Soru : 1-Merhaba çok yararlı bilgiler veriyorsunuz, çok teşekkürler. Benim bir sorum var ben emekli sandığı emeklisiyim. Esim vefat etti o da emekli sandığı emeklisi ondan %50 emekli maaşı alıyorum babam 2008 öncesi sigorta emeklisi iken vefat etti ondan yetim aylığı alabilir miyim. Teşekkürler
Soru 2- "5434 ve 5510 kapsamında kız yetim aylığı şartlarındaki önemli farklılık" başlığı altında yapmış olduğumuz değerlendirmelerimize ziyaretçimiz tarafından "Ben memur emeklisiyim, babam SSK 1999 da vefat etti. 2009 da boşandım nafaka yok. SSK ya yetim aylığı için başvuruda bulundum bana alamazsınız dediler. Babam memur Ben ssk.lı olsaymış alabilirmişim. Bu çifte standart değil mi, bununla ilgili bir çalışma da var mı acaba"
Detaylar/Değerlendirmeler:
2008 öncesi işçi ve esnaf mevzuatına göre yetim aylığı alma şartları:
İşçi statüsü açısından ölüm aylığı (506 SK.Madde 66,68 hükümleri):
Bu hükümlere göre ölüm sigortasından aylık bağlama şartlarında:
Eşlerin ölüm tarihinde resmi olarak evlilik ilişkisinin bulunması yeterli olmaktadır.
Eşin, işçi, esnaf, memur olarak çalışması veya bu çalışmalarından dolayı aylık veya gelir alması engel teşkil etmez.
Kız çocuklar öğrenim tahsillerine göre 18, 20, 25 yaşlarını dolduracakları tarihe kadar şartsız aylık bağlanabilmektedir. Kız çocuklar için ayrıca, evli olmaması, işçi, esnaf, memur olarak çalışmaması ve bu şekilde çalışmalarından dolayı aylık veya gelir almaması, yine sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanan ülkelerde de çalışmaması ve aylık veya gelir almaması şartları aranmaktadır. (Bugün için bu şartlar yabancı ülke mevzuatı olarak eklenti yapılmak suretiyle 5510 sayılı Kanunla da devam ettirilmektedir.)
Esnaf statüsü açısından ölüm aylığı (1479 SK. Madde 41, 45, 46 hükümleri)
Bu hükümlere göre ölüm sigortasından aylık bağlama şartlarında:
Eşlerin dul olması yeterli olmaktadır.
Kız çocuklar öğrenim tahsillerine göre 18, 20, 25 yaşlarını dolduracakları tarihe kadar şartsız aylık bağlanabilmektedir. Kız çocuklar için ayrıca, evli olmaması, işçi, esnaf, memur olarak çalışmaması ve bu şekilde çalışmalarından dolayı gelir veya aylık almaması şartları aranmaktadır. (Bugün için bu şartlar yabancı ülke mevzuatı olarak eklenti yapılmak suretiyle 5510 sayılı Kanunla da devam ettirilmektedir.)
Özetle, tüm işlemler geçmiş dönemlerden beri ilgili kanunlarda yer alan hükümler olmaktadır. Ancak, 5510 sayılı Kanun hükümleri de özellikle 506 ve 1479 sayılı Kanunlarda yer almış olan hükümler doğrultusunda olduğunu görmekteyiz.
Sonuç bağlamında değerlendirmemiz:
Yukarıda izah ettiğimiz hükümler dikkate alındığında,
Birinci sorunun sahibi ziyaretçimiz için, hem memur emeklisi olmanız hem de eşinizden dolayı % 50 oranında aylık almanız nedeniyle, özellikle kendi çalışmalarınızdan dolayı aylık almakta olduğunuzdan dolayı işçi babanızdan dolayı yetim aylığı alamayacağınızı,
İkinci sorunun sahibi ziyaretçimiz için de, 5434 kapsamında memur emeklisi olmanız nedeniyle işçi babanızdan dolayı yetim aylığı almanızın mümkün olamayacağını, işçi emeklisi de olmuş olsaydınız yine işçi babanızdan dolayı yetim aylığı almanızın mümkün olamayacağını,
Değerlendirmekteyiz.
Ancak, bu hükümlerin dışında, işçi emeklisi kadın memur anne veya babasından dolayı yetim aylığı alması 5434 kapsamında (10 tam yıl ve üzerinden yetim aylığı bağlanması şartıyla) mümkün olabilmektedir. Zira, 5434 hükümlerinde, kız yetimler için sadece evli olmaması ve memur statüsünde görev yapmaması şartı aranmaktadır.
Ayrıca, memur emeklisi kadın, yine 5434 kapsamında olan memur olan anne veya babasından dolayı yetim aylığı alamaz, bu durumda tercih hakları bulunur. Ya kendi aylığını veya anne veya babasının aylığından birini tercih etme hakları bulunur. Yani yüksek olan aylığı tercih edip tek bir aylık alabilirler.