Kamu Denetçiliği Kurumunun (Ombudsmanlık) 03.09.2025 tarih ve 2025/10554-S.25.15179 sayılı kararında aşağıdaki açıklamalara yer verilmiştir.
1. Başvuran, 2025 yılı içinde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen proje okullarına öğretmen görevlendirme sürecinde görev yaptığı Anadolu Lisesi başta olmak üzere beş adet okul tercihinde bulunduğunu, tercihlerinin hiçbirine görevlendirilmediğini, ancak, aynı okulda birlikte görev yaptığı pek çok öğretmenin yeniden görevlendirildiğini, bu durumun, eşitlik, liyakat, hukuki öngörülebilirlik ve şeffaflık ilkelerine aykırı olduğunu, ilgili mevzuat hükümlerinde görevlendirmeye esas açık, somut ve denetlenebilir kriterler yer almadığını iddia ederek, proje okulunda görevlendirilmesi talebinin reddi işleminin iptalini ve Bakanlık tarafından anılan okullardaki görevlendirmeler bakımından objektif ve açıklanabilir kriterler belirlemesini talep etmektedir.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme
9. Başvuran, proje okulu olan Anadolu Lisesindeki görev süresinin dolması akabinde, görev yapmakta olduğu okuldaki görev süresinin dört yıl daha uzatılması veya başka proje okullarına atanma talebiyle tercihlerde bulunduğunu, aynı okulda birlikte görev yaptığı pek çok öğretmenin görev süresi uzatılırken kendisinin görev süresinin uzatılmadığı gibi diğer proje okul tercihlerine de atanmadığını iddia ederek, hakkında tesis edilen işleminin geri alınmasını ve Bakanlık tarafından anılan okullardaki görevlendirmeler bakımından objektif ve açıklanabilir kriterler belirlemesini talep etmektedir.
11. 7528 sayılı Kanununun 22 nci maddesinin birinci fıkrasında, yurt içi veya yurt dışında, yerli veya yabancı kurum ve kuruluşlarla veya başka ülkelerle iş birliği anlaşması çerçevesinde kurulan ve ulusal veya uluslararası proje yürüten okul ve kurumlara, Bakan onayı ile özel program ve proje uygulayan okul ve kurum olarak seçilen kurumlara yapılacak öğretmen atamalarının Bakan tarafından yapılacağı hükme bağlanmakta, Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin 61'inci maddesinin birinci fıkrasında, 652 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 37 nci maddesinin dokuzuncu fıkrası kapsamında yapılacak öğretmen atamalarına ilişkin usul ve esasların Bakanlıkça düzenleneceği öngörülmekte,
11.1. Bu usul ve esasların belirlenmesi amacıyla çıkarılan Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Özel Program ve Proje Uygulayan Eğitim Kurumlarına Öğretmen Atama ve Yönetici Görevlendirme Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinde, bu okullara atanacak öğretmenlerin "okul/kurumlarda 657 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (A) ve (B) bentleri kapsamında öğretmen olarak görev yapıyor olmak", "adaylık süresi dahil en az dört yıl öğretmenlik yapmış olmak", "zorunlu çalışma yükümlülüğü öngörülen yerler dışındaki proje okullarına atanacaklar bakımından, ilgili mevzuata göre zorunlu çalışma yükümlülüğünü tamamlamış, erteletmiş ya da bu yükümlülükten muaf tutulmuş olmak" şeklindeki şartları taşımaları gerektiği hüküm altına alınmakta, 10'uncu maddesinde; öğretmenliğe, Bakan onayı ile dört yıllığına atama yapılacağı ve öğretmenlerin görev süresinin aynı usulle dört yıl daha uzatılabileceği düzenlenmekte, 12'nci maddesinde ise, öğretmenlerin görev sürelerini tamamlamaları halinde, durumlarına uygun ihtiyaç bulunan proje okulları dışındaki okul/kurumlara öğretmen olarak atanmak üzere il emrine atanacağı hükmüne yer verilmektedir.
