İlk derece mahkemesi: Sınav soruları kişiye özel hazırlandığı açıktır
Davacının yargı kararı doğrultusunda 18/07/2022 tarihinde yenilenen uzman yardımcısı komisyon mülakatı ile ilgili olarak idare tarafından, 14/07/2022 tarihli bir tutanak ile davacıya sorulmak üzere 3 adet sorunun belirlendiği, sorulacak sorulara ilişkin olarak önceden hazırlanmış soru havuzu oluşturulmadığı, mülakatta bu soruların davacıya sorulduğu ve mülakat değerlendirme formalarında soruların puan değerinin sırasıyla... olarak belirtildiği ve yeniden yapılan mülakatta soruların sınava yönelik olmayıp kişiye özgü olarak belirlendiği anlaşılmakla objektif bir belirleme ile sınav yapılmadığı görülmüştür.
Danıştay bunun yanında belirlenen kriterlerin not ağırlığının belirlenmemesini
hukuka aykırı buldu
Davalı idare tarafından yürütmenin durdurulması kararının yerine getirilmesi amacıyla davacının 18/07/2022 tarihinde yeniden mülakata alındığı, "mesleğin gerektirdiği konulara hakimiyet" ve "güncel sosyal - ekonomik konulara hakimiyet" konularında idare tarafından 14/07/2022 tarihli bir tutanak ile sorulacak 3 sorunun önceden belirlendiği, ancak anılan tutanakta mülakat sınavında bu soruların yüz tam puan üzerinden yüzde kaç oranında toplam puana etkili olacağı hususunda herhangi belirleme yapılmadığı, mülakat değerlendirme formalarında 3 adet sorunun puan değerinin sırasıyla ... olarak belirtildiği görülmüştür.
Olayda, söz konusu mülakat sınavının, bilgi ölçme amacıyla yapılan, ayrıca adayın bilgi yanında mesleki ehliyete yönelik diğer özel niteliklere de sahip olup olmadığı yönünden değerlendirmeye de tabi tutulacağı bir sınav olduğu hususu dikkate alındığında, "mesleğin gerektirdiği konulara hakimiyet" ve "güncel sosyal - ekonomik konulara hakimiyet" olmak üzere değerlendirme kriteri olarak belirlenen iki kriterin, mülakat sınavındaki başarıya yüzdesel veya puansal etkisinin ne olacağı hususunun sınav öncesinde belirlenmesi hukuki açıdan bir gerekliliktir.
Davacının katıldığı mülakatta sorulacak soruların davalı idarece mülakat başlamadan önceden belirlendiği, ancak ilanda belirtilen yüz tam puan üzerinden soruların yüzde kaç oranında toplam puana etkili olacağı hususunun sınav öncesinde belirlenmediği ve Uzman Yardımcısı İşe Alım Komisyon Mülakatı Değerlendirme Formunda 3 adet soru için sırasıyla ... olarak belirtilen puan değerinin neye göre belirlendiği hususunun idarece açıklanamadığı anlaşıldığından, dava konusu mülakat sınavında bu yönden hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
T.C.
