Başarısız öğrencilerin okulla ilişiğinin kesilmesi düzenlemesi hukuka uygundur
4566 sayılı Harp Okulları Kanunu'nun 41. maddesinde sınav, değerlendirme ve sınıf geçme esaslarının yönetmelikle belirlenmesinin düzenlendiği, bu düzenleme kapsamında Harp Okulları Yönetmeliği'nin hazırlandığı, dava konusu Yönetmelik hükmü ile tek ders ve ek not yükseltme sınavları sonunda sınıf geçme koşullarını yerine getirenlerin, bir üst sınıfa geçmeye hak kazanacağı, getiremeyenlerin ise sınıfta kalacağının düzenlendiği;
Anılan düzenleme uyarınca bir üst sınıfa geçmek için sınıf geçme koşullarının yerine getirilme şartı bulunmakta olup, askerlik mesleğinin önemi, özelliği ve askeri personel arasındaki aslık üstlük durumu gibi hususlar dikkate alındığında, dava konusu düzenlemede kamu yararı ve hizmet gerekleri yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı;
Yönetmelikte lehe bir düzenleme yapıldığından bu davacıya da uygulanmalıdır
Davacının okuldan ilişiğinin kesilmesine kadar ilerleyen süreç bir bütün olarak irdelendiğinde; davacının ilk yıl bütünleme sınavları sonrası başarısız sayılmasına karşın sınıf tekrarı yaptığı ikinci yıl sorumlu tutulmadığı derslerin "Matematik 1" ve "Matematik 2" olduğu, söz konusu derslerin dışında bütünleme sınavı sonrası başarısız sayıldığı ve sınıf tekrarı yapmasına neden olan tek dersin ise "Olasılık Teorisi" dersi olduğu, sınıf tekrarı yaptığı ikinci yılında ise "Diferansiyel Denklemler" olmak üzere tek dersten başarısız olması üzerine önce bütünleme sınavına sonra tek ders sınavına girdiği ve tekrar başarısız kabul edilerek ilişiğinin kesildiği anlaşılmaktadır.
Bu bakımdan, her ne kadar davacının okuldan ilişiğinin kesilmesi işlemi, işlem tarihinde yürürlükte olan mevzuata göre tesis edilmiş olsa da yeni Yönetmelik'te davacının da lehine olabilecek şekilde, yeni bir sınıf geçme sistemi öngörülmesi ve mülga Yönetmelik'in dava konusu edilen 53. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde yer alan, tek ders ve ek not yükseltme sınavları sonunda sınıf geçme koşullarını yerine getiremeyenlerin sınıfta kalacağına ilişkin düzenlemeye yer verilmemesi nedeniyle davacıya yeni Yönetmelik'in uygulanarak, başarı ve sınıf geçme değerlendirmesinin söz konusu Yönetmelik esas alınmak suretiyle yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No: 2023/1926
Karar No: 2024/3106
İSTEMİN KONUSU:
Danıştay Sekizinci Dairesinin 15/02/2023 tarih ve E:2019/8788, K:2023/578 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Milli Savunma Üniversitesine bağlı Hava Harp Okulunda endüstri mühendisliği bölümünde öğrenci olan davacının, 2017-2018 ve 2018-2019 eğitim öğretim yıllarında derslerinde başarısız olarak iki kez sınıf tekrarı yaptığından bahisle süresinde okulunu bitiremeyeceği değerlendirilerek ilgili Kanun ve Harp Okulları Yönetmeliği'nin 62. maddesi gereğince okuldan ilişiğinin kesilmesine ilişkin Milli Savunma Üniversitesi Hava Harp Okulu Yönetim Kurulunun... tarih ve... sayılı işlemi ile Harp Okulları Yönetmeliği'nin 53. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti:
Danıştay Sekizinci Dairesinin 15/02/2023 tarih ve E:2019/8788, K:2023/578 sayılı kararıyla;
4566 sayılı Harp Okulları Kanunu'nun "Lisans düzeyinde öğretim" başlıklı 37. maddesi, "Disiplin ve okuldan çıkarılma" başlıklı 38. maddesi, "Yönetmelik" başlıklı 41. maddesi, Geçici 4. maddesi, Geçici 5. maddesi, Harp Okulları Kanunu'na dayanılarak hazırlanan ve dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan Harp Okulları Yönetmeliği'nin "Yarı Yıl Sonu ve Yıl Sonu Başarı Notu Hesabı" başlıklı 52. maddesi, "Bütünleme, Not Yükseltme, Tek Ders Sınavları" başlıklı 53. maddesi, "Mahkeme Kararı, Sağlık ve Başarısızlık Nedeniyle Okuldan Çıkarılma" başlıklı 62. maddesi, "Yürütme" başlıklı 114. maddesi, dava konusu Harp Okulları Yönetmeliği'ni yürürlükten kaldıran Milli Savunma Üniversitesi Harp Okulları Yönetmeliği'nin "Yılsonu başarı değerlendirmesi" başlıklı 45. maddesine yer verilerek;
