Memurların şirket kurmasının Türkiye'de yasak olduğunu biliyorum. Ancak yurt dışında şirket kurabilir mi? Bu noktada yurt dışında şirket kurması bir sıkıntı doğurur mu?
Memurların memuriyet dışında yapabilecekleri veya yapamayacakları işlere ilişkin temel düzenleme 657 sayılı Kanunun 28. maddesidir. Madde hükmünde, "Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.
Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır.
Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler." hükümleri yer almaktadır.
Bu hüküm memurların şirket kurmalarını veya kurulmuş şirketlere ortak olmalarını bütünüyle yasaklayan bir hüküm değildir. Memurların kollektif şirket ortağı veya komantit şirkette komandite ortak olmaları dışında yönetimde görev almamaları kaydıyla limited veya anonim şirketlere ortak olmalarına, yahutta komandit şirkette komanditer ortak olmalarına engel bir hüküm bulunmamaktadır.
Türk Ticaret Kanunu hükümleriyle birlikte değerlendirdiğimizde ortak olunması yasaklanan şirketlerde sorumluluk konulan sermaye ile sınırlı olmayıp, ortaklar tüm mal varlığıyla sınırsız bir şekilde sorumlu tutulmaktadır. Memur için getirilen yasaklamanın altında da bu durum yatmaktadır. Bu şekilde bir taraftan memurun sınırsız bir şekilde sorumluluk altına girmesi, diğer taraftan ortaklıktan kaynaklı olumsuzlukların kamu hizmeti sunumunda aksamaya yol açması önlenmektedir.
657 sayılı Kanunun 28. maddesinde yer alan şirket ortaklığıyla ilgili hükümler yurt içindeki şirketler için olduğu kadar yurt dışındaki şirketler için de geçerlidir. Memur yurt içinde halka açık bir şirketin hissesini satın alarak o şirkete ortak olduğu gibi, yurt dışındaki borsalarda işlem gören yabancı şirket hisselerini alarak o şirketlere ortak olabilmektedir.
Sonuç olarak Devlet memurlarının yurt dışında sorumlulukları sermayeleriyle sınırlı olan nitelikte şirket kurabileceklerini, kurulmuş bu nitelikteki şirketlere ortak olabileceklerini, ancak bu şirketlerin organlarında görev alamayacaklarını değerlendirmekteyiz.