DANIŞTAY
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No: 2024/2048
Karar No: 2025/76
İSTEMİN KONUSU:
... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ...4 tarih ve E:..., K:... sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Merkez Bankası uzman yardımcılığı alım sınavlarında başarılı olarak mülakata
katılan davacının, yargı kararının uygulanması kapsamında 18/07/2022 tarihinde
yapılan mülakat sınavında başarısız sayılmasına ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:
.... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; 14/02/2023
tarihli ara kararına cevaben davalı idarece sunulan bilgi ve belgelerin incelenmesi
sonucunda, davacının yargı kararı doğrultusunda 18/07/2022 tarihinde yenilenen
uzman yardımcısı komisyon mülakatı ile ilgili olarak idare tarafından, 14/07/2022
tarihli bir tutanak ile davacıya sorulmak üzere 3 adet sorunun belirlendiği,
sorulacak sorulara ilişkin olarak önceden hazırlanmış soru havuzu oluşturulmadığı,
mülakatta bu soruların davacıya sorulduğu ve mülakat değerlendirme formalarında
soruların puan değerinin sırasıyla... olarak belirtildiği ve yeniden yapılan
mülakatta soruların sınava yönelik olmayıp kişiye özgü olarak belirlendiği anlaşılmakla
objektif bir belirleme ile sınav yapılmadığı görüldüğünden, davacının 18/07/2022
tarihinde yapılan mülakatta başarısız sayılmasına ilişkin işlemde hukuka uygunluk
bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:
... Bölge İdare Mahkemesi... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu
İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından
ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte
görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin
üçüncü fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:
Dava konusu işlemin ilgili mevzuata ve Danıştay içtihatlarında belirlenen usule
uygun bir şekilde yürütüldüğü, dolayısıyla mevzuatta ve içtihatta yer almayan
soru havuzu oluşturulma gibi bir kriterin aranmasının işlemin hukukilik denetiminden
kaymasına sebebiyet verdiği, davacıya sorulan soruların kişiye mi sınava mı
özgü olduğunun tespitinin sorulan soruların havuz oluşturularak belirlenmediğinden
(usulden) ziyade ancak soruların içeriğinin değerlendirilmesiyle mümkün olacağı,
sorulan soruların, Merkez Bankası birimleri olan Emisyon Genel Müdürlüğü, Finansal
İnovasyon Genel Müdürlüğü, Ödeme Sistemleri ve Finansal Teknolojiler Genel Müdürlüğü,
Piyasalar Genel Müdürlüğü ve Vergi Yönetişimi ve İstatistik Genel Müdürlüğünün
görev ve faaliyet alanları ile uyumlu olduğu belirtilerek, kararın bozulması
gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ:
Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının
onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten
ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin
durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
... Bankası Uzman Yardımcısı yazılı meslek sınavında başarılı olan davacı tarafından,
09/07/2021 tarihinde yapılan mülakatta başarısız sayılmasına ilişkin işlemin
iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesinin
... tarih ve E:... sayılı yürütmenin durdurulması kararına vaki itirazın...
Bölge İdare Mahkemesi... Dava Dairesinin ... tarih ve YD İtiraz No... sayılı
kararı ile reddedilmesi üzerine, davalı idare tarafından yürütmenin durdurulması
kararının yerine getirilmesi amacıyla davacının 18/07/2022 tarihinde yeniden
mülakata alındığı ve başarısız sayılması üzerine temyizen incelenen davanın
açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu'nun "Personel Statüsü"
başlıklı 32. maddesinde; " Banka personeli, Bankanın memurları ile Banknot
Matbaası işçilerinden terekküp eder.
(Banka memuru) deyimi, Banka hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerde,
devamlı vazife görmek üzere atanan kişileri ifade eder.
Banka memurlarının kurduğu ve kuracağı sendikalar hakkında 624 sayılı Devlet
Personeli Sendikaları Kanunu hükümleri uygulanır. 15/7/1963 tarih ve 275 sayılı
Kanunun 20 nci maddesindeki yasak, banka hizmetlerinde de uygulanır.
Banka personeli, bu kanun ile Banka Meclisince düzenlenecek statü hükümlerine
tabidir.
Banka Meclisi kararı ile sözleşmeli olarak yerli ve yabancı uzman çalıştırılabilir"
hükmüne yer verilmiştir.
... Bankası Çalışanları Atama İlkelerinin 8. maddesinde;
"(1) İşe alım sınavının açılması için Yönetim Komitesi kararı alınır. Söz
konusu kararda adaylarda aranacak koşullar ve işe alım sınavı ile ilgili diğer
hususlar belirlenir.
(2) İşe alım sürecinin tüm aşamaları İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğünce uygulanır.
(3) İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen iş gereklilikleri
ve yetkinlikler ile başvuru kanallarını içeren işe alım ilanı unvan grubuna
özel olarak hazırlanır ve İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen
mecralarda duyurusu yapılır.
