Küresel orman yangınları son yıllarda ciddi bir kriz haline geldi. 2024 yılında dünya genelinde İtalya büyüklüğünde ormanlık alan kaybedildi. Özellikle tropikal bölgelerde yangınlar, ilk kez tarım ve madenciliğin önüne geçerek en büyük tahribat nedeni oldu. ABD'de Maryland Üniversitesi ve Global Forest Watch tarafından yayımlanan analizlere göre, Brezilya Amazonu'ndan Sibirya taygalarına kadar birçok bölge yangın, tarım, kaçak ağaç kesimi ve madencilikten olumsuz etkilendi.
Tropikal Ormanlarda Yangınların Etkisi
Tropikal ormanlar, en fazla biyoçeşitliliğe ve karbon yoğunluğuna sahip ekosistemlerdir. Yangınlar, bu bölgelerde ilk kez orman kaybının birincil nedeni oldu. Oysa yangın, bu ekosistemlerin doğal döngüsünün bir parçası değildir. Kanada ve Sibirya'daki boreal ormanlarda da yangınlar devam etmektedir.
Ülkelere Göre Orman Kaybı
- Brezilya: Tropikal bölgelerdeki toplam orman kaybının %42'sinden sorumlu. 25 bin kilometrekareden fazla yağmur ormanı yok oldu.
- Bolivya: Orman kaybı, 2020'ye kıyasla yaklaşık beş kat arttı. 14 bin kilometrekareye yakın orman alanı yok oldu.
- Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Kongo Cumhuriyeti: Congo Havzası Yağmur Ormanları, tarihinin en yüksek kayıp seviyesine ulaştı.
İklim Hedefleriyle Uyuşmazlık
COP26 İklim Zirvesi'nde 140'tan fazla ülke, 2030 yılına kadar ormansızlaşmayı durdurma sözü verdi. Ancak yeni verilere göre bu hedefe ulaşmak için 2024'ten itibaren her yıl %20 oranında kaybın azaltılması gerekiyor. Prof. Matt Hansen, "Küresel sıcaklık artışı ormanları daha sıcak ve kuru hale getiriyor. Bu da onları yangınlara karşı daha savunmasız yapıyor. İnsan kaynaklı kıvılcımla, artık en uzak yağmur ormanları bile kontrolden çıkabilir," dedi.
Küresel Kırmızı Alarm ve Umut Veren Gelişmeler
Elizabeth Goldman, yaşanan kayıpları "küresel kırmızı alarm" olarak tanımlayarak, tüm ülkelere, şirketlere ve bireylere harekete geçme çağrısı yaptı. Raporda olumsuz tabloya rağmen bazı olumlu gelişmelere de yer verildi. Endonezya ve Malezya'da birincil orman kaybı düşük kaldı; Malezya ilk kez en fazla orman kaybı yaşanan ilk 10 ülke arasından çıktı.
Uzman Uyarıları
Prof. Peter Potapov, "2024, yangın kaynaklı orman kayıplarında en kötü yıl oldu. Bu eğilim sürerse, doğal alanlar kalıcı olarak dönüşebilir, büyük miktarda karbon salımı iklim krizini daha da derinleştirebilir," uyarısında bulundu.