Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, manipülasyonla mücadele etmek için düzenleyici çerçeveyi güçlendireceklerini belirtti. Bakan Şimşek, "Borsa bir oyun alanı değildir. Uzun vadeli bir perspektifle gerçek bir ortaklığın tesis edilmesi esastır" dedi.
Türkiye Sermaye Pi-yasaları Birliği'nin (TSPB) bu yıl "etkile-şim" temasıyla 9'uncusu dü-zenlediği 'Sermaye Piyasaları Kongresi'nin açılışında konu-şan Hazine ve Maliye Baka-nı Şimşek, manipülasyon-la mücadelenin dozunu artı-racaklarını açıkladı. Şimşek, "Önümüzdeki dönemde ma-nipülasyonla mücadelenin dozunu, kayıt dışılıkla müca-dele dozunun da ötesine taşı-yacağız" dedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, özellikle fon piyasasındaki manipülasyon-lara değinerek, "Özellikle ba-zı fonlar üzerinden manipü-lasyonların yapıldığını biliyo-ruz. O alanda da bir düzenleme eksikliği olduğunu biliyoruz. Bu eksiklikleri gidereceğiz ve önümüzdeki dönemde mani-pülasyonla mücadelenin do-zunu, kayıt dışılıkla mücadele dozunun da ötesine taşıyaca-ğız" ifadelerini kullandı.
Bu alanda düzenlemeye ih-tiyaç olacağını ve gündemle-rinde "cezaları çok daha ağır hale getirmek" olduğunu vur-gulayan Şimşek, "Manipülas-yon ile mücadelenin çok boyu-tu var.
Finansal okuryazarlık onlardan bir tanesi. Sermaye Piyasası Kurulumuzu, Baş-kanımızı (İbrahim Gönül) ve ekibini tebrik ediyorum. Bu konuda geçen yıl önemli bir platformun lansmanını yap-tık. Manipülasyonla mücade-lede tabii ki finansal okurya-zarlık esastır fakat yine de bi-zim cezaları artırma yönünde ve düzenleyici çerçeveyi güç-lendirme noktasında bir ilave çabamız olacak. Eğer manipü-lasyonla güçlü mücadele ede-mezsek bu alana olan güven zayıf kalır.
Onun için bu bizim olmazsa olmazımızdır. Özel-likle bazı fonlar üzerinden ma-nipülasyonların yapıldığını biliyoruz. O alanda da bir dü-zenleme eksikliği olduğunu biliyoruz. Bu eksiklikleri gi-dereceğiz ve önümüzdeki dö-nemde manipülasyonla müca-delenin dozunu, kayıt dışılıkla mücadele dozunun da ötesi-ne taşıyacağız. Bu kongrede-ki belki de duymak istediğiniz, benim de iletmek istediğim en önemli mesaj bu" ifadelerini kullandı.
Ürün çeşitliliği artacak
Teknolojik altyapı nokta-sında bir eksikliklerinin bu-lunmadığını dile getiren Şim-şek, bazı alanlarda ilave ve düzenleyici çabalarının ola-cağını, ürün çeşitliliği ve yatı-rımcı tabanının genişletilme-si alanında atacakları adımlar bulunduğunu anlattı.
Türkiye'de maalesef ban-kacılık ağırlıklı bir finansman modelinin söz konusu oldu-ğunu kaydeden Şimşek, sözle-rini şöyle sürdürdü: "2023 yı-lı ortasındaki rakamlara göre Türkiye'de maalesef şirketle-rimizin finansman ihtiyacının sadece yüzde 12'si sermaye piyasalarından karşılanmış. Yüzde 88'i bankacılık ve fi-nans sektöründen. ABD yüzde 60 sermaye piyasaları ağırlık-lı bir finansman modeline da-yanıyor.
AB yüzde 30'lar civa-rında. Bankacılık ağırlıklı bir finans modelinden sermaye piyasaları ağırlıklı bir finans modeline geçiş yapmak isti-yoruz. Neden? Çok basit. As-lında bu geçiş bizim Türkiye Yüzyılı hedeflerimizi gerçek-leştirmemize güçlü bir destek verecek de ondan dolayı. Kay-naklarımızı üretken alanlara, uzun vadeli projelere, yatırım-lara yönlendirmemiz gereki-yor. Bunu mevduat vadesi çok sınırlı olan bankacılık siste-mi üzerinden yapmamız kolay değil."
