Burcu Karakaş
KAMER Vakfı, Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu ve Açık Toplum Vakfı ile "Kadın Hakları İnsan Haklarıdır" adlı bir projeye imza attı. Proje kapsamında KAMER üyeleri, Karadeniz'de Trabzon, Rize ve Artvin olmak üzere 3, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde ise 22 ilde toplam 24 bin 723 kadın ile görüştü. Çarpıcı sonuçların ortaya çıktığı projeye katılan yüzde 76'sı evli, yüzde 24'ü bekar olan kadınlar arasında erken evlilik oranının yüzde 40 olduğu tespit edildi. Kadınların yüzde 60'ı 18 yaşından büyük, yüzde 25'i 16-17, yüzde 14'ü 13-15, yüzde 1'i ise 12 ve daha küçük yaşlarda evlendiğini söyledi.
Yaş sınırlamasının olmadığı çalışmada, son 10 yıl içinde yapılan evliliklere bakıldığı zaman yüzde 30, son 5 yıllık evliliklere bakıldığında ise bu oranın yüzde 20'ye yaklaştığı görüldü. KAMER yetkilileri, erken evlilik oranının hala çok yüksek olmasına rağmen istikrarlı bir düşüş söz konusu olduğuna dikkat çekti. Projeden diğer satırbaşları ise şöyle:
Yüzde 54 miras alamıyor
- 12 bin 325 kadın görücü usulü, 6 bin 937 kadın anlaşarak veya severek, bin 37 kadın ise zorla evlendiğini ifade etti.
- Zorla evlendirilenlerin yüzde 64'ü akraba evliliği yaptığını, yüzde 1.7'si kaynıyla evlendiğini, yüzde 14.7'si kuma getirildiğini, yüzde 16.6'sı berdel usulü, yüzde 1'i kan bedeli ve yüzde 2'si ise beşik kertmesi sonucu evlendiğini söyledi. Bu da, kocası öldüğü için kaynı ile evlenmek zorunda kalan 18 kadın, değiş tokuş edilmiş 172 kadın (berdel), kan davasında 'barış hediyesi' olarak sunulmuş 10 kadın, doğar doğmaz evlendirilmiş (beşik kertmesi) 21 kadın olduğunu ortaya koydu.
- "Ailenizde kadınlar mirastan pay alabilir mi" sorusuna kadınların yüzde 42.1'i "Evet" cevabı verirken, yüzde 54.3'ü "Hayır" dedi.
- "Sizce kadınlar şiddet yaşıyor mu" sorusuna kadınların yüzde 90'ı, "Evet" cevabı verdi. "Kadınlar şiddetten kurtulmak için çaba harcıyor mu" sorusuna ise yüzde 61 "Hayır" dedi.
- "Kadınlar hangi şiddet türlerini yaşıyorlar" sorusuna kadınların yüzde 56.4'ü fiziksel, yüzde 58.3'ü ekonomik, yüzde 59'u sözel, yüzde 56.4'ü psikolojik, yüzde 41.4'ü cinsel şiddet cevabı verdi. "Hepsini yaşıyorlar" diyenler ise yüzde 63.3 oldu.
- "Kadınlar şiddetten kurtulmak için nerelere başvuruyorlar" sorusuna, 4 bin 708 kadın aileye, 2 bin 484 kadın karakola, 2 bin 136 kadın mahkemeye, 2 bin 101 kadın arkadaşa, 921 kadın ise Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'na başvurulduğunu söyledi.
- "En önemli ve acil ihtiyacınız nedir" sorusuna, kadınların yüzde 27'si ekonomik destek cevabı verirken, yalnızca yüzde 3'ü şiddetten kurtulmak için destek istedi.
Barıştırıp eve gönderiyorlar
KAMER Vakfı'nın gerçekleştirdiği ev ziyaretlerinin ardından, 26 ilden yaşları 13 ila 80 arası değişen, bin 308 kadın vakfa şiddet konusunda destek almak için başvuruda bulundu. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı'ndan Prof. Dr. Ufuk Sezgin tarafından hazırlanan raporda, bu başvurulara ilişkin veriler yer aldı. Kadınların yüzde 71'i kocasından, yüzde 4'ü ayrıldığı eşinden, yüzde 17,5'i ailedeki diğer erkeklerden şiddet gördüğünü söyledi. Başvuruda bulunan kadınların 431'i cinsel şiddete evlilik sırasında, 26'sı ise çocukluk çağında maruz kaldığını söyledi. Kadınların yüzde 65'i şiddet nedeniyle daha önce aileye, yüzde 13'ü karakola, yüzde 13'ü arkadaşa, yüzde 9'u ise savcılığa başvuruda bulunduğunu dile getirdi. Karakola başvuran kadınların yüzde 9'u polisin şiddet uygulayan erkeğe destek olduğunu, yüzde 15'i barıştırıp eve gönderildiğini, yüzde 4'ü ise ilgilenilmediğini ifade etti. Kadınlar, yasal başvuru yapmamalarını ise erkeğin mesleki statüsünden çekinmeleri veya koca, aile, çocuk ya da erkeğin bir yakını tarafından gerçekleşen engelleme ile açıkladı.