Türkiye Yeşilay Cemiyeti, Türk dizi ve filmlerinde alkol, tütün ve uyuşturucu içeriklerinin sunum biçimlerini analiz eden kapsamlı bir araştırma gerçekleştirdi.
Yeşilaydan yapılan açıklamada, 105 yıldır bağımlılıklara karşı güçlü toplumlar inşa etmek ve farkındalık oluşturmak amacıyla çalışmalar yürüten kurumun, Türk dizi ve filmlerinde alkol, tütün ve uyuşturucu içeriklerinin sunum biçimlerine kamuoyunun dikkatini çekmek amacıyla yeni bir bilimsel araştırmaya imza attığı aktarıldı.
Yeşilayın uluslararası hakemli bilimsel dergisi "Addicta: The Turkish Journal on Addictions"'ın eylül sayısında "Video Platformlarındaki Yeni Tehlike: Türk Dizi ve Filmlerinde Alkol, Tütün ve Uyuşturucu Görsellerinin İçerik Analizi" başlıklı makaleden bahsedilen açıklamada, çalışmanın, bu unsurların dijital platformlardaki içeriklerde nasıl yer aldığını ortaya koyarak özendirici temsillerin toplum üzerindeki olası etkilerine dikkati çektiği paylaşıldı.
- Dizi ve filmlerin üçte ikisinde bağımlılık unsurları yer alıyor
Araştırma kapsamında 1 Ocak 2023 ve sonrası yayınlanan, Türkiye'de Türkçe üretilmiş ve çalışma tarihinde dijital platformlarda erişilebilir olan en popüler 10 film ve 10 dizinin, 304 zaman dilimine bölünerek incelendiği kaydedilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
"Filmlerde, alkol unsurlarının tüm filmlerde, tütün gösterimi 10 filmden 6'sında, uyuşturucu madde ise 10 filmden 2'sinde görüldü. Analiz edilen 304 zaman diliminin yaklaşık üçte ikisinde (yüzde 64,47) alkol, tütün ve madde arasında en az bir bağımlılık unsuruna rastlandı. Alkol kullanımı veya alkolle ilişkili imge yüzde 50,3 oranında, tütün kullanımı veya tütünle ilişkili imge yüzde 28,9 oranında, uyuşturucu kullanımı veya ima edilen sahneler ise yüzde 0,99 oranında yer aldı. İçeriklerin yüzde 15'inde her bir beş dakikalık dilimde en az bir bağımlılık unsuruna rastlanırken, değerlendirilen dilimlerin tamamında bu tür imgelerden tamamen arınmış hiçbir içerik olmadığı görüldü. Platformlar, türler veya film-dizi ayrımı arasında ise anlamlı bir fark bulunamadı. Bu oranlar hem yerli hem uluslararası çalışmalarla kıyaslandığında, Türkiye'deki dijital platformlarda alkol ve tütün içeriklerinin uluslararası ortalamanın üzerinde olduğunu gösterdi."
Araştırmada, Türkiye'de popüler dijital platformlarda yer alan film ve dizilerde alkol ve tütün kullanımının oldukça yaygın biçimde gösterildiği, bu sahnelerin çoğunlukla özendirici ya da olumlu bir çerçevede sunulduğunun ortaya konduğu belirlendi.
Ayrıca, uyuşturucuya dair dolaylı göndermelerin de artış gösterdiği belirtilen çalışmada, bu temsillerin özellikle genç izleyiciler üzerinde riskli davranışları meşrulaştırıcı bir etki yaratabileceği vurgulandı.
- "Medya kuruluşları bağımlılıkları özendirmemeli"
Açıklamada görüşlerine yer verilen Yeşilay Genel Başkanı Mehmet Dinç, "Medya ve dijital platformlar, gençlerimizin davranışlarını ve alışkanlıklarını şekillendiren güçlü araçlar haline geldi. Ancak bu mecraların, riskli davranışların ve zararlı alışkanlıkların normalleştiği alanlara dönüşmemesi gerekiyor." ifadelerini kullandı.
Dinç, şunları kaydetti:
"Yaptığımız araştırmalar şu bulguyu ortaya koyuyor. Son dönemlerde dizilerde, filmlerde ve dijital içeriklerde artan alkol, tütün ve madde kullanım sahneleri, gençlerimizin bu davranışları doğal ve sıradan bir yaşam biçimi olarak algılamasına yol açabiliyor. Yeşilay olarak başlattığımız Bağımsızlık Seferberliği, bağımlılıklarla mücadelede farkındalığı artırmayı hedefliyor. Bu süreçte, medyanın ve eğlence endüstrisinin sorumluluk bilinciyle hareket etmesi, sağlıklı nesillerin yetişmesi için kadar hayati derecede önem taşıyor. Ekranlar artık sadece eğlence değil, sorumluluk alanıdır. Zira her sahne, her diyalog bir zihne dokunuyor. Unutmayalım, bir sahneyle bir hayat değişebilir."