12. İlgili mevzuat hükümleri incelendiğinde, başvuru konusu okullara atanacak öğretmenler için öngörülen şartların oldukça genel nitelikte olduğu, öğretmenlerin görev süresinin dört yıl daha uzatılması hususunda herhangi bir somut kriter öngörülmediği, bu kapsamda, ilgili okulların özellikleri dikkate alındığında atanacak öğretmenlerin gereken yetkinlikler yönünden emsallerin arasında temayüz edip etmediği ve işin gerektirdiği yetkinlikleri sağlayıp sağlamadığı noktasında ölçülebilir şartlar belirlenmediği görülmektedir. Özel program ve proje uygulayan eğitim kurumlar diğer eğitim kurumlarından farklılaşan, belirlenmiş özel programlar ve hedeflenmiş projeler uygulayarak eğitim veren ve bu okullarda eğitim gören öğrencilerin özel yetkinlikler kazanması hedeflenen kurumlardır. Bu okullarda görev yapacak öğretmenlerin ve yöneticilerin bu proje ve hedeflerin gerçekleştirilmesinde belirli yetkinliklere de sahip olması gerekmektedir. Bir başka deyişle, bu okullarda görev yapacak öğretmenlerin atamalarının ve görev sürelerinin uzatımının nesnel, objektif ve ölçülebilir kriterler belirlenerek gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
13. Bilindiği üzere, takdir yetkisi sınırsız bir yetki değildir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, "kariyer" ve "liyakat" ilkelerini temel ilkeler arasında sayarak Devlet memurluğunu bir meslek olarak kabul etmekte ve bunlara sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkanı sağlanmasını, sınıflar içinde ilerleme ve yükselme işlemlerinin yeterlik sistemine dayandırılmasını öngörmektedir. Bu iki ilkenin temelinde, objektif kurallar çerçevesinde işin ehline verilmesi ve hak etme kavramı yatmakta olup, kamu hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde gerçekleştirilmesinin tek güvencesinin de, hizmetin yetişmiş, ehil kamu görevlilerince yerine getirilmesiyle sağlanabileceği tabiidir. (Danıştay 2. Dairesinin 02.03.2016 tarih ve E. 2016/309, K. 2016/997sayılı Kararı; Danıştay 5. Dairesinin 10.12.2004 tarih ve E. 2004/3658, K. 2004/5187sayılı Kararı) Yerleşik yüksek yargı içtihatlarında da belirtildiği üzere kariyer ve liyakat ilkeleri de takdir yetkisinin temel dayanağını oluşturmalıdır. Başvuruya konu görevlendirmeler yapılırken de kariyer ve liyakat ilkelerini esas alarak belirlenecek kriterlere uygun görevlendirmelerin yapılması gerekmekte olup, söz konusu kriterler ile idarenin takdir yetkisini kullanırken nesnellik ve tarafsızlık içinde davranması ve bu yetkiyi kamu yararı için ve gerekçeli olarak kullanması garanti altına alınacaktır.
14. Ayrıca, somut olayda, başvuran ile aynı okulda görev yapmakta olan bazı öğretmenlerin görev süresinin uzatılması, başvuranın ise görev süresinin uzatılmaması işlemlerinin gerekçelerinin de talep edilmesine rağmen Kurumumuza ibraz edilmediğini, sadece, görev süresi uzatılan öğretmen listesinin gönderildiğini belirtmek gerekmektedir. Danıştay 8. Dairesinin 01.03.2010 tarihli ve E. 2009/7831 sayılı Kararında, "idari işlemlerin bir sebebe ve gerekçeye dayalı olması hukukun genel ilkelerinden olduğundan, bu ilke genel anlamda düzenleme veya işlem yapan idareyi uyguladığı ve düzenleme yaptığı alanda doğru ve anlamlı olgular ortaya koymaya ve denetim yapmaya zorlar. İşlemlerde gösterilen sebep ve gerekçe, işlemin yasaya uygunluğu ve dayanağını değerlendirme, itiraz edip etmeme konusunda ilgililere yardımcı olmakla birlikte, idarenin saydamlığı, savunma hakları ve idareye güven ilkeleri ve hukuk devleti anlayışının oluşumu noktalarında da büyük öneme sahiptir" ifadeleriyle idari işlemlerde gerekçenin önemine değinildiği görülmektedir.
