İç denetim, kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız, nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliyeti olarak uluslararası literatürde ve mevzuatımızda tanımlanmaktadır.
Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar; bu kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur. Bu sorumluluğun bir gereği olarak; kamu yönetiminin faaliyetleri, fonksiyonları, plan ve hedefleri hakkında eksiksiz bilginin yönetilenlere sunulması neticesinde bu bilginin değerlendirilmesi ve denetlenmesiyle kamuda etkililik sağlanabilecektir.
Milli Eğitim Bakanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığının üretmiş olduğu denetim raporları yıllık faaliyet raporları aracılığıyla ilgililere sunulmaktadır.
Milli Eğitim Bakanlığı iç denetim faaliyetleri; Bakanlığın yönetim ve kontrol yapılarının risk yönetimi, yönetişim ve kontrol süreçlerinin etkililiğini değerlendirmek ve geliştirmek yönünde sistematik bir yaklaşımla ve genel kabul görmüş denetim standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmektedir.
Fakat, Milli Eğitim Bakanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığınca her yıl hazırlanan İç Denetim Raporları yıllardır internet sitesinde yayınlanmamaktadır.
Milli Eğitim Bakanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığının internet sitesinde yer alan "duyurular" bölümü bile siteden bir kaç gün önce kaldırıldı.
Milli Eğitim Bakanlığı İç Denetim Yönergesinin "Raporlama" başlıklı 41. maddesinde;"Raporlama
MADDE 41- (1) Raporların düzenlenmesi, ilgili mercilere sunulması, sonuçların takibi ve diğer hususlar Kamu İç Denetim Rehberi çerçevesinde yürütülür.
(2) Raporlarda ifadeler; tam, doğru, açık, anlaşılır, öz ve yapıcı olarak yazılır.
(3) İç denetim raporları, Başkanın izni olmaksızın Bakanlık dışına verilemez.
(4) Denetim ve danışmanlık raporunun sonuçları ve yapılan işlemler Başkan tarafından izlenir.
(5) Düzenlenen raporların birer örneği Başkanlıkta saklanır. Raporlar, yetkisiz kişilerin erişimini engellemek için gizlilik içinde muhafaza edilir." hükümleri bulunmaktadır.
Her ne kadar "İç denetim raporları, Başkanın izni olmaksızın Bakanlık dışına verilemez." ve "Raporlar, yetkisiz kişilerin erişimini engellemek için gizlilik içinde muhafaza edilir." hükümleri yer alsa da bu hükümler, İç Denetçilerin Çalışma Usul Ve Esasları Hakkındaki Yönetmeliğinin iç denetimde "kurum dışına yeterli güvencenin verilmesi" esasına aykırıdır.Ayrıca "Yönergeler" Yönetmeliklere aykırı olamaz.
Normlar hiyerarşisinde alt düzeydeki normların, yürürlüklerini üst düzeydeki normlardan aldığı kuşkusuzdur. Normlar hiyerarşisinin en üstünde evrensel hukuk ilkeleri ve Anayasa bulunmakta ve daha sonra gelen kanunlar yürürlüğünü Anayasa'dan, tüzükler yürürlüğünü kanunlardan, yönetmelikler ise yürürlüğünü kanun ve tüzüklerden, genelgeler ve yönergeler ise yönetmelik, tüzük ve kanunlardan almaktadır. Dolayısıyla; bir normun, kendisinden daha üst konumda bulunan ve dayanağını oluşturan bir norma aykırı veya bunu değiştirici nitelikte bir hüküm getirmesi mümkün bulunmamaktadır.
İdare hukukunda normlar hiyerarşisinde yönetmeliklerden sonra gelen düzenleyici işlemlerden olan yönergeler, genelgeler, kılavuzlar ve genel yazılar, bir yönetmeliğe veya üst hukuk normuna dayalı olarak hazırlanır. Yönergeler, genelgeler, kılavuzlar ve genel yazılar ile yönetmelik ve/veya üst hukuk normu hükümlerinin açıklık getirilmek suretiyle uygulamaya geçirilmesi amaçlanır.
Milli Eğitim Bakanlığı İç Denetim Yönergesi ile iç denetimde "kurum dışına yeterli güvencenin verilmesi" esasını ortadan kaldırması, bu esasa, kısıtlama ve sınırlama getirmesi hukuken mümkün değildir.
Çünkü, İç Denetçilerin Çalışma Usul Ve Esasları Hakkındaki Yönetmeliğinin "İç denetim faaliyetinin amacı" başlıklı 5. maddesi 3. fıkrasındaki hükümlere göre, İç Denetimde nesnel güvence sağlanması, kurumun risk yönetimi ile kontrol ve yönetim süreçlerinin etkin bir şekilde işlediğine, üretilen bilgilerin doğruluğuna ve tamlığına, faaliyetlerin etkili, ekonomik, verimli ve mevzuata uygun bir şekilde gerçekleştirildiğine, varlıklarının korunduğuna dair kurum içine ve kurum dışına yeterli güvencenin verilmesi için Milli Eğitim Bakanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığının internet sitesinde bugüne kadar yapılan tüm İç Denetim Raporlarının yıllara göre yayınlanmasını bekliyoruz.
Ahmet KANDEMİR