Beş yıl süre ile taslak ders kitabı incelememe yasağı davasında karar kesinleşti

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 14/10/2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile değişik 35. maddesinin 2. fıkrası ile bu madde kapsamında davacı hakkında tesis edilen "beş yıl süre ile hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağına" ilişkin işlemin iptali istemine ilişkin davada son noktayı koydu.

Düzenlemenin hukuka uygun olduğu bireysel işlemin ise iptal edilmesi yönündeki karar onandı.

Düzenleme hukuka uygundur

Davaya konu düzenlemede, Talim Terbiye Kurulunca kabul edilmiş bir ders kitabı veya incelenmek ve değerlendirilmek üzere başvurusu yapılmış taslak ders kitabında esasta değişiklik olmadan yeniden Talim Terbiye Kurulunun incelemesine sunulmasının engellenmesi, ders kitaplarının hazırlanmasında, tekrarların meydana gelmemesi ve intihal yapılmasının önlenmesi amacının bulunduğu; düzenlemenin üst hukuk normlarına ve akademik hizmet gereklerine uygundur.

Bireysel işlem iptal edildi

Dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesinden, davacı tarafından hazırlanan davaya konu taslak ders kitabının öncelikle Anadol Yayıncılık tarafından Talim Terbiye Kuruluna teslim edildiği, Yönetmeliğin 35. maddesinin davaya konu 2. fıkrasının amaçsal yorumu kapsamında, davacının bir fiilinin bulunmadığı anlaşıldığından, davacının beş yıl süre ile hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağına ilişkin işlemin hukuka aykırıdır.

T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No: 2021/2797
Karar No: 2022/732

TEMYİZ EDENLER: 1- (DAVACI) : ...
VEKİLİ: Av.
2- (DAVALI) : ...Bakanlığı
VEKİLİ: Av.

İSTEMİN KONUSU:

Danıştay Sekizinci Dairesinin 30/03/2021 tarih ve E:2017/5641, K:2021/1874 sayılı kararının; davacı tarafından davanın reddine ilişkin kısmının, davalı idare tarafından ise iptale ilişkin kısmının karşılıklı olarak temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Dava konusu istem:

12/09/2012 tarih ve 28409 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 14/10/2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile değişik 35. maddesinin 2. fıkrası ile bu madde kapsamında davacı hakkında tesis edilen "beş yıl süre ile hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağına" ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.

Daire kararının özeti:

Danıştay Sekizinci Dairesinin 30/03/2021 tarih ve E:2017/5641, K:2021/1874 sayılı kararıyla; davalı idarenin usule ilişkin itirazlarının yerinde görülmediği,

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun 52, 53, 54 ve 55.; -dava konusu işlem tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan haliyle- 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 28.; Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 4/1/(ç), 11, 13, 18, 19, 20 ve 35. madde hükümlerine yer verilerek,

Düzenleyici işlem yönünden;

Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin bir bütün olarak değerlendirilmesinden; ders kitabını hazırlayan hizmet biriminin veya yayınevinin başvuru sahibi olarak taslak ders kitabını elektronik ortamda, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığına teslim edeceği; taslak ders kitabı ile diğer eğitim araç-gereçlerini incelemek ve değerlendirmek üzere panelist adı verilen, alan eğitimcisi/uzmanı, görsel tasarım uzmanı veya dil uzmanlarından oluşan panellerin belirleneceği, panelistler tarafından hazırlanan raporların panellerde müzakere edilerek, oylama yapılacağı ve oylama sonrası Talim Terbiye Kuruluna sunulmak üzere tüm panelistler ve moderatör tarafından imzalanan panel raporu hazırlanacağı; panel raporunda puanlamaya esas teşkil eden gerekçelerin somut olarak ifade edileceği ve Kurulun panel raporu ile puanlama sonuçlarını karara bağlayacağı, son aşamada Kurulca kabul edilen ders kitaplarının yayımlanacağının anlaşıldığı,