Harp Okulları Yönetmeliği'nin 53. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendi yönünden;
Dava konusu Harp Okulları Yönetmeliği'nin 23/03/2021 tarih ve 31432 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Savunma Üniversitesi Harp Okulları Yönetmeliği ile yürürlükten kaldırıldığı anlaşılmakta ise de; uyuşmazlığın çözümü için dava konusu işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla hukuki değerlendirmesinin yapılması gerektiği;
Uyuşmazlık konusu olayda, dava konusu işlemin dayanağı olarak Harp Okulları Kanunu'nun 37/a ve 38/c maddeleri ile Harp Okulları Yönetmeliği'nin 62/c maddesi gösterilmişse de, davacının sınıf tekrarı sonrası tek dersten kalması üzerine yeniden sınıf tekrarı yapmasına ve dava konusu işlemin tesisine neden olduğunu belirttiği 53. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendi hükmü, bu nedenle işlemin dayanağı olarak kabul edilerek işin esasına geçildiği;
Hukuk düzenimizdeki Anayasa, kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, tüzük, yönetmelik ve adsız düzenleyici işlemlerin belli bir sıralamaya ve hiyerarşiye, yani astlık-üstlük ilişkisine tabi tutularak düzenlendiği; bu hiyerarşi gereği, her normun kendisinden bir üstteki norma uygun olarak düzenlenmek ve bu normlara aykırı hükümler taşımamak; başka bir anlatımla, üst normun kendisine verdiği hukuksal sınırın içinde kalmak zorunda olduğu, kendisinden üst bir norma aykırı veya bu normu değiştirici nitelikte bir hüküm içermesi durumunda hukuka aykırı olacağı;
Kanun koyucu tarafından idareye tanınan düzenleme yetkisinin başta kamu yararı olmak üzere hizmet gereklerine, hukuk devleti, hukuk güvenliği ve kazanılmış haklara riayet ilkelerine uygun olarak kullanılması gerektiği;
Kamu yararı kavramının, tüm devlet organlarının işlem ve eylemlerinin genel nitelikteki amacını ve aynı zamanda nedenini oluşturduğu; çeşitli hak ve özgürlükler açısından bir sınırlama nedeni niteliği de taşıdığı; bu kavramın genel bir ifadeyle bireysel, özel çıkarlardan ayrı ve bunlara üstün olan toplumsal yararı ifade ettiği;
4566 sayılı Harp Okulları Kanunu'nun 41. maddesinde sınav, değerlendirme ve sınıf geçme esaslarının yönetmelikle belirlenmesinin düzenlendiği, bu düzenleme kapsamında Harp Okulları Yönetmeliği'nin hazırlandığı, dava konusu Yönetmelik hükmü ile tek ders ve ek not yükseltme sınavları sonunda sınıf geçme koşullarını yerine getirenlerin, bir üst sınıfa geçmeye hak kazanacağı, getiremeyenlerin ise sınıfta kalacağının düzenlendiği;
Anılan düzenleme uyarınca bir üst sınıfa geçmek için sınıf geçme koşullarının yerine getirilme şartı bulunmakta olup, askerlik mesleğinin önemi, özelliği ve askeri personel arasındaki aslık üstlük durumu gibi hususlar dikkate alındığında, dava konusu düzenlemede kamu yararı ve hizmet gerekleri yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı;
Milli Savunma Üniversitesi Hava Harp Okulu Yönetim Kurulunun... tarih ve... sayılı işlemi yönünden;