Sermaye piyasalarına ilgi artıyor
Bakan Şimşek, kaynakların uzun vadeli olarak lirada tu-tulup değerlendirilmesini he-deflediklerini, firmalar ve tüm kesimler için kur riskinin yö-netimi açısından liraya talebi artırmak istediklerini belir-terek, bunun doğal olarak ser-maye piyasaları odaklı bir mo-deli gerektirdiğini vurguladı.
Burada aslında bir miktar mesafe katettiklerini de dile getiren Şimşek, şöyle devam etti:
"2025'in ilk 9 ayına bakarsa-nız toplam finansmanın yüzde 34'üne yakını sermaye piyasa-larından elde edilmiş, banka-cılık sektörünün payı düşmüş. Bu kısmen belki konjonktü-reldir ama yine de trend çok önemlidir. Aslında bizim var-maya çalıştığımız nokta da bu-nun benzeri ve ötesi. Yani ser-maye piyasalarının ağırlıklı olarak Türkiye'de finansman ihtiyacının karşılandığı bir alana dönüşmesi. Dolayısıyla ilerleme var, bu güzel bir geliş-me. Bunu devam ettireceğiz."
Şimşek, sermaye piyasaları-na ciddi bir yönelim olduğunu ve ilginin arttığını belirterek, "Burada özellikle tahvil ihraç-ları, kira sertifikası ihraçlarını ben çok önemsiyorum. Bu ala-nın çok daha güçlü bir şekilde gelişmesi için tabii ki bizim ya-pacaklarımız var. Fiyat istik-rarı en önemli husus. Sağlam bir zeminde bu alana artan il-ginin güçlenerek devam etme-si bizim için çok değerli" diye konuştu.
Piyasalar tekrar derinleşecek
Bakan Şimşek, sermaye pi-yasalarında yatırımcı tabanı-nın geliştiğini görmenin se-vindirici olduğunu belirterek, hem fonların büyüklüğünün hem borsada işlem gören şir-ket sayısındaki artışın hem de yatırımcı sayısının ekosistem-deki pozitif enerjiyi gösterdi-ğini söyledi.
Bunlara rağmen hisselerin sadece 51 gün tutuluyor olma-sının ayrı bir problem olduğu-nu vurgulayan Şimşek, şu de-ğerlendirmelerde bulundu:
"Bu bütün sermaye piyasa-larının, ekosistemin birlik-te başaracağı bir konu. Dola-yısıyla yabancı yatırımcının gelmesini, eski seviyelere gel-mesini istiyoruz. Bunun için de yapacağımız birtakım dü-zenlemelerle sisteme olan gü-venin güçlendirilmesi, ekosis-temin iyi işlemesi, en önemlisi de dezenflasyon programının başarıya ulaşması gerekiyor."
Şimşek, geçmiş yıllarda Borsa İstanbul'da ilginin art-tığı dönemlere ilişkin örnekler vererek, 3 yıllık hareketli orta-lamalara bakıldığında son dö-nemde piyasalarda derinliğin arttığını söyledi.
Bakan Şimşek, "Dezenflas-yonla birlikte tekrar piyasalar derinleşecek ve Borsa İstan-bul'un piyasa değerinin GS-YH'ye oranı kendisine ben-zer ülkelerle yarışacak nok-taya gelecek. Yani bugün üç yıllık hareketli ortalamala-ra bakarsanız yüzde 32 civarı ama 2024 sonu itibarıyla yüz-de 29 civarı. Bunun mutlaka dünya ortalamalarına varma-sı biraz zaman alır ama bunun ikiye katlanması oldukça ger-çekçi, makul bir hedef olarak görülebilir" şeklinde konuştu.
Manipülasyon konusunda gerekirse lisans iptal ederiz
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı İbrahim Ömer Gönül, fonları kötüye kullananlara ceza vermekten çekinmeyeceklerini belirterek, "Burada sorumluluk tamamen portföy yönetim şirketlerinde, portföy yöneticilerinde. Gerekirse lisans iptali ve tüm tedbirleri uygulamakta kararlıyız. Kısa zamanda yapıp bunları hayata geçiririz. Fonlara zarar gelmesine müsaade edemeyiz" dedi.
Gönül, TSPB kongresinde gazetecilerin sorularını yanıtlarken gelinen noktada portföy yöneticilerine çok büyük sorumluluk düştüğünü söyledi. Gönül, şunları kaydetti: "Eğer fonları bu şekilde kullanırlarsa ceza vermekten çekinmeyeceğiz. Burada sorumluluk tamamen portföy yönetim şirketlerinde, portföy yöneticilerinde. Gerekirse lisans iptali ve tüm tedbirleri uygulamakta kararlıyız. Kısa zamanda yapıp bunları hayata geçiririz. Fonlara zarar gelmesine müsaade edemeyiz.
