Onlar, öğrencilerini parkta tahterevalliye bindirerek kaldıraçları anlatan, mitoz bölünmeyi Gangnam Style şarkısında dans ettirerek öğreten, sindirim sistemini şarkılara uyarlayıp anlaşılır kılan, laboratuvarsız okullarda atıkları kullanarak deney yaptıran öğretmenler...
Ezberleri bozan bu idealist öğretmenler fen dersinin sevilmesi ve daha anlaşılır olması için çabalıyor. Yüksek Öğretime Geçiş Sınavı 2015'te 40 soruluk fen testinde doğru ortalamasının 3.9 olduğu Türkiye'de yaptıkları çok anlamlı. Üstelik çabaları sadece kendi öğrencileriyle sınırlı değil. Geliştirdikleri yöntemleri gönüllü olarak düzenledikleri konferanslarla öğretmenlerle, öğretmen adaylarıyla paylaşıyorlar.
"Eğitime değer" diyerek yola çıkan 14 öğretmen Ali Çağlar, Ayçin Ünal, Burcu Yeniceli, Ebru Balcı, Fatih Akyüz, Fatih Gizligider, Hasan Düzgünoğlu, Mahmut Yılmaz, Mert Koçer, Murat Üstündüğ, İbrahim Evren Özer, Talha Çalışkan, Şenol Yıldız, Tuba Aygün.
Derste kitaptaki bilgiyi okutarak, öğrencilere sayfalarca not tutturarak bir yere varamadıklarını anlayan öğretmenler, konuları etkinliklerle, görsel hale getirerek anlatmaya başladı. Fen öğretmenlerinin etkinliklerini paylaştığı e-mail grubu aracılığıyla da birbiriyle bağlantı kurdular.
Eğitimi dert edinip yollara düştüler
Eğitim fakültelerinden donanımsız mezun olduklarını söyleyen öğretmenler, öğretmen adaylarına ulaşmaya karar verdi. Üniversitelere ulaşıp, yöntemlerini ve deneyimlerini paylaşmak istediklerini söylüyorlar. Tatil günlerinde Türkiye'nin dört bir yanından kalkıp gönüllü olarak öğretmen adaylarıyla buluşuyorlar.
Öğretmenlerin son konferansı Samsun 19 Mayıs Üniversitesi'ndeydi. Konferansın koordinatörü Burcu Yeniceli hariç tüm öğetmenler devlet okullunda çalışıyor. Tokat'tan Mardin'e, Ağrı'dan Zoguldak Ereğli'ye kadar Türkiye'nin farklı illerinden. Köy okulunda çalışan da merkezde çalışan da var.
'Sokakta fen mi yapılır' diyenlere inat
Öğretmenler, yaklaşık 400 öğretmen adayı ve Samsun'da çalışan eğitimcilere sınıflarından örnekler vererek yol gösterdi.
Her birinin dersinde kullandığı yöntem birbirinden eğlenceli ve farklıydı. Sınıflarında yaptıkları uygulamalar ise soyut konuların bile somut anlatılabileceğinin kanıtıydı. "Hocam sokakta ders mi anlatılır" diyenlere kulaklarını tıkayıp feni günlük hayata taşıdıklarını anlattılar.
Odundan iskelet sistemi
Şanlıurfa Ceylanpınar'da çalışan iki buçuk yıllık fen bilgisi öğretmeni Ebru Balcı, köyün imkansızlıkları içinde feni deneylerle anlatmayı başaran bir öğretmen. Duyu organlarını köyde yetişen tarım ürünleri pirinç, mısır ve pamuğu kullanarak görsel hale getiren Balcı, öğrencilerine köpük tabaklardan, odunlardan iskelet sistemi yaptırdı. İnşaattan toplanan tellerle güneş sisteminin modeli çıkartıldı. Öğrencilerine, bilimsel öyküler yazdıran ve tiyatro oynatan Balcı'nın geçen yıl dört öğrencisi TEOG'da tüm fen sorularını doğru yaptı. Öğrencileri şimdi fen lisesinde okuyor.
Balcı, boşaltım sistemini öğrencilerin bulabildikleri malzemelerle görsel hale getirdi.
Balcı öğretmen adaylarına şöyle sesleniyor:
"Laboratuvarımız yok. Sizlerin de okullarında olmayabilir. Hiçbir zaman yakınmayın. Öğrencilerim de zamanla her malzemeden deney yapmamıza alıştı. 'Öğretmenim size inek dişi getireyim, deney yaparken lazım olur" diyen bile oldu."
