Belediye başkanlarının makam tazminatlı aylığı

Sosyal Güvenlikte yeni kurallar içeren 2008 yılı Ekim ayı başından beri sosyal güvenlik konularında uygulanan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu yeni reform olarak adlandırılmıştır, işçi, esnaf ve memur olarak daha önce ayrımlar bulunan bazı konuları da eşitlemiştir.

Eşitlenen konulardan birisi de, makam tazminatı uygulamasıdır. Reform kanununun yürürlük tarihinden öncesinde işçi, esnaf emeklilerinden belediye başkanlığı yapmış olanlara makam tazminatı verilmezken, 5510 sayılı Kanun bu eşitsizliği bir nebze gidermiştir.

5510 sayılı Kanun Geçici Madde 4 hükmünün işçi, esnaf olarak emekli olan belediye başkanlarının makam tazminatından yararlanmalarını sağlayacak genel kuralları;

Hüküm;

Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce, seçimler neticesinde belediye başkanı olarak görev yapmış olup, bu Kanunun yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ek 68 inci maddesine göre makam tazminatı ve buna bağlı olarak temsil veya görev tazminatı ödenenler hariç olmak üzere, sosyal güvenlik kanunlarına göre emeklilik veya yaşlılık aylığı almakta olanlardan; 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 39 uncu maddesine göre aylık bağlanması şartlarını haiz olanlara, bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren, bu kişilerden bu Kanunun yürürlük tarihi itibarıyla 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 39 uncu maddesine göre aylık bağlanması şartlarını haiz olmayanlara ise bu şartları haiz oldukları tarihten itibaren 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ek 68 inci maddesinde belirtilen şartlar da dikkate alınarak, emsali belediye başkanının almakta olduğu makam tazminatı ve buna bağlı olarak temsil veya görev tazminatı tutarı, almakta oldukları emeklilik veya yaşlılık aylıklarına ilave edilmek suretiyle ödenir. Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce seçimler neticesinde belediye başkanı olarak görev yapmış olup, bu Kanuna göre sigortalı iken yaşlılık aylığı bağlananlardan; 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 39 uncu maddesine göre aylık bağlanması şartlarını haiz olanlara bu Kanunun geçici 2 nci ve geçici 4 üncü maddeleri hükümleri de dikkate alınarak bu fıkrada belirtilen şartlar dahilinde söz konusu tazminatlar aylıklarına ilave edilmek suretiyle ödenir. Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce seçimler neticesinde belediye başkanı olarak görev yapmış olanlardan ölenlerin bu Kanunun 32 nci maddesinde belirtilen şartlara sahip olmaları halinde, 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ek 68 inci maddesinde belirtilen şartlar da dikkate alınarak, hak sahiplerine bu Kanunun 34 üncü, geçici 1 inci, geçici 2 nci ve geçici 4 üncü maddeleri hükümlerine göre söz konusu tazminatlar bu Kanunun yürürlük tarihinden önce ölenler için bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren, bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra ölenler için ise ölüm tarihinden itibaren ölüm aylıklarına eklenmek suretiyle ödenir. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce seçimler neticesinde belediye başkanı olarak görev yapmış olanlardan; malullük aylığı almakta olanlar ile malullük aylığına hak kazanacaklar 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 39 uncu maddesinde belirtilen aylık bağlamaya ilişkin şartlar dikkate alınmaksızın yukarıda belirtilen tazminat haklarından yararlandırılır. Bu fıkraya göre tazminat tutarları ödendikçe Hazineden tahsil edilir.

HÜKMÜN YORUMU, KURALLARI;

2008 yılı Ekim ayından itibaren 2008 yılı Ekim ayından önce seçimlerde belediye başkanı olan ve işçi veya esnaf olarak aylık bağlanmış olan kişilere makam tazminatı verilmeye başlanılmıştır.

Makam Tazminatlı yaşlılık aylığı alabilmeleri için;

- Mutlaka seçimler neticesinde belediye başkanı olmak maddenin birinci kuralı olmaktadır.

- Diğer kurallar,

1- 2008 yılı Ekim ayından önce seçilmiş olacaklar,

2- 5434 sayılı T.C .Emekli Sandığı Kanunu Madde 39 hükmündeki aylık bağlanması şartlarını taşıyacaklardır.

Bu maddedeki şartlar;

Kadın ise 58 yaş, Erkek ise 60 yaşını dolduracak + 25 yıl hizmet üzerinden aylık bağlanmış olacaklar.

Kadın ve Erkek 61 yaşını dolduracak + En az 15 yıl hizmet üzerinden aylık bağlanmış olacaklar.

3- 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu Ek Madde 68 hükmündeki süre şartını taşıyacaklardır.

Bu maddedeki süre şartı 2 yıldır. Belediye Başkanı olarak görev yaptıkları sürenin en az 2 yıl olması gerekmektedir. 2 yıldan az belediye başkanlığı görevini yapanlar verilen bu hakkı alamıyorlar.

İşçi ve esnaf olarak aylık alanlara aylıklarına ek olarak makam tazminatı tutarı verilmesinde kısıtlayıcı bu şartlar, memur olarak aylık alanlarda daha geniş yorumlanmış durumdadır.

Memurların emekli olunmasını elde etmelerinde, işçi veya esnaf olanların emekli olunmalarını elde etmelerinde olduğu gibi kademeli yaş grublarına ilişkin hükümler bulunmaktadır.

Memurlar, kademeli yaş grubunu 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu Geçici Madde 205 hükmüne göre,

İşçiler kademeli yaş grubunu 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu Geçici Madde 81 hükmüne göre,

Esnaflar da, yaş grubunu 1479 sayılı Kanunun Geçici Madde 10 hükmüne göre,

Tamamlıyorlar.

Burada eşit olmayan durum ise şudur?

Memurlar emekli aylığını kadın ise 58 yaşını, erkek ise 60 yaşını doldurmadan kademeli maddeye göre daha erken yaşlarda kazanıyorlar ve belediye başkanı olan emekli de makam tazminatını kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını beklemeden daha erken yaşlarda alabiliyor.

Ancak, işçi ve esnaf emeklisinde kanun yapılırken bu eşitliğin gözardı edildiğini anlamaktayız. İşçi ve esnaflar için de kademeli yaş grubuna ait maddeler bulunuyorsa, bu maddelerin de belediye başkanı yapmış ama işçi veya esnaf statüsünde aylık bağlanmış olanlarda kullanılarak, kadın ise 58 yaşını erkek ise 60 yaşlarını beklemeden makam tazminatı almalarını sağlamak, tam anlamıyla eşitliği sağlamak olacağını değerlendirmekteyiz.

Bu eşit olmayan durum giderilmediği sürece, işçi veya esnaf olarak aylık alan belediye başkanları, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmaları + 25 hizmet yılı primli süreleri olacaktır.

Ya da, kadın ve erkek 61 yaşını dolduracak + 15 hizmet yılı primli süreleri olacaktır.

Bu durumları taşımadıkları sürece makam tazminatlarını almaları zor olacak ve bu maddenin eşitsizliği giderelim derken daha büyük bir eşitsizliğe yol açmak suretiyle uygulamada bir işlevinin olmamasını getirecektir.

Değerlendirmemiz: İşçi ve esnaf olarak aylık alan kişilerinde belediye başkanlığı görevlerinden dolayı makam tazminatı almalarında hizmet + yaş şartı aranmadan, yaş ve hizmeti ne olursa olsun sadece aylık bağlanmış olmasının kafi olması gerektiğini değerlendirmekteyiz.