Yönetmeliğin 35. maddesinin davaya konu 2. fıkrası gereği; Talim Terbiye Kurulunca kabul edilmiş bir ders kitabı veya incelenmek ve değerlendirilmek üzere başvurusu yapılmış taslak ders kitabının, aynı adla veya farklı bir adla esasta bir değişiklik olmadan veya standart olarak kabul edilen tanımlar, şekiller ve işlemleri içeren bilgiler haricinde belirli bir bölümünde ya da kısmında değişiklik olmadan aynı yayınevi veya başka bir yayınevi tarafından sunulması halinde, söz konusu kitap için daha önce yapılmış başvurular ve varsa onaylar dahil olmak üzere, iki farklı yayınevi adına başvuru yapılmış ise her iki başvurunun da iptal edileceği ve bu kapsamda onayı veya başvurusu iptal edilen kitabın veya taslak kitabın yazarının beş yıl süre ile yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağı,

Bu eksende; davaya konu düzenlemede, Talim Terbiye Kurulunca kabul edilmiş bir ders kitabı veya incelenmek ve değerlendirilmek üzere başvurusu yapılmış taslak ders kitabında esasta değişiklik olmadan yeniden Talim Terbiye Kurulunun incelemesine sunulmasının engellenmesi, ders kitaplarının hazırlanmasında, tekrarların meydana gelmemesi ve intihal yapılmasının önlenmesi amacının bulunduğu; düzenlemenin üst hukuk normlarına ve akademik hizmet gereklerine uygun olduğu,

Bireysel işlem yönünden;

Olayda; 2016 yılı 2. Döneminde Talim Terbiye Kurulu Başkanlığına başvurusu yapılan 6577 kodlu ''Matematik 12. Sınıf İleri Düzey'' taslak ders kitabı ile Gezegen Yayıncılığa ait 6868 kodlu ''Matematik 12. Sınıf İleri Düzey'' taslak ders kitabının benzerlik/aynılık gösterdiğinin panel raporu ile belirlenmesi üzerine Talim Terbiye Kurulu tarafından, Anadol Yayıncılık hakkında Yönetmeliğin 35. maddesinin 2. fıkrası uyarınca işlem yapılmasının uygun bulunduğu, Anadol Yayıncılık tarafından, benzerlik/aynılığa sebep olan 3. kişinin sorumlu olduğunu itiraf ettiği, davacının ve Anadol Yayıncılığın ise durumdan haberdar olmadığı belirtilmişse de, Anadol Yayıncılık hakkında Yönetmeliğin 35. maddesinin 2. fıkrasının uygulanmasına karar verildiği,

Davacının, Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 35. maddesinin 2. fıkrasına göre işlem yapılacağını haricen öğrenmesini müteakip 17/02/2017 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığına başvuruda bulunarak, hakkında bir işlem yapılıp yapılmadığı, yapılmış ise bu işlemin geri alınması ve tarafına tebliğ edilmesi istemiyle başvuruda bulunması üzerine, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, 28/02/2017 tarihli işlemle Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 4/1/(ç) maddesi uyarınca başvuru sahibinin ders kitabını hazırlayan ilgili hizmet birimi veya yayınevi olduğu, buna göre işlemin tarafı ve başvuru sahibi olan yayınevi ile gerekli yazışmaların yapıldığının bildirildiği; bu çerçevede, Yönetmeliğin 35. maddesinin 2. fıkrası gereği davacının, yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağı öngörülen beş yıllık sürenin başlamış olduğu, davacı hakkında sonuç doğurduğu ve davacının hukuki durumunu etkilediği ve davacıya ayrıca bir tebligat yapılmasının gerekli olmadığı,

Bu bağlamda; dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesinden, davacı tarafından hazırlanan davaya konu taslak ders kitabının öncelikle Anadol Yayıncılık tarafından Talim Terbiye Kuruluna teslim edildiği, Yönetmeliğin 35. maddesinin davaya konu 2. fıkrasının amaçsal yorumu kapsamında, davacının bir fiilinin bulunmadığı anlaşıldığından, davacının beş yıl süre ile hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağına ilişkin işlemin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle bireysel işlemin iptaline, düzenleyici işlem yönünden davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI:

