Kamulaştırma işlemi hukuka aykırıysa yürütmenin durdurulması mümkün hale gelecek
Bodrum 3. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin başvurusu üzerine yapılan incelemede AYM,
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 10. maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan:
".ve yürütmenin durdurulması kararı aldırılamaz."
ibaresini inceledi ve bu düzenlemenin taşınmaz sahiplerinin mülkiyet hakkı (m.
35) ile etkili başvuru hakkını (m. 40) ihlal ettiğine hükmetti.
AYM: Yürütmeyi durdurma yasağı hak kaybına yol açıyor
Kararın gerekçesinde, kamulaştırma işlemlerinin iki ayrı yargı kolunda (idari + adli) yürütülmesinin yarattığı yapısal sorun ayrıntılı biçimde anlatıldı.
AYM, şunu tespit etti:
"Kamulaştırma işlemine ilişkin denetimin idari yargıda yapılması gerekirken,
yürütmenin durdurulması yasağı malik bakımından etkili başvuru hakkını zayıflatmaktadır."
Ayrıca Mahkeme, malik idari yargıda dava açsa bile yürütmenin durdurulması yasağı
nedeniyle tescil davasının devam ettiğini ve taşınmazın idare adına tescil edilebildiğini
belirterek bunun geri dönülmesi zor hak kayıplarına yol açtığını vurguladı.
"Mülkiyet hakkına ölçüsüz müdahale" tespiti
Mahkeme; taşınmaz malikinin iptal davası açtığında kamulaştırmanın hukuka aykırı olduğunun ileri sürülebileceğini, fakat yürütmeyi durdurma yasağı nedeniyle bu davanın sonuçlarının adli yargı tarafından dikkate alınmadığını, bunun da mülkiyetin korunması bakımından ciddi bir boşluk yarattığını tespit etti.
Kararda şu ifade yer aldı:
"İtiraz konusu kural, kamulaştırma işleminin hukuka uygunluğu denetimini
etkisiz hale getirmekte ve malik açısından ek külfete neden olmaktadır."
Sonuç olarak AYM, düzenlemenin ölçülülük ilkesine aykırı olduğuna hükmetti.
Kural Anayasa'ya aykırı bulunarak iptal edildi
Kararın sonuç bölümünde AYM açık şekilde:
"İtiraz konusu kuralın Anayasa'ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE karar verilmiştir."
ifadelerine yer verdi.
Bu hüküm, kamulaştırma hukukunda uzun yıllardır tartışılan yürütmeyi durdurma yasağını ortadan kaldırıyor.
Bu karar kimi ilgilendiriyor?
Bu iptal kararı özellikle şu grupları doğrudan etkiliyor:
Kamulaştırmaya konu taşınmaz maliklerini,
Devam eden tescil ve bedel davalarının taraflarını,
İdari yargıda kamulaştırma iptal davası açmış veya açacak kişileri,
Belediyeler, il özel idareleri, Karayolları, DSİ gibi kamulaştırma yapan idareleri,
Kararla birlikte idari yargıda kamulaştırma işleminin hukuka aykırılığı iddiası
ciddi biçimde güçlendi ve yürütmeyi durdurma kararı alınmasının önü açıldı.
Önümüzdeki süreç: Nasıl uygulanacak?
Bu karar: Resmi Gazete'de yayımlandığı gün yürürlüğe girer.
Adli yargıda devam eden tescil davalarında, malik artık "idari yargıda yürütmeyi durdurma kararı" aldırabilir.
Kamulaştırma işleminin iptali halinde:
Tescil kararı önem kazanacak,
Mülkiyetin iadesi veya bedele dönüşüm süreçleri yeniden şekillenecek.
Bu nedenle hem idareler hem malikler açısından dava stratejilerinin yeniden
belirlenmesini gerektirecek.
Bu karar:
Resmi Gazete'de yayımlandığı gün yürürlüğe girer.
Adli yargıda devam eden tescil davalarında, malik artık "idari yargıda yürütmeyi
durdurma kararı" aldırabilir.
Kamulaştırma işleminin iptali halinde:
Tescil kararı önem kazanacak,
Mülkiyetin iadesi veya bedele dönüşüm süreçleri yeniden şekillenecek.
Bu nedenle hem idareler hem malikler açısından dava stratejilerinin yeniden
belirlenmesini gerektirecek.