Davacının ... ... ... Üniversitesinde makine mühendisliği bölümünün 2. yılında yatay geçişle 669 sayılı KHK çerçevesinde Milli Savunma Üniversitesi Hava Harp Okulu Mühendislik Fakültesine geçtiği, 2017/2018 eğitim öğretim yılı içerisinde Matematik 1, Matematik 2 ve Olasılık Teorisi derslerinden başarısız olduğu ve bütünleme sınavından da başarısız olduğundan dolayı sınıf tekrarı yaptığı, takip eden yılda davacının lehine olacak şekilde Matematik 1 ve Matematik 2 derslerinden sorumlu tutulmadığını, bu kez de Diferansiyel Denklemler dersinden başarısız bulunması nedeniyle bütünleme ve tek dersten de başarısız olması üzerine yeniden sınıf tekrarı yapmak zorunda olduğu, Harp Okulları Kanunu gereğince eğitimin süresinde bitirilemeyeceği anlaşıldığından Milli Savunma Üniversitesi Hava Harp Okulu Yönetim Kurulunun... tarih ve ... sayılı işlemi ile okuldan ilişiğinin kesilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı;
Somut olayda; davacının Eğitim Öğretim Yüksek Kurulunun 2017-1 sayılı toplantısında alınan karar gereği 2016/2017 eğitim öğretim yılında okula başladığının kabul edildiği, 2017/2018 yılı 1. yarıyılında bir ders, 2. yarıyılında iki dersten başarısız olması üzerine sınıf tekrarı yaptığı, 2018/2019 yılı 1. yarıyılda bir dersten başarısız olduğu, akabinde bütünleme ve tek ders sınavlarında geçerli notu alamadığından dolayı sınıf tekrarı yapmak zorunda olduğu, Harp Okulları Kanunu'nda lisans eğitiminin süresinin 4 yıl olduğu ve en geç 5 yılda okulun bitirilmesi gerektiği görülmekte olup, sınıf tekrarı yapmak zorunda kalan davacının süresinde anılan Kanun'da belirtilen sürede okulu bitiremeyeceğinin anlaşılmasından dolayı ilişiğinin kesilmesi işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:
Davacı tarafından, dava konusu Yönetmelik düzenlemesinin ölçülülük ilkesine ve hakkaniyete aykırı olduğu ve yürürlükten kaldırıldığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI:
Davalı idareler tarafından, Danıştay Sekizinci Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ:
Temyiz isteminin kısmen reddi ile temyize konu Daire kararının dava konusu düzenleyici işlem yönünden davanın reddine ilişkin kısmının onanması, temyiz isteminin kısmen kabulü ile Daire kararının bireysel işlem yönünden davanın reddine ilişkin kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Davacı, ... Üniversitesinde makine mühendisliği bölümünün 2. yılında 669 sayılı KHK çerçevesinde yatay geçişle Milli Savunma Üniversitesi Hava Harp Okulu Mühendislik Fakültesine geçmiş; 2017/2018 eğitim öğretim yılı içerisinde "Matematik 1", "Matematik 2" ve "Olasılık teorisi" derslerinden başarısız olmasının ardından bütünleme sınavından da başarısız olarak sınıf tekrarı yapmıştır. Takip eden yılda davacı "Matematik 1" ve "Matematik 2" derslerinden sorumlu tutulmamış; ancak, bu kez de "Diferansiyel denklemler" dersinden başarısız olmuştur. Bunun üzerine, önce bütünleme sınavından başarısız olması, ardından tek ders sınavından başarısız olması nedeniyle yeniden sınıf tekrarı yapma durumu oluşmuş ve Harp Okulları Kanunu gereğince eğitimin süresinde bitirilemeyeceği anlaşıldığından Milli Savunma Üniversitesi Hava Harp Okulu Yönetim Kurulunun... tarih ve... sayılı işlemi ile okuldan ilişiği kesilmiştir. Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.
Dayandığı hukuksal nedenler ve gerekçesi yukarıda açıklanan Danıştay Sekizinci Dairesi kararının, dava konusu Yönetmelik düzenlemesi yönünden davanın reddine ilişkin kısmı, aynı gerekçe ile Kurulumuzca da uygun bulunmuş olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar, kararın anılan kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Daire kararının, davacının okuldan ilişiğinin kesilmesine ilişkin Milli Savunma Üniversitesi Hava Harp Okulu Yönetim Kurulunun... tarih ve ... sayılı işlemi yönünden davanın reddine ilişkin kısmına gelince;
Temyize konu edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; dava konusu Harp Okulları Yönetmeliği'nin 23/03/2021 tarih ve 31432 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Savunma Üniversitesi Harp Okulları Yönetmeliği ile yürürlükten kaldırıldığı anlaşılmaktadır.
