Yeni Şafak Gazetesinde yer alan haberde; yeni torba yasa taslağında, "kara para aklama" ve "terörizmin finansmanı" suçuna karşı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) 128'inci maddesinde değişiklik planladığı ve söz konusu değişiklikle, savcılara süper yetkiler tanındığı belirtildi.
İşte Yeni Şafak Gazetesinde yer alan haber .
MEVCUT DURUM: ÖNCE RAPOR SONRA KARAR
Mevcut durumda, kişilerin mal varlıklarına el koyma kararı alınabilmesi için
ilgisine göre Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Sermaye Piyasası
Kurulu (SPK), Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), Hazine ve Kamu Gözetimi,
Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu'ndan, suçtan elde edilen değere ilişkin
rapor isteniyor. Bu rapor en geç 3 ay içinde hazırlanıyor. Böylelikle kişilerin
Anayasa ile güvence altına alınmış mülkiyet hakkı başta olmak üzere diğer tüm
mali haklarına getirilecek hukuki kısıtlamalar, mevcut yasal düzenlemelerle
denetlenebiliyor.
YENİ DÜZENLEMEYLE RAPORSUZ EL KOYMA YETKİSİ!
Yeni düzenlemeye ilişkin taslak madde ise CMK'nın 128'inci maddesinde yer alan
tüm katalog suçlarda hakim kararı ve ilgili kurumlardan rapor olmaksızın, savcılara
kişilerin mal varlıklarına el koyma yetkisi veriyor. Somut delillerle desteklenmeyen
veya ilgili kurumlardan teyit alınmamış mal varlığı dondurma işlemlerine kapı
açacak düzenleme, hukuk güvenliği ilkesi ve kişinin mal varlığı hakkını ihlalsiz
kullanma güvencesini zedeleyecek riskler taşıyor.
HÜKÜMSÜZ TEDBİR DİREKT CEZALANDIRMA
2014'te getirilen "MASAK raporu zorunluluğu", esasında şüphelinin lekelenmeme
hakkını korumak, masumiyet karinesinin gerektirdiği hassas dengeyi sağlamak
içindi. Hüküm kesinleşmeden verilen tedbir, kişiyi fiilen cezalandırma sonucu
doğurur.
EL KOYMA "KURAL" RAPOR ALMA "İSTİSNA" OLUR
Hukuk çevreleri, yeni düzenlemenin sakıncalarına işaret etti. Ortaya çıkacak
bazı sorunlar şöyle:
Her katalog suç, mali nitelikli değildir ve her durumda "gecikmesinde sakınca" kriteri söz konusu olmaz. İstisnanın kapsamı genişlerse, savcıların neredeyse her ciddi suçta MASAK raporu beklemeksizin el koyma yoluna gitme riski belirir. Bu da zamanla keyfi uygulamalara zemin hazırlar. İstisnanın yaygınlaştırılması, her katalog suçta savcının doğrudan el koyma kararını rutin hale getirmesi tehlikesini doğurur. Böyle bir durumda, "Gecikmesinde sakınca bulunan hal gerçekten var mı yok mu" sorgulaması sağlıklı yapılamaz ve el koyma tedbiri "kural", rapor alma "istisna" haline dönüşür.
HAKİM KARARI FORMALİTEYE DÖNER
Savcıya bu yetkinin tanınması, hakim kontrolünün etkisini fiilen azaltır. İstisnai
usulün genelleştirilmesi, yargısal değerlendirme mekanizmasını by-pass eder.
Ayrıca MASAK gibi kurumların uzman raporu sunma şartının fiilen devre dışı kalması,
mahkemelerin teknik-finansal analiz desteği almadan karar vermesine yol açar.
Sonuçta yargı denetimi şekle indirgenir. Hakim kararının sadece bir formaliteye
dönüşme riski doğar.
TEMEL HAKLAR KORUMASIZ KALIR
İstisnanın genişletilmesiyle, mülkiyet hakkının ihlal edilme ihtimali artar.
Kişiler, haklarında yeterli inceleme yapılmadan ve belki de ileride beraat edecekleri
bir soruşturmada, tüm mal varlıklarına el konulması gibi ağır bir müdahale ile
karşılaşabilir. Anayasa'nın 35'inci maddesinde öngörülen ölçülülük ve kamu yararı
kriteriyle bağdaşmaz. Bu bakımdan "Önce el koy sonra bakarız" anlayışına yol
açar, temel haklar korumasız kalır. El koyma tedbiri kamu yararı ile temel haklar
arasındaki dengeyi bozarsa, Anayasa'ya aykırı hale gelir.
İspat yükümlülüğü şüphelide!
Düzenleme, kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadele için küresel
eylemlere öncülük eden Mali Eylem Görev Gücü (FATF) tavsiyeleri doğrultusunda
hazırlanıyor. 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun'un
17. maddesinin 2. fıkrası, 27/12/2020 tarihinde 7262 Sayılı Kanun'la eklenen
bir düzenleme. Bu hüküm, normalde hakim kararı ve uzman raporu gerektiren mal
varlığına el koyma sürecine istisna getiriyor. Metne göre, "Gecikmesinde sakınca
bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı da el koyma kararı verebilir. Hakim kararı
olmaksızın yapılan el koyma işlemi 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulur.
Hakim en geç 24 saat içinde onaylanıp onaylanmamasına karar verir. Hakimin onaylaması
halinde 4/12/2004 tarihli ve 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 128'inci
maddesinde belirtilen değere ilişkin rapor 3 ay içinde alınır ve tekrar hakim
onayına sunulur. Onaylanmama veya raporun 3 ay içinde alınamaması halinde Cumhuriyet
savcılığının kararı hükümsüz kalır." Düzenleme, el konulan mal varlıklarının
yasal yollardan elde edildiğini ispat yükümlülüğünü de şüpheliye yüklüyor. Bu
yaklaşım, "İspat, iddia sahibine aittir" şeklinde ifade edilen evrensel ceza
hukuku ilkeleriyle de çelişiyor