İktidar, yüzde 8'lik 2005 hedef enflasyonunu aşacak bir zamdan çekiniyor. Memur: Biz piyasa değiliz, yaşayacak kadar para şart
Hükümet ile memur sendikalarının 2005 yılı zammını belirleyecekleri toplugörüşmelerin
üçüncü turundan da uzlaşma çıkmadı. 500-800 milyon lira aralığında değişen maaşlarla
yaşam mücadelesi veren me-murlar, 'yaşanabilir ücret'te ısrar ederken, ekonomik
istikrar için makro dengelerine sıkışan hükümet tahmin edildiği gibi yüzde 8.2
zam önerdi. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin başkanlığında
11 sendikanın katıldığı üçüncü tur görüşmeler yaklaşık 9 saat sürdü.
Toplantı başında sendikalar 'umut' noktasında farklı eğilimler sergiledi. Personel ödeneklerinin yüzde 48 arttırılmasını isteyen Memur-Sen umudunu yitirmezken, KESK Genel Başkanı Sami Evren IMF heyetinin, Hazine ve Maliye yetkilileri ile görüşmelerini sürdürdüğü bir dönemde zam konusunda çok fazla bir beklentilerinin olmadığını söyledi. Evren, hükümetin ekonomide piyasa dengelerini gözettiğine dikkat çekerek, "Biz piyasa değiliz, emeğimizle geçinen insanlarız" dedi.
Maaş ihtiyaçlara uzak
Hükümet ile sendikalar arasında iplerin gerilmesinin altında her iki kesimin
de 'sıkışmışlığı yatıyor. Memurlar, 2000 yılından bu yana uygulanan istikrar
programı çerçevesinde son 4 yıldır hedef enflasyon kadar zam aldı. En düşük
memur maaşı 500 milyon liranın altında. Ortalama bir memur 500-800 milyon lira
maaş aralığında. 2 milyon civarındaki memurun büyük bölümü de bu düzeyde maaş
alıyor. Maaşlar, özellikle büyükşehirlerdeki memurların ev kirası başta asgari
ihtiyaçlarını bile karşılayamıyor. Bu nedenle, tüm memur sendikaları farklı
talepleri olmasına karşın toplugörüşme masasında ilk defa bu yıl ortak taleplerle
geldi.
Memur-Sen'in araştırmasına göre, 1992'den bu yana memur maaşlarına yapılan zamlar, 1996 dışındaki yıllarda bir önceki yıla göre düştü ve enflasyonun da altında kaldı. Araştırmaya göre, 1992-2003 döneminde tüketici fiyatları 397.9, toptan eşya fiyatları 367.9 kat artarken, memur maaşlarındaki artış 65.5 kat düzeyinde kaldı.
İkilem aşılamadı
Memur sendikalarının isteği doğrultusunda personel ödeneklerinin yüzde 48 artırılması,
2004 bütçesinde 28.6 katrilyon lira olan ödeneklerin 13.7 katrilyon lira artması
anlamına geliyor. Hükümet sendikaların talebinin 29 katrilyon lira yük getireceğini
hesap ediyor. Türkiye Kamu-Sen ise bu hesabı kabul etmiyor. 22.3 katrilyon liralık
talebin bütçeye net yükünün 15.1 katrilyon lira olduğunu savunuyor. İstikrar
programı kapsamında hükümetin önerdiği yüzde 8 civarındaki yıllık artışın getireceği
ek yük sendikaların taleplerinin altıda biri düzeyinde 3.3 katrilyon lira.
2004 bütçesinde personel ödeneklerinin bütçedeki payı yüzde 18.9 düzeyinde.
Faiz ödemesi ise 66.1 katrilyon lira yani bütçenin yüzde 44'ü kadar. Memurlara
ayda ortalama 2-2.5 katrilyon lira ödeniyor. Aylık faiz ödemesi ise 4-6 katrilyon
lira arasında değişiyor. Bütçe sınıflamasının farklı yapıldığı 2003 yılında
ise personele 30.2 katrilyon lira ödenek verildiği belirlendi. Bu tutarın bir
bölümü sosyal güvenlik primi. Bütçe
ödenekleri içindeki payı yüzde 21.5. Faizin payı ise yüzde 41.8.
Hükümet istikrar programının 3 yıl daha devamından yana. Bu çerçevede, programda
öngörülen gelir politikası (hedef enflasyon kadar ücret artışı) hükümetin yüzde
8'den fazla zamda zorlanmasına neden oluyor. Nitekim, masaya yüzde 8.2 teklif
geldi.