Sınıfı sahne gibi kullanan öğretmen
Nevşehir'den Fatih Gizligider kendi deyişiyle tahtanın önünü tiyatro sahnesi gibi düşünen bir öğretmen. Gizligider, televizyonda yayınlanan "Ben Bilmem Eşim Bilir" yarışma formatını "Ben Bilmem Kankim Bilir" diyerek sınıfına uyarladı. Öğrenciler, ikişer kişlik ekipler oluyor, deneyleri yarışma formatında yapıyor. Mesela elektirik devrelerini bağlamaya çalışıyorlar.
Fatih Öğretmen karikatür ve şarkılarla da feni öğretiyor. Böbreğin işlevini bilindik şarkılara uyarlıyor ve öğrencileriyle birlikte söylüyor:
"Bende bu kanda biriken üre olmasa, üreleri kandan süzen nefron olmasa... Bir de kana kan katan böbrek olmasa. Ah bu kan süzülemez, ah bu idrar birikmez. Sen olmasan böbrek kan süzülemez..."
Deneyi köylere götürüyor
Zonguldak Ereğeli'de çalışan ve Milli Eğitim Bakanlığı'nın yılın öğretmeni seçtiği Şenol Yıldız ise köy okullarını bilim ile tanıştırıyor. Ereğli'de çalıştığı okula esnafın katkılarıyla deney malzemeleri alan, kimi malzemeleri sanayide yaptıran öğretmen, öğrencilerine fenin günlük hayatın içinde olduğunu ispatlayan deneyler yaptırıyor. Sonra öğrencilerini ve deney setlerini alıp köy okullarını dolaşıyor. Şimdiye kadar altı köy okuluna gidip bin 500 öğrenciye ulaştılar. Amacı, bir otobüsü deney setleriyle donatıp pek çok ili dolaşmak.
Parkta da ders yapılır
İstanbul'da çalışan İbrahim Evren Özer, pek çok öğrencinin anlamakta zorlandığı mitoz bölünmeyi dans ettirerek anlatıyor. Gangnam Style eşliğinde öğrenciler mitoz bölünmenin evrelerini yapıyor. Öğrenciler kaldıraçları parkta tahterevallide, kinetik enerjiyi kaydıraktan kayarken öğreniyorlar.
Özer, kaldıraç konusunu öğrencilerine parkta anlatıyor.
10 yıllık öğretmen Özer, mesleğinin ilk beş yılını not tutturarak geçirdiğini ama öğrencilerin öğrenemediğini söylüyor. Özer "Öğrenciler görmediği şeyi anlamıyor. Çocuklar oturmasın, etkinlik yapsın ve eğlenerek öğrensin" diyor.
Etkinlikleri internetten paylaşıyorlar
Örnekler çok. Kuşadası'nda Mert Koçer, öğrencilerine teleskop yapmayı öğretip onlarla gözleme çıkaran bir öğretmen. Ayçin Ünal sponsorlar bulup okuluna laboratuvar kazandıran, öğrencileriyle yüzlerce bilimsel proje hazırlamayı öğreten bir eğitimci. Ali Çağlar, Tuba Aygün, Talha Çalışkan, Murat Üstündağ, Hasan Düzgünoğlu, Mahmut Yılmaz, Fatih Akyüz... Hepsinin farklı ve akılda kalıcı yöntemleri var. Her öğretmen ismiyle kurduğu sitelerinden ya da Youtube'da açtıkları kanalarından geliştirdiği materyalleri ve teknikleri paylaşıyor.
"Öğretmenliğe bakış açımı değiştirdiler"
Öğretmenler deneyimlerini paylaşırken, eğitim fakültesi öğrencileri onları can kulağıyla dinledi. Sunumlar, sınıftaki yaşanmışlıklara dayalı olunca, video ve fotoğraflarla da desteklenince salon, öğretmenleri alkışlar ve kahkahalar arasında izledi.
Kimya 4. sınıf öğrencisi Ahmet Kurt, "Öğretmenlerin hepsi devlet okulundan ve imkanları kısıtlı. Bugün önemli olanın bir şeyleri değiştirmek isteği olduğunu gördüm" dedi. Fen Bilgisi Öğretmenliği 4. sınıf öğrencisi Ezgi Özkan ise, "Motivasyon oldu, öğretmenliğe bakışım değişti" diye konuştu.
19 Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Süleyman Yaman ise eğitim fakültelerinde verilen eğitimin teorik olduğunu belirterek "Biz akademisyenlerin de tecrübeleri kısıtlı. Sahadan gelen öğretmenlerle öğrencilerimizi biraraya getirmek önemli. Her biri sıradışı öğretmenler ve bu tür etkinliklerin yapılması çok önemli" dedi.
Ezber bozan öğretmenler üniversitelerle iletişim kurup deneyimlerini paylaşmaya devam edecek.
Umay Aktaş Salman / Al Jazeera