Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 67 sayılı ''Doğal Gaz Piyasası Kanununda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'' ile 69 sayılı ''Evrensel hizmetin Sağlanması
ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun''u onayladı.
Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan açıklamaya göre, konunlar yayımlanmak
üzere Başbakanlığa gönderildi.
67 sayılı ''Doğal Gaz Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun''la
aynı il sınırları içinde bulunmalarına rağmen tek başına ihale edilmeleri ekonomik
olmayan ilçe, belde veya bölgelere de doğalgaz arzının sağlanması amaçlanıyor.
Ayrıca, doğalgaz kontrat ihalesinin, ihale sonrası piyasada rekabet şartlarında
doğalgaz sağlanmasını daha verimli hale getirecek şekilde yapılması düzenleniyor.
Kanuna göre, dağıtım şirketleri yurt çapında sadece iki şehirde lisans sahibi
olabilecek. Ancak bu sayı, şehirlerin gelişmişlik durumu, tüketim kapasitesi
ve kullanıcı sayısı gibi hususlar dikkate alınarak Enerji Piyasası düzenleme
Kurulu (EPDK) kararıyla artırılabilecek. Dağıtım şirketlerinin belirlenmiş dağıtım
bölgesi kapsamı, teknik ve ekonomik gerekler dikkate alınarak il sınırlarını
aşmayacak şekilde Kurul tarafından yeniden belirlenebilecek. Kurul, nüfus yoğunluğuna
göre bir şehri sınırları belirlenmiş birden fazla dağıtım bölgesine ayırabilecek
ve her bölgeyi ayrı ayrı ihale edebilecek.
BOTAŞ'IN KONTRAT DEVRİ
BOTAŞ, hazırlık döneminden sonra başlamak üzere, yıllık ithalat miktarı ulusal
tüketimin yüzde 20'si oranına düşünceye kadar yeni doğalgaz alım sözleşmesi
yapamayacak.
Ayrıca, 2009 yılına kadar doğalgaz ithalatını ulusal tüketimin yüzde 20'sine
düşürmekle yükümlü tutulan BOTAŞ, mevcut doğalgaz alım veya satım sözleşmelerinin
kısmi veya bütün olarak tüm hak ve yükümlülükleri ile devredilmesi için ihale
yapacak. İhaleye, ithalat lisans yeterlilik sahibi ve satıcı şirketten sözleşme
devri hususunda ön onay alan şirketler katılabilecek.
Ancak şirketlerin satıcı tarafla sözleşme yapamaması halinde, ithalat lisans
yeterlilik sahibi şirketlerin katılacağı ve miktar devrine imkan tanıyan ayrı
ihale gerçekleştirilecek. Bu ihaleyi kazanan şirket, BOTAŞ'ın tüm yurtdışı yükümlülüklerini
yerine getirmeyi kabul edecek. Doğalgazın fiyatı da ikili anlaşmalarla belirlenen
fiyatın altında olmayacak.
Hazine garantili sözleşmesi bulunan yap-işlet ve yap-işlet-devret santralları,
Hazine Müsteşarlığı'na başvurarak ilgili Hazine garantilerinden feragat etmek
koşuluyla doğalgaz alımlarını piyasa koşulları içinde basiretli bir işletmeci
gibi davranarak, en ekonomik kaynaktan yaptıklarını Kurul'a ispat etmek ve doğalgazın
satın alma maliyetindeki düşüşü elektriğin satış fiyatında bir azalma sağlayacak
şekilde yansıtmakla yükümlü olacak.
EVRENSEL HİZMETE DÜZENLEME
69 sayılı ''Evrensel hizmetin Sağlanması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun'' ise kamu hizmeti niteliğine sahip ancak işletmeciler tarafından
karşılanmasında mali güçlük bulunan evrensel hizmetin sağlanması, yürütülmesi
ve elektronik haberleşme sektöründe evrensel hizmet yükümlülüğünün yerine getirilmesine
ilişkin usul ve esasları belirliyor.
Kanuna göre evrensel hizmet, ''sabit telefon hizmetlerini, ankesörlü telefon
hizmetlerini, basılı veya elektronik ortamda sunulacak telefon rehber hizmetlerini,
internet hizmetlerini, kıyı koruma ve seyir güvenliğine ilişkin haberleşme ve
deniz yolcu taşıma hizmetini'' kapsıyor.
Evrensel hizmetin kapsamı, Türkiye'nin sosyal, kültürel, ekonomik ve teknolojik
şartları da göz önünde tutularak üç yılı aşmamak üzere, belli aralıklarla Telekomünikasyon
Kurumu'nun ve işletmecilerin de görüşü alınarak, Ulaştırma Bakanlığı'nın teklifi
üzerine Bakanlar Kurulunca yeniden belirlenebilecek.
Evrensel hizmetin karşılanabilir ve makul fiyat seviyesinde sunulması, düşük
gelirliler, özürlüler ve sosyal desteğe ihtiyacı olan grupların da evrensel
hizmetten yararlanabilmesi için uygun fiyatlandırma ve teknoloji seçeneklerinin
uygulanabilmesine yönelik tedbirler alınacak.