Hükümet, sosyal uygulamaları çerçevesinde bu politikadan 2004 yılı başında
emekliye artı yüzde 20 zam vererek ve asgari ücreti hedef enflasyonun üzerinde
yüzde 34.1 oranında artırarak vazgeçmişti. Ancak, bu karar 7 katrilyon liralık
ek tedbire neden olmuştu. Program dışı zamlar, bütçede yatırımların biraz daha
kısılması ve ek önlem alınmasıyla sonuçlanmıştı.
2005 yılında da hassas dengeler gündemde. Tek haneli enflasyon hedefine ulaşılması için mali disiplinin gereğine işaret ediliyor. Hükümet, kuruluşlara bütçe ödeneklerinin 153.6 milyar YTL'yi (153.9 katrilyon lira) aşmaması talimatını vermişti. Yüzde 6.5'luk faiz dışı fazla hedefi de korunduğu takdirde, memurlara verilecek zamda hedef aşılması zor görünüyor.
'Tatlı yiyelim, tatlı konuşalım'
KESK yöneticileri Başbakanlık'ta gerçekleştirilen toplugörüşmelere yürüyerek
giderken, Başbakanlık binası önüne gelen bazı yöneticilerinin de bir tepsi baklava
taşıdığı görüldü. Memur sendikalarının temsilcileri, baklavayı, "Tatlı
yiyip, tatlı konuşmak" için getirdiklerini söyledi. Kamu çalışanları talep
ettikleri artışın bütçeye yükünün 72 katrilyon değil 15 katrilyon olduğunu belirtirken,
hükümetin vermeyi planladığı yüzde 8'lik artışın maliyeti bu talebin altıda
biri kadar. Yani 2.3 katrilyon lira.
Hükümet memur maaşlarına yüzde 8.2 zam önerdi
Görüşmelerin üçüncü turu saat 10.20'de başladı. Hükümet dün ilk kez masaya maaş
zammı oranlarını koydu. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın bütçe çağrısında yer
aldığı gibi beklenen zam oranıydı getirilen. Hükümet yüzde 8.2 önerdi. Görüşmelere
bugün de devam edilmesi kararı alındı. Toplantıda sosyal ve özlük haklar da
ele alınarak Bakanlar Kurulu'na tavsiye niteliğinde götürülecek hususlarda mutabakata
varıldı.
Memur-Sen Genel Başkanı Ahmet Aksu görüşme sonrası yaptığı açıklamada, görüşmelerin
belli bir noktaya geldiğini belirterek, hükümetin yüzde 8.2 zam önerdiğini ve
bütçeye getirdiği toplam yükün 3.3 katrilyon lira olduğunu söyledi. Memur maaşları
için geçen yıl bütçeden 30.9 katrilyon lira ayrıldığını bildiren Aksu, ödenekte
yapılan yüzde 10.6 oranındaki artışın 2005 yılında memur maaşlarına, yüzde 4'ü
ilk altı ayda, yüzde 4'ü de ikinci altı ayda olmak üzere en fazla yüzde 8.2
oranında zam yapılmasına yetebileceğine dikkati çekti.
Zam önerisini kendi kurullarında değerlendireceklerini belirten Aksu "Özellikle
özlük hakları konusunda önemli gelişmeler sağlandı. Mali konularda bunun olmaması
kamu çalışanları ve 10 milyon kişi açısından üzüntü verici. Umudumuzu kaybetmedik.
Yarın (bugün) akşama kadar devam edecek toplantının birlik ve beraberlikle sona
ereceğini umuyorum" dedi.
KESK Başkanı Sami Evren ise sunulan teklifin hükümete güvenilmeyeceğini gösterdiğini söyledi.Bütçede faiz harcamalarına 56 katrilyon lira ayrıldığını, çalışanlara ise 3.3 katrilyon verildiğini belirten Evren, devletin bunun 660 trilyonunu vergi olarak geri alacağını, hükümetin asıl teklifinin 2.7 katrilyon lira olduğunu söyledi. Evren, "Kimi kandırıyorsunuz, alay ediyorsunuz" diye tepki gösterdi. Görüşmede akşam saatlerine kadar demokratik haklarla ilgili müzakereler yürütüldüğünü söyleyen Evren, burada da Bakanlar Kurulu'na götürülmek üzere tavsiye niteliğinde kararlarda mutabakat sağlandığına işaret ederken, "Önümüzdeki yasama döneminde grev ve toplusözleşme hakkı anayasal değişikliklere havale edildi. Hükümet ne demokratik, ne de ekonomik haklarda gelişimden yana" dedi.
radikal