Yeni Yönetmelik'in 43. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendinin 2. alt bendinde, bütünleme sınavları sonrasında "üç ve daha fazla kredili ve kredisiz zorunlu/seçmeli dersten başarısız olanlar sınıfta kalırlar." düzenlemesi getirilerek bütünleme sınavı sonrası tek veya iki dersten başarısız olanların çift ders sınavına girebileceğinin düzenlendiği görülmektedir.
Ayrıca, mülga Yönetmelik'in dava konusu edilen 53. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde yer alan, tek ders ve ek not yükseltme sınavları sonunda sınıf geçme koşullarını yerine getiremeyenlerin sınıfta kalacağına ilişkin düzenlemeye yeni Yönetmelik'te yer verilmediği görülmektedir.
Davacının okuldan ilişiğinin kesilmesine kadar ilerleyen süreç bir bütün olarak irdelendiğinde; davacının ilk yıl bütünleme sınavları sonrası başarısız sayılmasına karşın sınıf tekrarı yaptığı ikinci yıl sorumlu tutulmadığı derslerin "Matematik 1" ve "Matematik 2" olduğu, söz konusu derslerin dışında bütünleme sınavı sonrası başarısız sayıldığı ve sınıf tekrarı yapmasına neden olan tek dersin ise "Olasılık Teorisi" dersi olduğu, sınıf tekrarı yaptığı ikinci yılında ise "Diferansiyel Denklemler" olmak üzere tek dersten başarısız olması üzerine önce bütünleme sınavına sonra tek ders sınavına girdiği ve tekrar başarısız kabul edilerek ilişiğinin kesildiği anlaşılmaktadır.
Bu bakımdan, her ne kadar davacının okuldan ilişiğinin kesilmesi işlemi, işlem tarihinde yürürlükte olan mevzuata göre tesis edilmiş olsa da yeni Yönetmelik'te davacının da lehine olabilecek şekilde, yeni bir sınıf geçme sistemi öngörülmesi ve mülga Yönetmelik'in dava konusu edilen 53. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde yer alan, tek ders ve ek not yükseltme sınavları sonunda sınıf geçme koşullarını yerine getiremeyenlerin sınıfta kalacağına ilişkin düzenlemeye yer verilmemesi nedeniyle davacıya yeni Yönetmelik'in uygulanarak, başarı ve sınıf geçme değerlendirmesinin söz konusu Yönetmelik esas alınmak suretiyle yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, mülga Yönetmelik uyarınca davacının okuldan ilişiğinin kesilmesine ilişkin Milli Savunma Üniversitesi Hava Harp Okulu Yönetim Kurulunun... tarih ve ... sayılı işleminde hukuka uygunluk, söz konusu işlem yönünden davanın reddi yolundaki Daire kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. Danıştay Sekizinci Dairesinin 15/02/2023 tarih ve E:2019/8788, K:2023/578 sayılı kararının düzenleyici işlem yönünden davanın reddine ilişkin kısmının ONANMASINA oybirliğiyle, bireysel işlem yönünden davanın reddine ilişkin kısmının BOZULMASINA oyçokluğuyla,
3. Bozulan kısım yönünden yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4. Kesin olarak, 02/12/2024 tarihinde karar verildi.
KARŞI OY
X- Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; Danıştay Sekizinci Dairesinin temyize konu 15/02/2023 tarih ve E:2019/8788, K:2023/578 sayılı kararının davacının okuldan ilişiğinin kesilmesine ilişkin Milli Savunma Üniversitesi Hava Harp Okulu Yönetim Kurulunun ... tarih ve ...sayılı işlemi yönünden davanın reddine ilişkin kısmının usul ve hukuka uygun bulunduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile Daire kararının söz konusu işlem yönünden davanın reddine ilişkin kısmının da onanması gerektiği oyuyla, kararın bu kısmına katılmıyoruz.