(4) Başvuran adaylardan belirlenen koşulları taşıyanlar, bir genel kültür ve/veya
genel yetenek sınavına tabi tutulurlar. Söz konusu sınav Banka tarafından yapılabilir,
ölçme değerlendirme konusunda uzman kurum, kuruluş veya firmalara yaptırılabilir
veya bu sınav yerine ulusal/uluslararası sınavlar kullanılabilir. Bu sınavda
belirlenen puan barajını aşan ve/veya belirlenen sayıdaki aday, başvuru aşamasını
tamamlamış sayılır.
(5) Başvuru aşamasını tamamlayan adaylar, detayları Yönetim Komitesince belirlenecek
yazılı meslek sınavına tabi tutulabilirler. Bu sınav Bankaya özel tasarlanabileceği
gibi ulusal veya uluslararası sınavlar da kullanılabilir. Sınav konularından
alınan notların ortalamasının yüz üzerinden en az elli olması koşuluyla belirlenen
sayıda aday yazılı meslek sınavında başarılı sayılır.
(6) Adaylara bedensel ve/veya mesleki yeterliliği ölçmek üzere uygulama sınavı
yapılabilir. Bu sınav Banka tarafından yapılabileceği gibi ölçme değerlendirme
konusunda uzman kurum, kuruluş veya firmalara da yaptırılabilir. Uygulama sınavından
yüz üzerinden en az elli alması koşuluyla belirlenen sayıda aday uygulama sınavında
başarılı sayılır.
(7) Adaylara kişilik, yetkinlik veya liderlik testleri uygulanabilir.
(8) Adaylar İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü yetkilileri ve/veya konusunda uzman
danışmanlık firması yetkililerince yetkinlik bazlı mülakata tabi tutulabilirler.
Bu mülakat sonucunda, belirlenen yetkinlikleri yeterli düzeyde taşıyan adaylar
bir sonraki aşamaya geçer. Aday sayısının fazla olması durumunda söz konusu
mülakattan önce grup mülakatı yapılabilir.
(9) Adaylara değerlendirme merkezi, görsel algı ve dikkat testleri ile vaka
çalışması ve sunum gibi aşamalar uygulanabilir. Bu aşamalar Banka tarafından
yapılabileceği gibi ölçme değerlendirme konusunda uzman kurum, kuruluş veya
firmalara da yaptırılabilir.
(10) Önceki aşamalarda başarılı olan adaylar komisyon mülakatına tabi tutulur.
Mülakat komisyonu en az üç değerlendiriciden oluşur. Değerlendiriciler yönetici
kademelerinde görev yapan çalışanlar arasından ve en az biri İnsan Kaynakları
Genel Müdürlüğünden olmak koşuluyla Başkanlıkça belirlenir. Yönetim Komitesi
üyeleri de komisyona katılabilirler.
(11) Mülakata girecek adaylar hakkındaki daha önce yapılan kişilik, yetkinlik
veya liderlik potansiyeli gibi testlerin, yetkinlik bazlı mülakatın ve değerlendirme
merkezinin sonuçları değerlendirilmek üzere komisyona iletilir.
(12) Komisyon, adayları güncel sosyo-ekonomik konular ile mesleğin gerektirdiği
konulara hakimiyet yönünden ve varsa daha önce kendilerine iletilen vakalarla
ilgili yapacakları sunumlar üzerinden değerlendirir. Değerlendirme, her bir
komisyon üyesi tarafından yüz tam puan üzerinden yapılır ve verilen puanların
ortalaması alınarak adayın mülakat puanı bulunur.
(13) Mülakat puanı yetmişin üstündeki her aday için yüz tam puan üzerinden verilen
yazılı meslek sınavı veya uygulama sınavı puanı ile mülakat puanının ortalaması
alınarak aday başarı puanı bulunur. Yazılı meslek sınavı veya uygulama sınavı
yapılmamış olan adaylar için mülakat puanı adayın başarı puanı yerine geçer.
