Türkiye genelinde afet risklerine karşı güvenli ve dayanıklı şehirler oluşturma hedefiyle yürütülen kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında, 130 bin riskli ve rezerv yapı alanında hayata geçirilen projelerle 2 milyon 333 bin bağımsız birim dönüşüm sürecine alındı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın verilerine göre, bu projeler afet riski taşıyan yapı stokunun güvenli hale getirilmesi, can ve mal kayıplarının önlenmesi ve şehirlerin dirençli, planlı ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması açısından kritik rol oynuyor. 2 milyon 84 bin bağımsız birimin yapımı tamamlanırken, 249 bin bağımsız bölümde ise inşaat faaliyetleri devam ediyor. Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında kira yardımı, proje, kamulaştırma, hizmet alımı ve faiz desteği olarak toplamda yaklaşık 112,10 milyar lira kaynak aktarıldı.
Kentsel Dönüşümde İstanbul'un Durumu
Kentsel Dönüşüm Başkanlığı koordinasyonunda yürütülen çalışmalar kapsamında İstanbul'da 924 bin bağımsız birimin dönüşümü tamamlandı, 132 bin bağımsız birimin yapımı ise sürüyor. Özellikle yüksek riskli yapı stokunun bulunduğu bölgelerde yürütülen projelerle, olası afetler karşısında daha güvenli ve planlı bir şehir dokusu oluşturulması hedefleniyor.
"Yarısı Bizden" Kampanyası ve Alan Bazlı Dönüşüm Modeli
İstanbul'da 8 milyon 70 bin 177 bağımsız bölüm bulunuyor. Bunlardan 1,5 milyonunun riskli olduğu belirlenirken, 600 bininin acilen dönüşmesi gerekiyor. Vatandaşların dönüşüm sürecine daha güçlü katılımını sağlamak amacıyla başlatılan "Yarısı Bizden" kampanyası kapsamında 78 bin 878 bağımsız bölümün dönüşüm süreci destekleniyor.
- Birden fazla binanın ada bazında anlaşılarak site benzeri büyük çaplı dönüşümü durumunda "Yarısı Bizden" desteği "alan bazlı dönüşüm modeli" ile sunuluyor.
- Kentsel Dönüşüm Başkanlığı koordinesinde inşaatları Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) veya Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı (Emlak Konut GYO) üstleniyor.
- Bu modelde vatandaşlara 875 bin liralık hibe verilip, bina maliyetinden düşülüyor. Kalan borç ise uzun vadeli uygun ödeme koşullarıyla taksitlendiriliyor.
- "Yüklenici firma ile dönüşüm modeli"nde sağlanan 1 milyon 875 bin liralık desteğin 875 bin liralık kredi kısmı geri ödeniyor. İş yerleri için de 1 milyon liralık desteğin 437 bin 500 liralık kredi kısmı geri ödeniyor.
- Kredi geri ödemesi, yapı ruhsatının alınmasından 2 yıl sonra başlıyor ve 10 yıl vade imkanı sunuluyor.
- Ödemenin başladığı ilk yıl faiz uygulanmıyor. Sonraki yıllar Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) oranının yarısı kadar güncelleme yapılıyor.
- Kredi verilirken gelir ve kredi puanı gibi kıstaslara bakılmıyor.
- Konut ve iş yeri için hak sahibine bir defaya mahsus olmak üzere 125 bin lira taşınma desteği hibe olarak veriliyor. Daire veya iş yerinde oturan kiracıysa kiracıya, değilse ev sahibine ödeme yapılıyor.
Kentsel Dönüşümün Hedefleri ve Önemi
Kentsel dönüşüm projeleriyle vatandaşların güvenli konutlarda, daha sağlıklı ve sürdürülebilir bir kent dokusu içinde yaşamalarını sağlamak amaçlanıyor. Özellikle deprem riski altındaki bölgelerde yürütülen çalışmalar, şehirlerin afetlere karşı daha dirençli hale gelmesine katkı sunuyor.