23 TEMMUZDAN SONRA NE DEĞİŞTİ
(Büyükşehir Belediyesi Kanununun Götürdükleri)
Bilindiği gibi 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 10.07.2004 tarihinde kabul edilip; 23.07.2004 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanunun birinci maddesinde amacı “büyükşehir belediyesi yönetiminin hukukî statüsünü düzenlemek, hizmetlerin plânlı, programlı, etkin, verimli ve uyum içinde yürütülmesini sağlamak” olarak ifade edilmektedir. Anlaşılacağı gibi tamamen idari yapının düzenlenmesine yönelik olarak çıkarılan bu kanunun uygulamasının kamu personeli ile ilgili bir takım sonuçları olmuştur.
Kamu personelinin mali hakları ile ilgili sonuçlara neden olan ve kamu hizmetlerinde aksamaya neden olan; aşağıda açıklanacağı gibi çeşitli sınıf ve unvanlarda bir çok memurun mağduriyetine neden olan hüküm 5216 sayılı kanunun geçici ikinci maddesinde yer almaktadır.
|
Kanunun geçici ikinci maddesinde; kanunun yürürlüğe girdiği tarihte; büyükşehir belediye sınırları, - İstanbul ve Kocaeli ilinde, il mülkî sınırı - Diğer büyükşehir belediyelerinde, mevcut valilik binası merkez kabul edilmek ve il mülkî sınırları içinde kalmak şartıyla, - Nüfusu birmilyona kadar olan büyükşehirlerde yarıçapı yirmi kilometre, - Nüfusu birmilyondan ikimilyona kadar olan büyükşehirlerde yarıçapı otuz kilometre, - Nüfusu ikimilyondan fazla olan büyükşehirlerde yarıçapı elli kilometre olan dairenin sınırı olarak, tespit edilmiştir. |
Büyükşehir Belediyelerinin sınırlarının tespitine yönelik bir hüküm gibi görünse de madde, aşağıdaki maddeyle birlikte düşünüldüğünde düzenleniş amacının dışında sonuçlar ortaya çıkardığı görülmektedir.
6245 sayılı Harcırah Kanununun 3/g maddesinde memuriyet mahalli şöyle tanımlanmaktadır. “Memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgahının bulunduğu şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde bulunan mahaller ile bu mahallerin dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu şehir ve kasabaların devamı niteliğinde bulunup belediye hizmetlerinin götürüldüğü veya kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerler.”
Harcırah kanununun uygulanmasında bir çok olay memuriyet mahalli kavramına bağlanmıştır. Örneğin;
Memuriyet mahalli dışına gönderilenlerin gündeliği başlıklı 39. maddede “Resmi bir görevle memuriyet mahalli içinde bir yere gönderilenlere gündelik verilmez. Geçici bir görevle memuriyet mahalli dışındaki bir yere gönderilenlerden, buralarda ve yolda öğle (saat 13.00) ve akşam (saat 19.00) yemeği zamanlarından birini geçirenlere 1/3, ikisini geçirenlere 2/3 oranında ve geceyi de geçirenlere tam gündelik verilir" hükmü yer almaktadır.
Ehliyet tespiti, imtihan, hava değişimi ve tedavi için başka yere gönderilenler başlıklı 18/a maddesinde “aile fertlerinden, memuriyet mahalli dışına; görevlerine ait mesleki ve sıhhi yeterliklerinin tespiti veya kurumlarınca görülecek lüzum üzerine imtihan için gönderilenlere, gidiş ve dönüşleri için yol masrafı ve gündelik ile bu amaçla gönderildikleri yerde geçen sürenin en çok yedi günü için gündelik ödenir.” ifadesi yer almaktadır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununda da başka göreve atananların göreve başlangıç sürelerini düzenleyen 62. maddesi uygulaması da 5216 sayılı kanundan etkilenmiş, daha önce 15 gün mehil müddetinin kullanılabildiği görev değişiklikleri için artık ertesi gün göreve başlama zorunluluğu getirilmiştir.
Görüldüğü gibi 5216 sayılı kanunla – muhtemelen kanun yapılırken hiç düşünülmeyen – kanunun amaç ve kapsamı dışında neticelere sebep olunmuştur. Bu durumdan kamu çalışanlarının kazanılmış hakları etkilenmekte, farklı illerdeki memurlar arasında adil olmayan uygulamalara yol açmaktadır.
Şöyle ki Büyükşehir Belediyesi olan 16 ilde çalışan memurlar (İstanbul ve Kocaeli tüm ilçeleriyle birlikte, diğer iller nüfusuna göre belli bir dairenin içinde kalan ilçeler artık memuriyet mahalli sayıldığından ) uygulamada ve mevcut durumda hiçbir değişiklik olmadığı yukarıda bazı örnekleri verilen çeşitli mağduriyetler yaşamaktadır. Oysa yaşanan sıkıntının Büyükşehir Belediyesi olmayan illerden hiçbir farkı yoktur. Hatta diğer illerde merkeze 20-30 km. mesafede olan, ulaşım imkanları da çok kolay olan ilçeler memuriyet mahalli dışıdır. Kanun yürürlüğe girdi diye Büyükşehir Belediyeleri kapsamlarına alınan bu ilçelere fiilen hizmet vermeye de henüz başlamamışlardır.
Ayrıca İçişleri Bakanlığı çıkardığı bir genelgeyle (Memurlar nette daha önce yer almıştı) 20-30 veya 50 km.lik çapın içinde küçük bir kısmı bile kalan ilçelerin de Büyükşehir Belediyesi kapsamında (yani memuriyet mahalli) sayılacağını belirterek mağduriyetin biraz daha büyümesine yol açmıştır.
Genel olarak; görev değişikliklerinde işe başlama süresi açısından, tedavi amacıyla veya görevli olarak merkezden ilçeye, ilçeden merkeze veya ilçeler arasında gitmesi gereken memurlar ve özellikle de hazine avukatları, vergi, muhasebe ve milli emlak denetmenleri açısından çeşitli sıkıntılar halen yaşanmaktadır. 657'de ve Harcırah Kanuunda değişiklik olmaksızın bazı iller için bu uygulamaya ilgisiz bir kanundan dolayı gidilmesini anlamak mümkün değildir.
Diğer kanunlarda yapılacak değişikliklerle veya Bütçe Kanununa konulacak bazı hükümlerle bu mağduriyetin giderilmesi gerekmektedir.
Haberi yazan: Taşra
Çalıştığı kurum: Maliye Bakanlığı