AB üyesi ülkeler başta olmak üzere, gelişmiş bir çok ülkedeki sağlık kuruluşlarında
uygulanan "akreditasyon sistemi" Türkiye'de de hızla yaygınlaşıyor.
Türkiye'de bulunan Memorial Hastanesi, Amerikan Hastanesi, Florence Nightingale
Hastanesi, Acıbadem Hastanesi, Joint Commission International ve International
Hospital Hastanesi başta olmak üzere 8 hastane akredite oldu. Bir çok üniversite
hastanesiyle özel hastane akreditasyon başvurusu yaptı, bazı kamu hastaneleri
ise başvuru hazırlığı yapıyor. AB kriterlerine uygun hastanelerin sayısı hızla
artacak. Sağlık sektöründe akreditasyon kavramı toplumsal dinamiklerin de etkisiyle
Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) 1910'lu yıllarda ortaya çıktı. Hastanelerdeki
hasta bakımı kalitesinin ve güvenliğinin izlenmesi-denetlenmesi amacını taşıyan
ilk standartlar, 1913 yılında American College of Surgeons tarafından geliştirildi.
1951 yılında ABD'de Joint Commission on Accreditation of Hospitals sağlık sektöründe
ilk akreditasyonu alan kurum oldu. Dünyanın bir çok yerinde Sağlık yönetici
ve çalışanlarının hizmet kalitesinin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi talebi,
toplum sağlığını iyileştirme isteği, sağlık hizmeti maliyetlerinin giderek artması,
hükümetlerin sağlık hizmetlerinin kalitesini ve geliştirme yolunda giderek artan
çabaları, internet sayesinde ulaşılması kolaylaşan hizmet kalitesine ilişkin
bilgiler gibi nedenler sonucunda akredite olma fikri gittikçe artan bir kabul
görüyor. Akreditasyon, bir sağlık kurumu veya kuruluşunun hizmet kalitesinin
ve kalite iyileştirme sürecinin; kalite standartlarını ölçme ve değerlendirme
yetkisine sahip, genellikle kar amacı gütmeyen ve gönüllü bir dış kuruluş tarafından
önceden belirlenmiş standartlara göre değerlendirildiği ve onaylandığı bir süreç
olarak kabul ediliyor. Akreditasyon bütün boyutları ile değerlendirildiğinde
hizmet alıcılara en yüksek kalitede hizmet sağlamayı amaçlıyor. Bir sağlık kurumu,
akredite olmak yoluyla hasta bakım kalitesini iyileştirmek, güvenli bir çevre
sağlamak, hastalara ve personele yönelik riskleri sürekli azaltmak gibi konularda
sürekli çalışmak üzere taahhütte bulunuyor. Akreditasyon yoluyla sağlık sektöründe
yaşanacak değişimler şöyle:
- Sağlık hizmetleri kuruluşlarına yönelik standartlar tanımlama ve bu standartları
karşılamada optimal başarı hedefleri koyarak sağlık hizmetlerinin kalitesini
geliştirmek
- Sağlık hizmetlerinin yönetim yapısını geliştirmek
- Sağlık hizmetleri kuruluşlarının karşılaştırmalı veri tabanını oluşturmak
- Hizmetlerin artan verimliliği ve etkiliği üzerine odaklanarak sağlık hizmetleri
maliyetlerini düzenlemek
- Sağlık hizmetleri kuruluşlarına, yöneticilerine ve sağlık çalışanlarına sağlık
hizmetlerinde kalite geliştirme stratejileri ve en iyi uygulamalar konusunda
eğitim sağlamak
- Halkın, sağlık hizmetlerinin kalitesine olan güvenini arttırmak
- Hastalar ve personelle ilgili olarak yaralanma ve enfeksiyonlara bağlı riskleri
azaltmak
SAĞLIK BAKANLIĞI YÖNLENDİRME KOMİTESİ KURDU
Türkiye'de öncelikle özel sektörde Memorial Hastanesi, Amerikan Hastanesi,
Florence Nightingale Hastanesi, Acıbadem Hastanesi, Joint Commission International
(JCl/ABD) ve International Hospital Hastanesi Health Quality Services (HQS/İngillere)
olmak üzere 8 hastane akredite oldu. Bir çok üniversite hastanesi ile özel hastane
akreditasyon başvurusu yaptı, bazı kamu hastaneleri ise başvuru hazırlığı yapıyor.