15. Gerekçe ile işlemden etkilenen kişiye, işlemin dayandığı sebepler hakkında bilgi verilmekte; bu şekilde ilgililerin, idari işlemin dayandığı esasları ve bunların sonuçlarını önceden görerek, işleme karşı hukuk yollarına başvurma konusunda bir karara varma ve işleme karşı savunma geliştirmeleri mümkün olmakta olup, gerekçe ilkesi, ilgilinin bilgi alma hakkının asgari düzeyi ve savunma haklarının bir parçası olma anlamına gelmektedir. Ayrıca, idari işlemin gerekçesi, ilgiliyi, doğru ve objektif şekilde yapıldığına inandırarak, alınan kararın hukuki ve amaca uygun olduğuna inanmalarını sağlamaktadır. (İdari İşlemlerde Takdir Yetkisi ve Gerekçe İlkesi, Seçkin ve Üstün, https://dergipark.org.tr/tr, 1/2/2021)
16. Yukarıda anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, mevzuat, yargı kararları ve tüm dosya kapsamı birlikte göz önünde bulundurularak; özel program ve proje uygulayan eğitim kurumlarına yapılacak öğretmen atamalarında, ilgili işin gerektirdiği yetkinliğe sahip öğretmenlerin tespitinin sağlanarak gerekli kriterleri karşılayan ve gereken yetkinlikler bakımından emsallerine göre temayüz ettiği belirlenebilen öğretmenlerin atanması ve görev sürelerinin uzatımı bakımından da nesnel ve ölçülebilir kriterler belirlenmesi gerektiği kanaatine varıldığı, ancak başvuranın görev süresinin uzatımı veya atanması hususunda idarenin takdir yetkisini belli bir kişi lehine kullanmaya zorlanamayacağı, ayrıca nesnel ve ölçülebilir kriterler belirlenip, başvuranın yetkinliklerinin eşdeğer düzeydeki öğretmenlere kıyasen değerlendirme yapılarak talep konusu görev süresinin uzatımının veya atamasının yapılması yerinde olacağından mevcut görev suresinin uzatılması veya atanması talebinin reddi; nesnel ve ölçülebilir kriterler oluşturularak usul ve esasların belirlenmesi suretiyle özel program ve proje uygulayan eğitim kurumlarına öğretmen ataması yapılması ve görev süresinin uzatılması yönünde ilgili idareye tavsiyede bulunmak gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle; BAŞVURUNUN KISMEN KABULÜNE KISMEN REDDİNE;
Başvuranın özel program ve proje uygulayan eğitim kurumunda görev süresinin uzatılması veya tercihte bulunduğu anılan kurumlardan birine öğretmen olarak atanması talebinin REDDİNE,
Özel program ve proje uygulayan eğitim kurumlarına yapılacak öğretmen atamalarında ve görev süresinin uzatımında ilgili işin gerektirdiği yetkinliğe sahip öğretmenlerin tespitini sağlamak amacıyla nesnel ve ölçülebilir kriterleri esas alacak şekilde Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Özel Program ve Proje Uygulayan Eğitim Kurumlarına Öğretmen Atama ve Yönetici Görevlendirme Yönetmeliğinde düzenleme yapılması yönünde MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Milli Eğitim Bakanlığınca bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın BAŞVURANA ve MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
Bu bilgiler haricinde hukuki gerekçeler ve mevzuat yönünden konuyu detaylı olarak inceleyen Kamu Denetçiliği Kurumunun (Ombudsmanlık) 03.09.2025 tarih ve 2025/10554-S.25.15179 sayılı kararını bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız.
Ayrıca, Kamu Denetçiliği Kurumunun (KDK Ombudsmanlık) 08/08/2024 tarih ve 2024/8272-S.24.12954 sayılı kararında; "Özel program ve proje uygulayan eğitim kurumlarına yapılacak öğretmen atamalarında ilgili işin gerektirdiği yetkinliğe sahip öğretmenlerin tespitinin sağlanarak gerekli kriterleri karşılayan ve gereken yetkinlikler bakımından emsallerine göre temayüz ettiği belirlenebilen öğretmenlerin atanmasının yapılması gerektiği kanaatine varılarak; nesnel ve ölçülebilir kriterler oluşturularak usul ve esasların belirlenmesi suretiyle atama yapılması yönünde MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA," hükmünde bulunmuştur.
