Türkiye, tarımda destekleme ödemelerini yapmak ve müdahale alımlarını gerçekleştirmek için 2 ödeme kuruluşu kuracak. Avrupa Birliği'ne (AB) uyum açısından önem taşıyan ödeme kuruluşları Tarım ve Köyişleri Bakanlığı bünyesinde kurulacak ve bir müsteşar yardımcısına bağlı olacak. Yeni uygulama ile Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) isim ve yapı değiştirerek Tarım Ürünleri Piyasa Düzenleme ve Ödeme Kuruluşu (TPDK) adını alacak. Ayrıca kırsal kalkınma desteklerini yürütmek ve ödemeleri yapmak üzere Tarım ve Kırsal Kalkınma Ödeme Kurumu (IPARD Ajansı) da kurulacak.
Sadece bir ödeme kuruluşu yetmez
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın eylül ayında sonuçlandırdığı çalışmalara göre,
Türkiye'nin tarımsal verilerinin büyüklüğü ve ürün çeşitliliği göz önüne alındığında
sadece 1 ödeme kurumuyla faaliyetlerin sağlıklı yürütülmesinin mümkün görülmediği
sonucuna varıldı. Bu nedenle Fransa, Almanya ve Polonya'da olduğu gibi birden
fazla ödeme kurumu kurulması gerektiği anlaşıldı. Buna göre TMO'nun hububat,
çeltik, şeker, tütün, et-süt gibi ürünlerde müdahale alımlarını yapan ve ortak
piyasa düzenlemelerine tabi diğer ürünleri kendi bünyesinde koordine edebilecek
bir yapıya dönüştürülmesi kararlaştırıldı. TMO'nun yapı değiştireceği ödeme
kurumu ayrıca ihracat geri ödemeleri, ithalat ve ihracat lisansı düzenleme gibi
işlerle de uğraşacak.
Görev zararını TPDK üstlenecek
TPDK, müdahale alımları sırasında oluşacak görev zararlarını da üzerine alacak.AB'nin
istediği kırsal kalkınma önlemlerini yerine getirmek ve destekleri yönlendirmek
üzere de Ipard Ajansı kurulması, bu ajansın doğrudan gelir destekleri, balıkçılık
ve diğer ulusal desteklerden sorumlu olması üzerinde de görüş birliği oluştu.
Bu dönüşüm çalışmaları yapılırken AB'ye yeni üye olmuş Polonya'nın kurduğu AMA
(müdahale kurumu) ve ARMA (kırsal desteklerle ilgili kurum) isimli ödeme kuruluşlarının
örnek alınabileceği ifade edildi. Bakanlık, Ipard Ajansı Kanun Taslağı'nı da
hazırlayarak Başbakanlık'a gönderirken, taslak yönetmelik hazırlıklarını da
başlattı.
AB'deki uygulama nasıl?
AB, son giren 10 yeni üyeye tüm desteklerden sorumlu olan ülke çapında tek ödeme
kurulu önermişti. Çünkü bu uygulama AB Tarımsal Destekleme ve Garanti Fonu-FEOGA'dan
gelen finansmanın kontrolü ve koordinasyonunu kolaylaştırıyordu. Yeni 9 ülkede
tek bir ödeme kuruluşu kurulurken, buna karşılık tarımsal büyüklüğü nedeniyle
Polonya'da 2 tane kuruldu. AB'nin en önemli tarımsal üretici ülkesi Fransa'da
12 tane ödeme kuruluşu olmasına rağmen, koordinasyon zorlukları nedeniyle 3'e
indirme çalışmaları sürüyor. Bu yeniden yapılanma diğer ülkelere de öneriliyor.
Almanya'da 21, İspanya'da 19, Hollanda'da 6 ödeme kuruluşu bulunuyor.
referans