657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 54'üncü maddesinde, "Aday olarak
atanmış Devlet memurunun adaylık süresi bir yıldan az iki yıldan çok olamaz
ve bu süre içinde aday memurun başka kurumlara nakli yapılamaz." hükmüne
yer verilmiş; söz konusu Kanunun 55'inci maddesinde, "Aday olarak atanan
memurların önce bütün memurların ortak vasıfları ile ilgili temel eğitime, bilahare
sınıfları ile ilgili hazırlayıcı eğitime ve staja tabi tutulmaları ve Devlet
memuru olarak atanabilmeleri için başarılı olmaları şarttır. Temel eğitim ile
hazırlayıcı eğitim aynı kurumda yapılır." hükmü düzenlenmiş; anılan Kanunun
56'ncı maddesinde, adaylık süresi içinde temel eğitim, hazırlayıcı eğitim ve
staj devrelerinin her birinde başarısız olanlarla adaylık süresi içinde hal
ve hareketlerinde memuriyetle bağdaşmayacak durumları, göreve devamsızlıkları
tespit edilenlerin ilişiklerinin kesileceği hükme bağlanmış olup, 58'inci maddesinde
ise, "Adaylık devresi içinde eğitimde başarılı olan adaylar disiplin amirlerinin
teklifi atamaya yetkili amirin onayı ile onay tarihinden geçerli olmak üzere
asli memurluğa atanırlar. Asli memurluğa geçme tarihi adaylık süresinin sonunu
geçemez." hükmü getirilmiştir.
27/06/1983 tarihli ve 18090 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Aday Memurların
Yetiştirilmelerine İlişkin Genel Yönetmelik" in 3'üncü maddesinin birinci fıkrasının
(a) bendinde "aday memur", "İlk defa Devlet memurluğuna atanacaklar
için uygulanacak merkezi sınavı kazanarak temel, hazırlayıcı eğitim ve staja
tabi tutulmak üzere herhangi bir kurum veya kuruluşa atananlar"; (b) bendinde
ise "asli memur", Adaylık süresi içinde Temel, Hazırlayıcı Eğitim
ve Staj devrelerinin her birinde başarılı olarak adaylığı kaldırılan kişileri,
" şeklinde tanımlanmıştır.
Öte yandan, 18/04/1999 tarihli ve 23670 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik" in 2'nci maddesinde; bu Yönetmeliğin özel kanunlardaki düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla; Genel Kadro Ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (1) sayılı cetvelde yer alan 657 sayılı Kanuna tabi memur kadrolarında, il özel idareleri ve belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmelere ait memur kadrolarında, düzenleyici ve denetleyici kurumlara ait memur kadrolarında, özelleştirme kapsam ve programında bulunan kuruluşlar da dahil olmak üzere kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarına ait memur kadroları ile sözleşmeli personel pozisyonlarında istihdam edilen personelin, müdür ve daha alt görevlere görevde yükselme mahiyetindeki asaleten atamaları ile en az ortaöğretim düzeyinde mesleki veya teknik eğitim sonucu ihraz edilen unvanlara ilişkin unvan değişikliği mahiyetindeki asaleten atamaları hakkında uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Bahsedilen Genel Yönetmeliğin 06/05/2013 tarihli ve 2013/4957 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla değişik ek 3'üncü maddesinde, "Bu Yönetmelik kapsamındaki personelin, en az ortaöğretim düzeyinde mesleki veya teknik eğitim sonucu ihraz edilen unvanlara ilişkin görevlere atanmaları, bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yapılacak unvan değişikliği sınavı sonundaki başarısına göre gerçekleştirilir. Unvan değişikliği sınavları, kurumlarca belirlenecek görev alanları ve atama yapılacak görevin niteliğine ilişkin konularda yaptırılır ve bu sınavlara katılacaklarda, kurumda veya öğrenim durumları ile ilgisi bulunmayan görevlerde belirli süre hizmet yapmış olma şartı aranmaz. Unvan değişikliği sınavı kapsamındaki görevlere, sadece kurumun kendi personeli başvurabilir " hükmüne yer verilmiştir.
Bu itibarla, personelin asli memurluğa atanması halinde, unvan değişikliği sınavına katılmasının mümkün olduğu değerlendirilmektedir.
Mülga DPB'nın görüşleri de bu mahiyettedir.
Dolayısı ile aday memurluk döneminde başarılı sayılıp asli memurluğa atananlar da dahil olmak üzere kamu personelinin, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde eğitimi, niteliği ve yetkinlikleri dikkate alınarak mümkün olduğunca en uygun birim ve unvanda faydalanılması, bu yönde mevzuatla getirilen kısıtlamaların kaldırılması, yeni personel kanunu çalışmalarında da dikkate alınması önemli bir açılım olabilecektir.