Son yıllarda tarımda maliyetler artsa da, çiftçiler bu durum karşısında yeni bir yol buldu. Traktör, biçerdöver gibi pahalı makineleri tek tek satın almak yerine, paylaşım ve kiralama modeli yaygınlaşıyor. Bu yöntem hem cebin yükünü hafifletiyor hem de tarımsal üretimde verimliliği artırıyor.
Köylerde eskiden "herkes kendi makinesini almalı" anlayışı hakimdi, fakat şimdi birlikte hareket etmenin daha sürdürülebilir olduğu görülüyor.
MAKİNE KOOPERATİFLERİ YAYILIYOR
Türkiye'nin farklı bölgelerinde çiftçiler bir araya gelerek makine kooperatifleri kurmaya başladı. Bu kooperatiflerde birkaç üretici, aynı tarım makinesini sırayla kullanıyor. Makine satın almanın getirdiği yüksek borç yükü ortadan kalkıyor ve makine yıl içinde boş yere beklemiyor. Üretim yapılan dönemde herkes ihtiyacı kadar kullanım hakkı alıyor, sezon sonunda makine bakımı ve takibi de kooperatif tarafından organize ediliyor.
Konya'nın Çumra ilçesi bu modelin dikkat çeken örneklerinden biri. Burada 14 üretici, tek bir biçerdöveri dönüşümlü kullanarak hasat yapıyor. Eskiden her biri ayrı ayrı yatırım yapmak zorunda kalıyor ve bu da sezon sonu hesaplarını zorlaştırıyordu. Şimdi ise aynı makineyi ortaklaşa kullanarak yıllık maliyetlerini ciddi şekilde düşürüyorlar. 2 milyon liralık bir biçerdöveri satın almak yerine, sezonda yalnızca kullanım payları kadar ödeme yapıyorlar. Böylece hem borç baskısından kurtuluyorlar hem de makineyi verimli bir şekilde değerlendirmiş oluyorlar. Çumralı çiftçi Mehmet K., sistemin köydeki ilişkileri de güçlendirdiğini söylüyor. "Eskiden herkes kendi işini kendi yapar, herkes kendi makinesinin peşinde koşardı. Şimdi birlikte plan yapıyoruz. Paylaşınca hem para hem enerji tasarrufu oluyor. İşin bereketi bile değişiyor" diyor. Bir başka üretici Ayşe Oran ise özellikle bakım ve tamir süreçlerinin kooperatif tarafından takip edilmesinin kendilerine büyük kolaylık sağladığını anlatarak, "Makine bozulursa tek başına uğraşmıyorsun. Hep birlikte çözülüyor" diyor.EKONOMİ VE DAYANIŞMA MASADA
Bu sistemin yalnızca ekonomik değil, sosyal bir karşılığı da var. Kooperatifleşme, köy yaşamında dayanışmayı görünür kılıyor. Çiftçiler birbirinin mahsulünü ve iş yükünü daha iyi tanıyor. Ortak makine kullanımının planlaması sırasında üretim takvimleri değerlendiriliyor. Bu da hem zaman yönetimini iyileştiriyor hem de iletişimi artırıyor.
GELECEĞE DOĞRU TEKNOLOJİ İLE BÜTÜNLEŞEN BİR MODEL
Önümüzdeki dönemde makine kiralama sisteminin dijitalleşmesi bekleniyor. Birçok belediye ve özel girişim, makine ve ekipmanların telefon uygulaması üzerinden günlük veya saatlik kiralanabileceği sistemler üzerinde çalışıyor. Böyle bir sistem hayata geçtiğinde çiftçi, telefonunu açarak hangi makinenin şu an nerede olduğunu, ne zaman boşalacağını ve kullanım ücretini görebilecek. Böylece hem zaman kaybı hem de organizasyon karmaşası azalacak, verimlilik artacak.
YENİ BİR TARIM KÜLTÜRÜ
Tarım giderek bireysel çabanın ötesine geçiyor. Birlikte üretmek, birlikte yönetmek ve birlikte güçlenmek ön plana çıkıyor. Kiralık makine modeli de bu dönüşümün en somut örneklerinden biri. Artık çiftçiler sadece toprağı değil, üretim sürecinin sorumluluğunu da paylaşıyor. Bu hem ekonomik açıdan daha sürdürülebilir hem de köy kültüründe dayanışmayı diri tutan bir yol.
Metin Can