Davacı tarafından, davaya konu düzenleyici işlemde yer alan "Bu fıkra hükümleri kapsamında onayı veya başvurusu iptal edilen kitabın veya taslak kitabın yazarının beş yıl süre ile yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracı inceleme ve değerlendirmeye alınmaz." ifadesinin öngördüğü yaptırımın, ders kitabı olarak onaylanmış ve/veya başvurusu yapılmış bir eserin, yazarının herhangi bir fiili hatta bilgisi olmadan bir başka yayınevi tarafından esaslı kısımları bakımından benzer içeriği ihtiva edecek şekilde basılarak başvuruya konu edilmesi halinde, eserin orjinalini hazırlayan ve/veya intihal yapan arasında bir ayrım yapılmaksızın ve bu konuda bir araştırma yapılarak sorumlunun tespit edilmesi öngörülmeksizin, kişilerin cezalandırılmasına ilişkin olduğu; bu haliyle, orjinal eser ortaya koyan bir yazarın, bir başkasının ve/veya bir başka yayınevinin fiili nedeniyle yaptırıma tabi tutulmasını öngördüğü, dolayısıyla yazarın, bir başkasının olası bir fiili nedeniyle sürekli olarak yaptırım tehdidi altında kaldığı, fiili bulunmayan bir kişiye yaptırım uygulanmaması gerektiği; bu bağlamda; bir yazarın, bir başka yazarın ya da yayınevinin fiili nedeniyle dahil olmadığı bir süreç sonucu yaptırıma tabi tutulmasının hukuki bir dayanağı bulunmadığından ve hukukun temel ilkelerine aykırı olduğundan anılan kısmın iptal edilmesi gerektiği,

Davalı idare tarafından, taslak ders kitaplarının, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı ders kitabı inceleme sistemine elektronik ortamda yüklendiği, bu aşamada gizlilik ilkesi gereği taslak ders kitaplarına kod numarası verildiği, ...Yayıncılığa ait yazarları ..., ...ve davacı ...olan "Matematik 12 İleri Düzey" ders kitabının 2016 yılı Temmuz döneminde incelenmek üzere sunulduğu ve sistem tarafından kitaba "6577" kod numarası verildiği; aynı dönemde başvurusu yapılan diğer taslak kitabın Gezegen Yayınlarına ait yazarı ...olan "Matematik 12 İleri Düzey" ders kitabı olduğu, bu kitaba sistem tarafından 6868 kod numarası verildiği; her iki kitap da panel toplantılarının ardından Kurul'a sunulduğu, her iki kitabın benzerlik/aynılık gösterdiği belirlendiğinden Yönetmeliğin 35/2. maddesi uyarınca karar verildiği, her iki taslak kitabın başvuru sahiplerine (yayınevleri) işlem ve işlemin gerekçesinin bildirildiği,

. isimli yazarın, 09/12/2016 tarihli dilekçesinde; yazarı... olan... Yayıncılığa ait kitap (kod: ...) ile benzerlik/aynılık durumunun yaşanmasından sorumlu olduğunu ifade ettiği, davacı yazarla ortak olarak taslak kitabı yazan .'e ait bu dilekçenin, dava konusu işlemin haklılığını doğrular nitelikte olduğu,

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının görevinin, ders kitaplarındaki benzerliği tespit etme ve bu durumu önlemeye ilişkin tedbirleri almak olduğu, yazarların sunmuş oldukları kitapların kısmi bölümlerinden değil, bütününden sorumlu olduğu, hangi yazarın kitaba ne ölçüde katkısı olduğunu yazarlar ile yayınevlerinin bilebileceği, kitaplara ilişkin işlemlerde yazarları yazdıkları bölümlere göre ayırt ederek işlem uygulanmasının mümkün olmadığı,

