Dahiliye (İç Hastalıkları) Uzmanı Dr. Özkan Akyol, sıcak çarpmasının önemli bir durum olduğunu vurgulayarak, bireyin beynine ve hayati organlarına zarar gelmesini önlemek için vücudun bir an önce normal bir sıcaklığa getirilmesinin gerekliliğine dikkat çekmiştir.
Yaz döneminde sıkça karşılaşılan sıcak çarpması (hipertermi), yüksek sıcaklıklara uzun süre maruz kalma, yoğun fiziksel efor veya bazı ilaçların kullanımı sonucu vücudun ısı düzenleme mekanizmalarının yetersiz kalmasıyla ortaya çıkar. Sıcak çarpması, insan vücut ısısının 40 derece veya üstüne çıktığı durumlarda meydana gelir ve acil tedavi gerektirir.
Tedavi edilmediğinde, bireyin beynine, kalbine, böbreklerine ve kas dokusuna hızla kalıcı zarar verebilir; tedavinin gecikmesi ciddi komplikasyon veya ölüm riskini artırır.
Sıcak Çarpmasının Belirtileri
Uzm. Dr. Özkan Akyol, sıcak çarpmasının belirtilerini doğru anlamanın önemini vurgulamıştır. Sıcak çarpmasının başlıca belirtileri şunlardır:
- Adale krampları
- Güçsüzlük ve yorgunluk
- Baş dönmesi
- Davranış bozukluğu ve sinirlilik
- Solgun ve sıcak deri
- Bol terleme (daha sonra azalır)
- Mide krampları, kusma, bulantı
- Bilinç kaybı, hayal görme
- Hızlı nabız
Sıcak Çarpmasında İlk Müdahale
Sıcak çarpması anlaşıldığında ilk müdahale oldukça önemlidir:
- Hasta serin ve havadar bir yere alınır.
- Giysiler çıkarılır.
- Sırt üstü yatırılarak kol ve bacaklar yükseltilir.
- Eğer bulantısı yoksa ve bilinci açıksa, su ve tuz kaybını gidermek için 1 litre su, 1 çay kaşığı karbonat, 1 çay kaşığı tuz karışımı sıvı ya da soda içirilir.
Sıcak Çarpmasına Karşı Alınacak Önlemler
Sıcak çarpmasına karşı alınması gereken önlemler şunlardır:
- Güneş gözlüğü ve şemsiye gibi güneş ışığından koruyacak aksesuarlar kullanılmalıdır.
- Mevsim şartlarına uygun, terletmeyen, açık renkli ve hafif giysiler tercih edilmelidir.
- Bol miktarda sıvı tüketilmelidir.
- Vücut temiz tutulmalıdır.
- Her öğünde yeteri miktarda gıda alınmalıdır.
- Gereksiz ve bilinçsiz ilaç kullanılmamalıdır.
- Direkt güneş ışığında kalınmamalıdır.
- Kapalı mekanlar düzenli aralıklarla havalandırılmalıdır.
Sıcak Çarpmasında Tedavi Yöntemleri
Sıcak çarpması tedavisinde amaç, bireyin beynine ve hayati organlarına zarar gelmesini önlemek veya zararı azaltmak için vücudun bir an önce normal bir sıcaklığa soğutulmasıdır. Tedavi yöntemleri arasında şunlar yer alır:
- Birey soğuk suya daldırılır. Soğuk veya buzlu su banyosu, vücut sıcaklığını hızla düşürmenin en etkili yoludur.
- Buz torbaları veya özel soğutma battaniyeleri kullanılabilir. Buz torbaları özellikle kasıklara, boyuna, sırta ve koltuk altına konulabilir.
- Titreme görülen vakalarda, titremeyi durdurmak için ilaç verilebilir. Vücut ısısını düşürmeye yönelik tedaviler bireyde titremeye yol açarsa, doktor kas gevşetici verebilir.
- Buharlaştırma yöntemiyle vücut sıcaklığı düşürülebilir; bireyin vücudu üzerinde soğuk su buharlaştırılarak cildin soğuması sağlanabilir.
Sıcak çarpması, hızlı müdahale ve doğru tedavi gerektiren ciddi bir sağlık sorunudur. Belirtiler fark edildiğinde vakit kaybetmeden gerekli önlemler alınmalı ve tıbbi yardım istenmelidir.