Karar, özellikle avukatlık stajını borçlanarak sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmek isteyen kamu görevlileri açısından önem taşıyor. Yüksek Mahkeme, bu düzenlemenin sosyal güvenlik hakkını ihlal etmediğine ve Anayasa'nın 10. ve 60. maddelerine aykırı olmadığına hükmetti.
Avukatlık staj borçlanması davasından AYM'ye
İtiraz başvurusu, avukatlık staj süresini borçlanmak isteyen bir kamu görevlisinin, staj süresinin sigortalılık başlangıç tarihine eklenmesi talebinin reddi üzerine açılan davada Ankara 9. İdare Mahkemesi tarafından yapıldı. Mahkeme, 5510 sayılı Kanun'un geçici 4. maddesinin beşinci fıkrasındaki söz konusu ibarenin iptalini isteyerek, düzenlemenin sigorta başlangıcının geriye götürülmesini engellediğini ve eşitlik ilkesini zedelediğini ileri sürdü.
AYM: 5434 iştirakçileri için farklı rejim kabul edilebilir
AYM, kararında sosyal güvenlik sisteminin 5510 sayılı Kanun ile tek çatı altında toplandığını, ancak bazı sigortalı gruplar için farklı statülerin devam ettiğini hatırlattı. 5510 sayılı Kanun yürürlüğe girmeden önce 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu'na tabi olanların "iştirakçi" statüsünde olduğuna ve bunlar için farklı kurallar öngörülebileceğine dikkat çekildi.
Mahkeme, itiraz konusu kuralın, 5434 sayılı Kanun kapsamındaki kamu görevlilerinin hizmet borçlanmalarında sigortalılık başlangıcının borçlanılan gün kadar geriye götürülmesine izin vermediğini, buna karşılık diğer sigortalı gruplar için farklı düzenlemelerin bulunmasının anayasal eşitlik ilkesine aykırılık oluşturmadığını belirtti. Kararda, sosyal güvenlik sisteminin aktüeryal dengesinin ve kamu maliyesinin korunmasının da gözetildiği vurgulandı.
Sosyal güvenlik hakkına aykırılık görmedi
Gerekçede, sosyal güvenlik hakkının devletin ekonomik gücü, sosyal koşullar ve sistemin sürdürülebilirliğiyle birlikte değerlendirilmesi gerektiği kaydedildi. İtiraz konusu hükmün, kamu görevlilerinin sosyal güvenlik hakkını ortadan kaldırmadığı; sadece borçlanılan sürenin sigorta başlangıcına etkisine ilişkin bir sınır getirdiği ifade edildi. AYM, bu sınırın ölçüsüz olmadığı ve kamu yararı ile birey menfaati arasında "bozulmuş bir denge" yaratmadığı sonucuna vardı.
Karşı oyda 'eşitlik ve ölçülülük' vurgusu
Karara başkanvekili Hasan Tahsin Gökcan ile bazı üyeler karşı oy yazdı. Karşı oy gerekçelerinde, 5510 sayılı Kanun'un yürürlüğe girmesinden önce 5434 sayılı Kanun'a tabi çalışıp borçlanma yapanlarla, aynı biçimde borçlanma yapabilen diğer sigortalıların farklı muameleye tabi tutulduğu, bunun da Anayasa'nın 10. maddesindeki eşitlik ilkesine uygun olmadığı savunuldu. Ayrıca kamu görevlilerinin borçlanma yoluyla sigorta başlangıcını geriye çekmelerine engel olunmasının ölçülülük ilkesine aykırı olduğu ileri sürüldü.
Karar kimi ilgilendiriyor?
1 Ekim 2008'den önce 5434 sayılı Kanun kapsamında "iştirakçi" statüsünde olan kamu görevlileri,
- Avukatlık stajı dahil çeşitli süreleri borçlanarak sigortalılık başlangıcını geriye götürmek isteyen kamu görevlileri,
- Staj borçlanmasıyla emeklilik şartlarını öne çekmeyi planlayan memurlar ve aday memurlar,
bu karardan doğrudan etkilenecek gruplar arasında yer alıyor. AYM'nin iptal talebini reddetmesiyle, bu kişiler için sigortalılık başlangıç tarihinin borçlanılan gün sayısı kadar geriye çekilmesine olanak tanımayan mevcut hukuki durum aynen devam edecek.