Yönetmeliğin, kitabın yazımında görev alan yazarları sorumlu tuttuğu, Daire "davacının bir fiilinin bulunmadığından" bahisle davacı hakkında uygulanan işlem hakkında iptal kararı vermişse de fiilen intihale sebebiyet veren kısımları yazmış olmadığı varsayılsa bile, taslak kitabın altına imza atan yazarlardan biri olarak taslak kitabın özgün bir eser şeklinde hazırlanıp sunulmasından davacının sorumlu olduğu, dolayısıyla eserin özgünlüğünün sağlanması yönünde bir fiilinin olmaması intihale sebep olduğundan, yürürlükte olan mevzuat kapsamında yapılan dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI:

Davacı tarafından, davalı idare tarafından ileri sürülen temyiz sebeplerinin dosya kapsamına uygun olmadığından reddi gerektiği savunulmuştur.
Davalı idare tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ:

Davacının temyiz isteminin kabulü ile Daire kararının dava konusu düzenleyici işlem hakkında verilen davanın reddine ilişkin kısmının bozulması, buna bağlı olarak davalı idarenin temyiz isteminin reddi ile Daire kararının bireysel işlemin iptaline ilişkin kısmının gerekçeli onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

Üyeler ..., ..., ..., ...ve ...'nun, "davacı hakkında, beş yıl süre ile hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağına ilişkin bir işlemin tesis edilmediği, ortada idari davaya konu olabilecek kesin ve yürütülmesi zorunlu idari bir işlem bulunmaması nedeniyle bireysel işlem yönünden davanın esasının incelenmesi mümkün olmadığından, bu kısım yönünden davanın incelenmeksizin reddi"; Üyeler ..., ......, ...ve ...'nun "iptali istenilen Yönetmelik hükmüne dayalı olarak tesis edilen bir uygulama işlemi söz konusu olmadığından, 14/10/2015 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile yürürlüğe giren düzenleyici işlem yönünden ise -12/04/2017 tarihinde açılan- davanın süre aşımından reddi gerektiği"; Üye ...'ın, "Yönetmeliğin 35. maddesinin 2. fıkrasının ve dosyaya sunulu davalı idare beyan ve belgelerin değerlendirilmesinden; davacı hakkında, beş yıl süre ile hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağına ilişkin bir işlemin tesis edilmediği, ortada idari davaya konu olabilecek kesin ve yürütülmesi zorunlu idari bir işlem bulunmaması nedeniyle, davanın düzenleyici işlem yönünden esasının incelenmesinin mümkün olmadığı anlaşıldığından, davanın bu kısım yönünden de incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerektiği" yolundaki usule ilişkin ayrışık oylarına karşılık; davalı idarenin savunmasında belirttiği, "başvurusu iptal edilen kitabın yazarlarından olan (davacı) ...hakkında da, beş yıl süreyle yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağı yolundaki Yönetmelik hükmünün uygulanmış olduğu" yolundaki beyandan, davalı idarenin davacının yazarları arasında bulunan taslak kitap nedeniyle Yönetmeliğin 35. maddesinin 2. fıkrasının uygulanması kararının her ne kadar davalı idarece davacıya tebliğ edilmese de davacı hakkında da sonuç doğurduğu ve davacının hukuki durumunu etkilediği anlaşıldığından, ortada davacı yönünden de kesin ve yürütülebilir bir uygulama işleminin var ve dava edilebilir olduğuna oyçokluğu ile karar verilerek işin esasına geçildi:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;

"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,

b) Hukuka aykırı karar verilmesi,

c) Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.

Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçelerinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. Tarafların temyiz istemlerinin reddine,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle davanın kısmen reddine, kısmen iptale ilişkin Danıştay Sekizinci Dairesinin 30/03/2021 tarih ve E:2017/5641, K:2021/1874 sayılı kararının ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 07/03/2022 tarihinde, oyçokluğu ile karar verildi.