Fonlarda içindeki yatırımcı farklı yöneten farklı, yatırımcıya zarar vermeden yönetenlerin gerekli tedbirleri almaya mecbur kılmamız lazım. Buradaki hassas dengelerimiz bu. Yoksa fonlardaki yatırımcının bir günahı yoktur ama yöneticilerin bunları bu şekilde kullanıyor olmalarına müsaade etmemiz mümkün değil. Bunların hepsini tespit ediyoruz gerekli tedbirleri alacağız. Biz bireysel manipülasyonda rekor cezalar verdik geçen sene.
Fakat bireysel manipülasyonla yapamayınca kötü niyetlilerin fonlar üzerinden yapmaya başladığını veya bu konuda bir çabaları olduğunu görüyoruz. Buna müsaade etmeyeceğiz. Özellikle portföy yöneticilerinin, portföy yönetim şirketlerinin gerekirse lisanslarının iptal edilmesi konusuna kadar giden tedbirleri hazırladık. Hayata da geçiririz" Gerekli hazırlıkları yaptıklarını belirten Gönül, Meclis'in takvimine göre hareket edileceğini, burada tek motivasyonlarının yatırımcının zarar görmemesi olduğunu vurguladı.
120-130 civarında arz başvuru var
SPK Başkanı Gönül, a anladık ki artık bu uyarımızı dinlemeyenlere ceza vermenin zamanı gelmiştir. Öncelikle fon yöneticilerinin lisans iptali ile başlarız. Çünkü bu çok önemli. Bütün sorumluluk kendilerinde bu bilinçte olmaları lazım" ifadelerini kullandı.
Halka arzlar konusundaki bir soru üzerine, Gönül, 120-130 civarında başvuru oluştuğunu belirterek, "Dosyaların tamamlanması biraz vakit alıyor ama şu anda piyasada zemin uygun olduğunu düşünüyoruz. Yeterince talep var" bilgisini verdi.
SPK Başkanı Gönül, foreks işlemlerinin izinsiz sermaye piyasası işlemi kapsamında olduğunu bunlar için de suç duyurusunda bulunduklarını belirtti. Gönül, "Lisanslı yapanlara diyecek bir şey yok. Lisanssız foreks işlemi yapanların hepsi hakkında suç duyurusunda bulunuyoruz. Çok sayıda dosyamız var" şeklinde konuştu.
Borsa İstanbul'un yeni veri merkezi 2026 başında devrede
Borsa İstanbul AŞ Genel Müdürü Korkmaz Ergun, kendi teknolojisini üreten ve ürettiği teknolojiyi ihraç eden bir borsa olduklarını belirterek, "Yüksek standartlarda kurduğumuz yeni veri merkezimizi gelecek senenin başında devralacağız. Böylece siz değerli aracı kurumlarımızın tüm taleplerini fazlasıyla karşılayacağız" dedi.
Ergun, borsada takas süresinin kısaltılması yönündeki çalışmalara da değinerek, "T+2'den T+1'e kısaltılması hazırlıkları kapsamında duyurduğumuz takvime uyum sağlamada siz değerli aracı kurumlarımızdan gerekli olan, yapılması gereken işlemlerin yapılması konusundaki beklentilerimizi önemle vurgulamak istiyorum" şeklinde konuştu.
Gençlerin ve kadınların piyasalara ilgisi arttı
Son yıllarda sermaye piyasalarına olan yönelimin arttığına değinen TSPB Yönetim Kurulu Başkanı Pamir Karagöz, 2019'da 1,2 milyon olan yerli bireysel pay senedi yatırımcı sayısının, ekim itibarıyla 6,5 milyon olduğunu, yatırım fonları ve diğer araçları da ekleyince toplam 10,5 milyon seviyesine ulaştığını kaydetti.
Karagöz, son yıllarda gençlerin ve kadınların sermaye piyasalarına olan ilgisinin dikkat çekici biçimde arttığına işaret ederek, "2024'te yerli bireysel pay senedi yatırımcılarının yüzde 35'ini kadınlar ve yüzde 48'ini 40 yaş altı yatırımcılar oluşturmaktadır" dedi. Karagöz, bu gelişmeleri, sermaye piyasasının geleceği açısından son derece umut verici bulduğunu ifade etti.