Anayasa Mahkemesi (AYM), döviz, kıymetli maden, taş ve bunlardan mamul eşyaların izinsiz olarak Türkiye'ye sokulması veya çıkarılması durumunda uygulanan "rayiç bedel kadar idari para cezası" hükmünü Anayasa'ya aykırı bularak iptal etti. Yüksek Mahkeme, söz konusu düzenlemenin "kişilere aşırı külfet yüklediği" ve "ölçülülük ilkesine aykırı olduğu" sonucuna vardı.
Dava, Gaziosmanpaşa 1. Sulh Ceza Hakimliği'nden
Gaziosmanpaşa 1. Sulh Ceza Hakimliği, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun'un 3. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ".eşya ve kıymetlerin rayiç bedeli kadar, teşebbüs halinde bu bedelin yarısı kadar idari para cezası." hükmünün iptali için AYM'ye başvurdu. Başvuruda, cezanın "somut olayın koşulları değerlendirilmeden otomatik olarak uygulandığı" ve bu yönüyle "mülkiyet hakkını ihlal ettiği" savunuldu.
AYM: "Kişilere aşırı külfet yükleniyor"
Yüksek Mahkeme, başvuruyu değerlendirdiği 6 Mart 2025 tarihli toplantısında, kuralın Anayasa'nın 13. ve 35. maddelerine aykırı olduğuna hükmetti. Kararın gerekçesinde şu değerlendirmelere yer verildi:
"Kuralın kabahati işleyen kişinin kusur derecesi, paranın kaynağı, korunmak istenen meşru amacın ne ölçüde zarar gördüğü gibi unsurları incelemeye imkan vermemesi; olayın şartlarına göre müdahaleyi ölçülü kılabilecek farklı sonuçlara ulaşılmasını engellediği gözetildiğinde, kişilere aşırı bir külfet yüklediği sonucuna varılmıştır."
İptal kararı 9 ay sonra yürürlüğe girecek
AYM, iptal kararının Resmi Gazete'de yayımlanmasından itibaren dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar verdi. Bu süre zarfında, yasama organının iptal edilen düzenlemenin yerine yeni ve Anayasa'ya uygun bir düzenleme yapması bekleniyor.
Amaç caydırıcılıktı, ancak ölçüsüzlük tespit edildi
Mahkeme, düzenlemenin "caydırıcılık" amacı taşıdığını kabul etmekle birlikte, bunun Anayasa'nın temel ilkeleri çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Kararda, cezanın otomatik şekilde uygulanmasının, adaletin ve hakkaniyetin gerektirdiği bireysel değerlendirme imkanını ortadan kaldırdığı ifade edildi.