23 Mayıs 2024 Perşembe günü Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Abdullah Erdem Cantimur, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi'nde düzenlenen 'Vergi Yargısında Güncel Gelişmeler Sempozyumu'nda yapmış olduğu konuşmasında Mükellef Hakları Kurulunun kurulacağını belirterek, idare ve mükellef arasındaki görüş farklılıklarının veya her vergi denetiminin yargıya taşınmasını istemediklerini, denetim süreçlerinde idarenin elemanları ile mükelleflerin işbirliği ve uzlaşı içinde hareket ettiğini, idare olarak mükellefleri 'zorlayalım da yargıya gitsin' gibi bir amaç içinde olmadıklarını söyledi. Kurul kurulduktan sonra mükellef ile idarenin daha iyi ilişkisi içinde olacağı gibi mükelleflerin daha iyi korunacağını, bu konudaki yasal düzenlemeyi yapacaklarını belirten Cantimur, mükellefin ödemiş olduğu verginin sonucunda benim 'Şu haklarım vardır' diyebilmesi sayesinde bu kurul aktif hale getirildikten sonra mükelleflerin kendisini daha güvende hissedeceklerinin altını çizdi.
1 nolu CBK'nın 238/A maddesinde, kurulun oluşumu ve üye seçiminin, görevlerinin ve görev sürelerinin nasıl olacağının yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir. Fakat bu konuda bugüne kadar herhangi bir yönetmelik çalışması yapılmamıştır.
Mükellef Hakları Kurulunun yapısının nasıl olacağı bilinmemekle birlikte, bu konuda mükelleflerin ve idarenin temsilcilerinin yanında serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir, avukat ve akademisyenlerin de yer almasının uygun olacağı düşünülmektedir. Böylece taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara çok yönlü olarak bakılması söz konusu olabilecektir.
Haklarının korunmasına yönelik temel ilke ve kuralları belirlemek, bunların uygulanmasını sağlamak, mükellef haklarına yönelik başvuruları değerlendirmek ve Hazine ve Maliye Bakanlığına önerilerde bulunmak üzere kurulduğu 1 nolu CBK'nın 238/A maddesinde belirtilmiştir. Kurul vergi mahremiyetine de uymak zorundadır. Kurul başkan ve üyeleri de görev yaptıkları sırada öğrendikleri gizlilik taşıyan bilgileri, kişisel verileri, ticari sırları ve bunlara ait belgeleri saklamakla yükümlüdürler. Bu yükümlülükleri görevden ayrılsalar dahi devam edecektir.
Yaklaşık 4 yıldır Kurulun aktif hale getirilmesiyle ilgili herhangi bir çalışma yapılmamış olmasına rağmen Haziran ayında Meclise sunulması düşünülen Torba Kanun kapsamında Mükellef Hakları Kurulunun yapısıyla alakalı da düzenlemelerin olabileceği düşünülüyor. Özelikle Anayasa Mahkemesinin 29/12/2022 tarih ve K. 2022/165 sayılı Kararıyla iptal ettiği "kurumlardan istenilen bilgiler ve vergi mahremiyetinin korunması ve kurul üyelerine ödenecek huzur hakkıyla" ilgili düzenlemelerin Torba Kanunda olması muhtemeldir. Çünkü AYM'nin iptal gerekçesi olarak belirttiği hususlar arasında yer alan kişi hakları ve ödevleri arasında yer alan kişisel verilerin korunması hakkıyla ilgili düzenlemenin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle yapılamayacağı, kanunla düzenlenmesi gerekliliği kararda açıkça belirtilmiştir.
Vergi uyuşmazlıklarının çıkmasının engellenmesi veya uyuşmazlık çıktıktan sonra
yargıya taşınmadan idari aşamada çözümlenmesinin birçok açıdan olumlu sonuçları
olacaktır. Bunun sağlanmasında da Mükellef Hakları Kurulunun aktif hale getirilmesinin
önemli olduğu düşünülmektedir.
Bir sonraki yazımızda mükellef haklarının neler olduğunu açıklayacağız.
Prof. Dr. Neslihan Karataş Durmuş
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Dekanı - Vergi Hukuku Profesörü