Bu bilgiler haricinde hukuki gerekçeler ve mevzuat yönünden konuyu detaylı olarak inceleyen Kamu Denetçiliği Kurumunun (KDK, Ombudsmanlık) 08/08/2024 tarih ve 2024/8272-S.24.12954 sayılı kararını bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız.
İŞTE ÖĞRETMEN VE YÖNETİCİLERİ DİĞER BAŞVURANLARA GÖRE DEĞERLENDİRECEK OLAN ÖRNEK KRİTERLER
Proje okullarına yönetici veya öğretmen olarak atanacaklarda aranacak şartlar arasında proje okulunun gerektirdiği yetkinliğe sahip öğretmenlerin/yöneticilerin tespitinin sağlanarak gerekli kriterleri karşılayan ve gereken yetkinlikler bakımından emsallerine göre temayüz ettiği belirlenebilen öğretmenlerin atanmasını sağlayacak;
1-Olağanüstü gayret ve çalışmaları ile emsallerine göre başarılı görev yapmak suretiyle; kamu kaynağında önemli ölçüde tasarruf sağlanmasında, kamu zararının oluşmasının önlenmesinde ve önlenemez kamu zararlarının önemli ölçüde azaltılmasında, kamusal fayda ve gelirlerin beklenenin üzerinde artırılmasında veya sunulan hizmetlerin etkinlik ve kalitesinin yükseltilmesinde somut olaylara ve verilere dayalı olarak katkı sağladıklarına dair ödül almak, yılın öğretmeni seçilmek,
2-Almış oldukları cezalara eksi puan verilmesi,
3-Görev sürelerine ve yapmış oldukları diğer hizmetlere karşılık almış oldukları hizmet puanı,
4-Yapmış oldukları yöneticilikler, zümre başkanı, alan şefi, dal şefi olmak, İYEP, DYK ve Belletici görevi almak,
5-Yüksek lisans, doktora gibi eğitimler yapmak,
6-Sosyal etkinlikler, bilimsel, kültürel, sanatsal, sportif etkinlikler ve Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği kapsamında eğitim ve öğretim çalışmaları yapmak,
7-Katılmış ve vermiş oldukları kurs ve seminerler,
8-Öğrencilerinin ulusal ve uluslararası, ortak sınav, BİLSEM, İOKBS, LGS, YKS,TİMSS, PIRLS, PISA, ABİDE gibi sınavlarındaki başarısı,
9-Kitap yazmak, dergi çıkarmak, öğretim programı hazırlamak, kitap incelemek, dijital içerik geliştirmek, ders aracı ve materyali geliştirmek, Uluslararası veya ulusal bir hakemli dergide makalesi yayımlanması,
10-Ulusal ve uluslararası kapsamda düzenlenen bilimsel, sanatsal, kültürel veya sportif yarışmalarda kendisinin ve öğrencisinin ödül alması,
11-Milli Eğitim Bakanlığı Sosyal Sorumluluk Programı ve Hayat Boyu Öğrenme/Sertifikasyon Uygulama Yönergesi, Milli Eğitim Bakanlığı Belgelendirme Hizmetleri Yönergesi kapsamında almış olduğu belgeler, Beyaz Bayrak, Okulum Temiz vb belgeleri alması,
12- eTwining, Erasmus, TEKNOFEST, TÜBİTAK, TÜBA, MEB ROBOT yarışma koordinatörü, proje uzmanı olması, proje yazması, derece ve ödül alması,
-Çeşitli bilim olimpiyatları ve araştırma projesi yarışmalarında öğrencilerinin ödül alması,
13-Patent tescili, faydalı model tescili ve tasarım tescili olması gibi kriterler ve bu kriterlere ait bir puanlama sistemi yönetmelikte yer almalıdır.
Yukarıdaki maddeler fikir oluşturması açısında örnek olarak verilmiştir. Maddelerdeki değerlendirme kriterleri eksiltilebilir veya artırılabilir.
Ahmet KANDEMİR