EVRENSEL HİZMETİN GELİRLERİ
Telekomünikasyon Kurumu, görev ve imtiyaz sözleşmeleri ile ruhsat ve genel
izin bedelinin yüzde 2'sini, yetkilendirme tarihini takip eden ayın sonuna kadar.
GSM işletmecileri dışındaki işletmeciler ve Türk Telekom, yıllık net satış
hasılatının yüzde l'ini, izleyen yılın Nisan ayı sonuna kadar.
GSM işletmecileri, Hazine'ye ödeyecekleri payın yüzde 10'luk kısmını, ödendiği
ay içerisinde.
Kurum, verdiği idari para cezalarının yüzde 20'sini, tahsil edildiği ayı takip
eden ayın sonuna kadar.
Kurum, mali yıl sonunda her türlü giderlerinin karşılanmasından sonra kalan
miktarın yüzde 20'sini, her yıl Ocak ayının sonuna kadar bakanlığa bildirecek.
Bu meblağ, aynı süre içinde Bakanlığın Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına aktarılacak
ve bütçeye ''Evrensel hizmet gelirleri'' adı altında gelir kaydedilecek. Bu
süre içinde ödenmeyen katkı paylarına gecikme zammı uygulanacak.
Bakanlar Kurulu, belirtilen bu oranları yüzde 20'sine kadar artırmaya veya
indirmeye yetkili olacak.
Kanunla Ulaştırma Bakanlığı'na evrensel hizmetin sağlanması konusunda bazı
yetkiler de veriliyor. Buna göre bakanlık, evrensel hizmet kapsamındaki hizmetleri
karşılama talebinde bulunan işletmeciler arasından, bölgesel ve ulusal çapta
evrensel hizmet yükümlüsünü hizmet satın alma yoluyla belirleyecek, evrensel
hizmet yükümlülerine ödeme yapacak.
Bakanlık, evrensel hizmetin net maliyetinin hesaplanmasına, belirlenen usul
ve esaslar dahilinde gerçekleşip gerçekleşmediğine dair yükümlü işletmeciyi
izlemek, denetlemek veya masraftan evrensel hizmet gelirlerinden karşılanmak
üzere bağımsız denetçiler tarafından denetlenmesini sağlayacak.
ÖZÜRLÜLER VE DAR GELİRLİLER
Ulaştırma Bakanlığı, ayrıca şu yetkilere sahip olacak:
''Düşük gelirliler ve özürlüler gibi sosyal açıdan korunması gereken kesimlerin
evrensel hizmetten eşitlik, taraf gözetmeme ilkeleri temelinde ve karşılayabilecekleri
fiyat seviyesinde yararlanabilmelerine ilişkin usul ve esasları belirleyecek.
Belirlenecek esaslar dahilinde merkeze uzak ve kırsal bölgelerden oluşan yüksek
maliyet alanlarına hizmetlerin götürülebilmesi için, gerektiğinde geçici evrensel
hizmet yükümlüsünü tespit edecek.
Evrensel hizmet yükümlüsü, işletmecilerin net maliyetlerinin hesaplanma yöntemi
ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirleyecek.'' Ulaştırma Bakanlığı
için 38 kadro da ihdas eden kanunla belirlenen evrensel hizmeti sağlamakla yükümlü
işletmecilerin mevcut imtiyaz ve görev sözleşmeleri ile ruhsat ve genel izinlerinde
yer alan ilkelere aykırı düzenlemeler, en geç bir yıl içerisinde yeni düzenlemeye
uygun hale getirilecek.
TELEKOM'UN KARI HAZİNE'YE
Kanun uyarınca, Türk Telekom'a ait hazır değerlerden (menkul kıymetler dahil)
şirkette NATO ve TAFICS proje avansları hariç olmak üzere nakit değer olarak
bırakılacak 350 milyon YTL ile 2005 yılına ilişkin olağan genel kurul toplantısında
kar dağıtım kararının alınmasını müteakip dağıtılabilir kardan mahsup edilmek
üzere temettü avansı olarak 16 Ocak 2006 tarihine kadar Hazine Müsteşarlığı
iç ödemeler saymanlığına yatırılacak 600 milyon YTL dışında ve azami 2.5 milyar
YTL'ye (2.5 katrilyon lira) kadar meblağ, Hazine'ye aktarılacak ve bütçeye gelir
kaydedilecek.
Bu tutardan 2006 yılında TCDD Genel Müdürlüğü'nün yeni demiryolu yapımı, demiryolu
hatlarının bakımı, onarımı veya iyileştirilmesi ile köy içme suyu ve köy yollarıyla
ilgili yatırım projeleri ve faaliyetlerine pay ayrılacak.
Ancak, Türk Telekom'un 16 Ocak 2006 tarihinden önce özelleştirilmesi halinde,
Telekom'un hisse devir öncesindeki hazır değerleri ayrı bir hesaba aktarılacak
ve buradan Hazine'ye devredilecek.
Telekom'un yüzde 51'den fazla hissesinin 16 Ocak 2006'dan sonra özelleştirilmesi halinde ise Hazine'ye aktarılacak hazır değerler yatırım projelerinde kullanılamayacak.
Ayrıca, kablo-tv hizmetlerinden doğan sermaye ihtiyacını karşılamak üzere Telekom'dan
Türksat A.Ş'ye Hazine'nin sermaye payı olarak 100 milyon YTL aktarılacak.