Aday başarı puanı sıralamasına göre belirlenen sayıdaki aday başarılı olmuş
sayılır. İşe alım sınavının açılmasına ilişkin Yönetim Komitesi kararında geçerlilik
süresi belirtilmiş olmak ve alım yapılacak kadro sayısının dörtte birini geçmemek
kaydıyla, mülakat puanı yetmişin üstündeki adaylardan aday başarı puanı sıralamasına
göre yedek ayrılabilir. Asil olarak belirlenen adaylardan göreve başlamayanların
veya herhangi bir sebeple Bankadaki görevlerinden ayrılanların olması ile ihtiyaç
halinde, aday başarı puanı sıralamasına göre yedek listede yer alan adaylar
arasından atama yapılabilir." hükümlerine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Sözlü sınavda başarısız sayılma işleminin, yargısal denetiminin diğer tüm idari
işlemlerin yargısal denetiminde olduğu gibi yetki, şekil, sebep, konu ve maksat
yönlerinden yapılması esastır. İdari işlemin yetki, şekil gibi salt usule ilişkin
unsurları ile sınırlı olarak yapılacak bir yargısal denetim, hukuk devleti ilkesinin
sağladığı güvenceyi temin etmeyecektir.
Bu itibarla, davacının girdiği sözlü sınav öncesinde, sınav komisyonunca sınavda
sorulacak soruların önceden hazırlanması ve tutanağa bağlanması, adaylara sorulacak
soruların kişiye yönelik olarak değil, sınava yönelik olarak hazırlanması ve
sınav anında objektif bir belirleme ile adaya soru sorulması ve her adaya sorulan
soruların kayda geçirilmesi ve sorulan sorulara adayların verdiği yanıtlara
hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı
gösterilmesi, böylece sözlü sınavın nesnel olarak yapılması ve yargısal denetimin
tüm unsurlarıyla gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır.
Uyuşmazlıkta, dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerden; davacının 09/07/2021 tarihinde yapılan mülakatta başarısız sayılmasına ilişkin işlemin iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:... sayılı yürütmenin durdurulması kararına vaki itirazın ... Bölge İdare Mahkemesi ... Dava Dairesinin ... tarih ve YD İtiraz No:... sayılı kararı ile reddedilmesi üzerine, davalı idare tarafından yürütmenin durdurulması kararının yerine getirilmesi amacıyla davacının 18/07/2022 tarihinde yeniden mülakata alındığı, "mesleğin gerektirdiği konulara hakimiyet" ve "güncel sosyal - ekonomik konulara hakimiyet" konularında idare tarafından 14/07/2022 tarihli bir tutanak ile sorulacak 3 sorunun önceden belirlendiği, ancak anılan tutanakta mülakat sınavında bu soruların yüz tam puan üzerinden yüzde kaç oranında toplam puana etkili olacağı hususunda herhangi belirleme yapılmadığı, mülakat değerlendirme formalarında 3 adet sorunun puan değerinin sırasıyla ... olarak belirtildiği görülmüştür.
Olayda, söz konusu mülakat sınavının, bilgi ölçme amacıyla yapılan, ayrıca adayın bilgi yanında mesleki ehliyete yönelik diğer özel niteliklere de sahip olup olmadığı yönünden değerlendirmeye de tabi tutulacağı bir sınav olduğu hususu dikkate alındığında, "mesleğin gerektirdiği konulara hakimiyet" ve "güncel sosyal - ekonomik konulara hakimiyet" olmak üzere değerlendirme kriteri olarak belirlenen iki kriterin, mülakat sınavındaki başarıya yüzdesel veya puansal etkisinin ne olacağı hususunun sınav öncesinde belirlenmesi hukuki açıdan bir gerekliliktir.
Davacının katıldığı mülakatta sorulacak soruların davalı idarece mülakat başlamadan önceden belirlendiği, ancak ilanda belirtilen yüz tam puan üzerinden soruların yüzde kaç oranında toplam puana etkili olacağı hususunun sınav öncesinde belirlenmediği ve Uzman Yardımcısı İşe Alım Komisyon Mülakatı Değerlendirme Formunda 3 adet soru için sırasıyla ... olarak belirtilen puan değerinin neye göre belirlendiği hususunun idarece açıklanamadığı anlaşıldığından, dava konusu mülakat sınavında bu yönden hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu durumda, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının belirtilen gerekçeyle onanması gerekmektedir.