Sağlık Bakanlığı'nın kalite ve akreditasyon kavramını Sağlıkta Dönüşüm Projesi
kapsamına alması sonucunda, sağlık sektöründe kaliteli hizmet sunumundaki duyarlılığın
arttığı belirtiliyor. Yetkililer, kamuda, özel sektörde ve üniversite hastanelerinde
kalite ve akreditasyon çalışmalarının yoğunluk kazanmaya başladığını ifade ediyor.
Bir sağlık kurumunun akredite olabilmesi için öncelikle halen sağlık hizmeti
sunumunda bulunması, hasta bakım ve diğer hizmetlerin kalitesini iyileştirme
sorumluluğunu kabul etmesi ve dış değerlendirmeyi gerçekleştirecek kurumun standartlarına
ilişkin hizmetleri sağlıyor olması gerekiyor.
Akredite olmak isleyen sağlık kuruluşu Dış Değerlendirme Kurumu'na akredite
olma başvurusu göndererek süreci başlatıyor. Bu başvuru formunda Dış Değerlendirme
Kurumunun gereksinim duyduğu kayıtlar ve raporlar yer alıyor. Kurum başvurusunu
yaptıktan sonra Dış Değerlendirme Kurulu ile tetkik tarihlerinin ve tetkik sürecinin
belirlenmesi amacıyla irtibata geçiyor. Tetkik süreci incelenen kurumun büyüklüğüne,
tipine ve karmaşıklığına göre farklılıklar gösteriyor. Tarihler ve süreç belirlendikten
sonra Dış Değerlendirme Kurulu ön tetkik yapmak amacıyla kurumu ziyaret ediyor.
Ön tetkik yapıldıktan sonra Dış Değerlendirme Kurulunun hastaneyi izlediği takip
süreci başlıyor. Takip sürecinden sonra hastanenin tam tetkik süreci başlatılıyor.
Tetkik süreci sonucunda bulgulara dayanarak Dış Değerlendirme Kurulu akreditasyon
kararını kurumun standartlara uygunluğunu puanlama yoluyla olumlu ya da olumsuz
olarak veriyor. Bütün bu süreçte kurum Dış Değerlendirme Kuruluna kesin ve doğru
bilgileri vermek zorundadır. Dış Değerlendirme Kurulu gerekli bulduğu durumlarda
akreditasyon sürecini sonlandırabiliyor. Bütün bu süreçte sağlık kurumu standartlara
uygunluğu gerçekleştirmek ve kaliteli hizmet sunumuna katkı sağlayacak sistemleri
geliştirmek amacıyla gereken bütün çalışmaları yapmak durumundadır. Sağlık kuruluşu
akredite olmak için standartların belirlediği düzeyde kaliteli hizmet sunduğunu
denetim sürecinde kanıtlamak zorundadır.
Akreditasyon çalışmalarını tek başına ele almaktan çok, toplumsal bir konsensüs
yoluyla gerçekleştirmeyi amaçlayan Sağlık Bakanlığı, Yönlendirme Komitesi oluşturdu.
Bakanlık, Türkiye'de akreditasyon sisteminin "gönüllülük" esasına
dayanmasını istediği için bu konuda herhangi bir zorunluluk getirmiyor. Sağlık
Bakanlığı, kamu hastanelerinin sürece hazırlanmalarını teşvik etmek amacıyla
Kalite Geliştirme ve Değerlendirme Kriterleri yayınladı. Dünyada akreditasyon
alanında belgelendirme yapabilen belli sayıda organizasyon bulunuyor. Amerika'da
Joint Commission International (JC1) ve İngiltere'de Health Quality Services
(HQS) dünya çapında akreditasyon belgelendirmesi yapan kuruluşlar olarak göze
çarpıyor. Türkiye'deki bazı hastaneler bu 2 kurumlardan akredite oldu. Bu arada
Sağlık Bakanlığı ve sektör paydaşları arasında gerçekleştirilen toplantılarda
Ulusal Sağlık Akreditasyon Sistemi'nin oluşturulması konusunda görüş birliğine
varıldı. Akreditasyon Sistemi'nin kuruluş çalışmaları süratle devam ediyor,
sistemin oluşum süreci içerisinde dünyadaki benzer uygulamalar incelenecek ve
bu deneyimlerden yararlanılacak.