Dünya Gazetesi yazarı Seyfettin Gürsel, Birleşmiş Milletler'in Dünya Yaşlılar Günü vesilesiyle TÜİK'in yayımladığı "İstatistiklerle Yaşlılar, 2024" verilerini mercek altına alarak, Türkiye'nin hızla yaşlanan yapısının 15 yıl sonra yaratacağı tabloyu analiz etti.
Gürsel'e göre, 2040 yılında Türkiye nüfusunun yaklaşık 16 milyonu 65 yaş ve üzeri olacak. Ancak asıl şaşırtıcı ve acil çözüm gerektiren sorun, çocukluğumuzda nadir rastlanan "tek başına yaşayan yaşlı" sayısının 2 milyona yaklaşması.
2040 Tahmini: Her 5 Kişiden Biri Yaşlı
TÜİK verilerine göre 2024 yılında Türkiye'nin toplam nüfusu yaklaşık 86 milyonken, yaşlı nüfus (65+) miktarı 9 milyon ve yaşlı oranı ise yüzde 10,6 seviyesinde. Seyfettin Gürsel, nüfus projeksiyonlarını baz alarak, bu oranın hızla artacağını belirtiyor. TÜİK, 2040 yılında yaşlı oranının yüzde 17,9'a yükseleceğini tahmin ediyor.
Yazarın düz hesap tahminine göre, 2040'ta Türkiye'nin nüfusu 90 milyon civarında olacak ve yaşlı nüfus miktarı yaklaşık 16 milyona ulaşacak. Bu, kamusal alanlarda, toplu taşımalarda ve alışveriş merkezlerinde yaşlı varlığının günümüze kıyasla çok daha görünür olacağı ve sağlık, ulaşım ile sosyal hizmetler alanında yeni sorunların kaçınılmaz hale geleceği anlamına geliyor.
Karadeniz'de Yaşlılık Oranı %35'e Koşuyor
Yaşlı nüfus oranında iller arasında muazzam bir farklılık göze çarpıyor. Mevcut durumda en yüksek üç yaşlılık oranı yüzde 20,8 ile Sinop, yüzde 20,2 ile Kastamonu ve yüzde 19,1 ile Giresun'da görülüyor. Bu iller şimdiden yaşlılığın belirgin olduğu bölgeler.
Gürsel, nüfus dinamiğinin (gençlerin göç etmesi, yaşlıların memleketini terk etmemesi) devam etmesi durumunda, bu illerde yaşlılık oranlarının 2040'a kadar Türkiye ortalaması kadar artması halinde, Sinop ve Kastamonu'da yüzde 35, Giresun'da ise yüzde 32 gibi rekor seviyelere çıkabileceği uyarısında bulunuyor. Bu yüksek oranların temel nedenleri, Sinop'ta yüzde 12,1 ve Kastamonu'da yüzde 18,2 gibi yüksek göç hızları olarak belirtiliyor. Buna karşılık Şırnak (%3,7), Hakkari (%4,3) ve Şanlıurfa (%4,4) gibi illerde yaşlı nüfusun nispeten küçük bir azınlık olarak kalmaya devam edeceği tahmin ediliyor.
2 Milyona Yakın Yalnız Yaşayan Yaşlı Alarmı
Yaşlı istatistiklerinde Gürsel'i en çok şaşırtan veri, tek başına yaşayan yaşlı sayısı oldu. 2024 itibarıyla en az bir yaşlı ferdin yaşadığı 6,7 milyon hanenin 1 milyon 751 bini, yaşlı bir ferdin (yüzde 74'ü kadın) tek başına yaşadığı hanelerden oluşuyor.
Çocukluk ve gençlik döneminde yaşlıların çoğunlukla aile içinde veya az sayıda huzurevinde yaşadığını hatırlatan Gürsel, bu sayının 2 milyona yaklaşmasını 21. yüzyıl Türkiye'sinin yeni ve önemli bir sosyal yüzü olarak tanımlıyor.
Kaçak Yardımcı Krizi ve 2040 Beklentisi
Tek başına yaşayan bu yaşlılar, çoğunlukla kayıtlara girmeyen ve kaçak çalışan yardımcılarla yaşamlarını sürdürüyor. Gürsel'e göre, bu yardımcıların büyük çoğunluğu Türki Cumhuriyetlerden gelen kadınlar. Türkiye'deki yüksek ücrete dahi yerli kadın yardımcı bulma zorluğuna karşın, yabancı kadınlar makul ücretle gece gündüz yaşlıyla ilgilenebiliyor.
Ancak yazar, önümüzdeki 15 yıl içinde tek başına yaşayan yaşlı sayısının 2040'ta tahmini olarak 2 milyon 900 bine ulaşacağı öngörülürken, bu kadar ilave yardımcı arzının hangi coğrafyadan sağlanacağı sorusunu gündeme getiriyor. Talebin artmasıyla ücretlerin yükseleceği ve sosyal çözümlerin zorunlu hale geleceği belirtiliyor. Yaşlı akrabayı aileye alma, veya devletin makul fiyatlı, çok sayıda huzur/bakım evi açması gibi başka çözümlerin devreye girmesi, Türkiye'nin sosyal politikaları için artık bir tercih değil, zorunluluk haline geliyor.