Öte yandan; bu karar davacının doğrudan atanması anlamına gelmeyip, yukarıda yer verilen gerekçe doğrultusunda yeniden yapılacak mülakat sınavı neticesinde davacının başarılı olup olmadığının yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2.Dava konusu işlemin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan
istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi
... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının
yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Kullanılmayan...TL yürütmenin durdurulması harcının davalı idareye iadesine,
5. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama
kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de ... Bölge İdare Mahkemesi
... İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın .... İdare Mahkemesine
gönderilmesine, kesin olarak, 14/01/2025 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
(X) KARŞI OY :
Dava; ... Merkez Bankası tarafından yapılan uzman yardımcılığı alım sınavlarında
başarılı olarak mülakata katılmaya hak kazanan davacının, yargı kararı üzerine
18/07/2022 tarihinde yapılan mülakat sınavında başarısız sayılmasına ilişkin
işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
Merkez Bankası Çalışanları Atama İlkelerinde yer alan bu düzenlemelerden de
anlaşıldığı üzere, Merkez Bankasında işe alınacaklarda aranan genel koşulları
taşıyan ve işe giriş başvurusunda bulunan kişilerin, komisyonca mülakata alınmadan
önce, öncelikle genel kültür ve / veya genel yetenek sınavını ve yazılı meslek
sınavını kazanması gerekmekte, ayrıca Yönetim Komitesi kararıyla, uygulama sınavı,
kişilik, yetkinlik veya liderlik testleri, yetkinlik bazlı mülakat, görsel algı
ve dikkat testleri ile vaka çalışması ve sunum gibi aşamalardan geçmesi aranabilmektedir.
Öte yandan; mülakata girecek adaylar hakkında daha önce yapılan kişilik, yetkinlik
veya liderlik potansiyeli testleri ve yetkinlik bazlı mülakat ve değerlendirme
merkezi sonuçları, varsa sunumları değerlendirilmek üzere komisyona iletilmekte
ve Komisyonca adaylar; güncel sosyo - ekonomik konular ve mesleğin gerektirdiği
konular hakimiyet ile komisyona iletilmiş olan hususlar yönünden değerlendirilerek
mülakat puanı bulunmaktadır.
Dolayısıyla, davalı idarece yapılan mülakat; kamu görevine girişte bilgi ölçümünün
yapıldığı sözlü sınavdan farklı olarak, adayda mülakat aşamasına kadar ölçülmüş
olan mesleki bilginin, sorulan sorular bazında sosyo-ekonomik konular ile mesleğin
gerektirdiği konulara hakimiyetinin değerlendirilmesine, çalışacağı alan ile
ilgili konularda hızlı düşünme, ifade yeteneği ve genel hal-tavır gibi hususların
gözlemlenmesine yöneliktir. Bu niteliği itibarıyla da, mülakat puanı hesaplanırken,
güncel sosyo - ekonomik konular ile mesleğin gerektirdiği konulara hakimiyet
kriterleri açısından mutlak olarak belli bir yüzde ağırlığı belirlenmesinin
zorunlu olduğundan söz etmek mümkün değildir.
Kaldı ki dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesinden; davacıya
mülakatta yöneltilecek sorular ve cevaplarının mülakattan önce hazırlanarak,
soruların puan değerlerinin belirlendiği, komisyon üyelerince davacıya verilen
puanların her bir komisyon üyesi tarafından ayrı ayrı tutanağa bağlandığı ve
mülakat puanının komisyon üyelerince verilen puanların aritmetik ortalaması
alınmak suretiyle tespit edildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda; mülakatın, ... Bankası Atama İlkelerinin yukarıda metnine yer verilen
hükümlerine uygun olarak yapıldığı anlaşıldığından, dava konusu işlemin iptaline
ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki
temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği görüşüyle,
Daire kararına katılmıyoruz.