Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğünün Web Sitesinde yayımlanan (http://www.muhasebat.gov.tr/mevzuat/Kanun/KMYMKKT.doc) “Kamu Mali Yönetimi ve Mali Kontrol Yasa Tasarısı” incelendiğinde aşağıda sıralanan hükümlerin yer aldığı görülmektedir.
“Geçici Madde 10- Bu Kanunun yayımlandığı tarihte;
a) Maliye Bakanlığı kadrolarında Bütçe Dairesi Başkanı, Muhasebe Müdürü, Gelir Saymanlık Müdürü, Malmüdürü, Saymanlık Müdürü, Vergi Dairesi Müdürü, Vergi Müdürü, Askeri Defterdar, Sayman, Devlet Muhasebe Uzmanı ve Muhasebe Denetmeni olarak görev yapanlar ile daha önce en az 5 yıl bu görevlerde bulunanlar, kamu idarelerinde Muhasebe Yetkilisi; bunların yardımcıları, Muhasebe Yetkilisi Yardımcısı olarak,
Özel bütçeli idareler, yerel idareler ve sosyal güvenlik kurumlarının muhasebe birimlerinde, birinci derecede sorumlu olarak çalışmakta olanlar ile daha önce bu görevi en az 5 yıl yapmış olanlar, anılan idarelerde Muhasebe Yetkilisi,
b) Maliye Bakanlığı kadrolarında, Defterdar, Maliye Başkanı, Defterdar Yardımcısı, Bütçe Dairesi Başkanı, Muhasebe Müdürü, Malmüdürü, Saymanlık Müdürü (Müdür unvanı bulunmayan saymanlar hariç), Askeri Defterdar, Devlet Bütçe Uzmanı, Devlet Muhasebe Uzmanı ve Muhasebe Denetmeni olarak görev yapanlar ile daha önce en az 5 yıl bu görevlerde bulunanlar, kamu idarelerinde Mali Kontrol Yetkilisi,
c) Sayıştay Denetçisi, Başbakanlık Müfettişi, Yüksek Denetleme Kurulu Denetçisi, Maliye Müfettişi, Hesap Uzmanı, Bütçe Kontrolörü, Muhasebat Kontrolörü, Gelirler Kontrolörü, Milli Emlak Kontrolörü, Tasfiye İşleri ve Döner Sermaye İşletmeleri Kontrolörü kadrolarında çalışmakta olanlar ile daha önce en az 5 yıl bu görevlerde bulunanlar, kamu idarelerinde İç Denetçi,
Bakanlık, Müsteşarlık, Başkanlık ve Genel Müdürlüklerde Müfettiş veya Kontrolör olanlar ile daha önce en az 5 yıl bu görevlerde bulunanlar, kendi idarelerinde, özel bütçeli idarelerde, yerel idarelerde ve sosyal güvenlik kurumlarında İç Denetçi,
Belediye Müfettişi olanlar ile bu görevlerde daha önce en az 5 yıl bulunanlar, yerel idarelerde İç Denetçi,
olarak 31/12/2012 tarihine kadar atanabilirler. Atamalarda ilgilinin ve idaresinin muvafakati alınır. Bu görevlere atananlar, bu Kanunun öngördüğü sistemin uygulanmasına yönelik eğitime tabi tutulurlar.
Bu şekilde anılan görevlere atananlar, talepleri üzerine, önceki kurumlarında kariyerlerine veya mesleklerine uygun kadrolara atanırlar.”
Yukarıda anılan geçici madde Muhasebe Denetmenlerine;
- (a) bendi ile Muhasebe Yetkilisi,
- (b) bendi ile Mali Kontrol Yetkilisi,
olarak atanma imkanı sağlamaktadır.
Oysa, aynı maddenin (c) bendi ile Muhasebat Kontrolörü, Gelirler Kontrolörü, Milli Emlak Kontrolörü gibi unvanlarda bulunanlara İç Denetçi olarak atanabilme hakkı verilmektedir.
Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri hakkında 178 Sayılı Kanunun Hükmünde Kararnamenin “Kontrolör, Uzman ve Denetmen Çalıştırılması” başlıklı 43 üncü maddesinin (a) ve (c) bentleri ise;
“a) Kontrolör çalıştırılması: Bütçe ve Mali Kontrol, Muhasebat, Gelirler, Milli
Emlak, Tasfiye işleri Döner Sermeye işletmeleri Genel Müdürlükleriyle Bakanlıkça
uygun görülecek birimlerde kontrolör çalıştırılabilir.
Kontrolörler,bağlı bulundukları genel müdürlük teşkilatının her türlü faaliyet
ve işlemleriyle ilgili olarak; teftiş, inceleme ve soruşturma işleriyle kanunlar
ve diğer mevzuatla kendilerine verilen görevleri yaparlar.
Bunlar,en az dört yıllık yüksek öğretim kurumlarından mezun olanlar arasından yapılacak özel yarışma sınavı sonucunda mesleğe stajyer kontrolör olarak alınırlar ve en az üç yıl çalıştıktan sonra yapılacak,yeterlik sınavında başarılı olmak şartıyla kontrolör olarak atanırlar. Kontrolörlerin mesleğe giriş ve yeterlik sınavları ile çalışma usul ve esasları yönetmelikle düzenlenir.
c) Denetmen çalıştırılması: Gelirler Genel Müdürlüğünce,vergi incelemeleri ve taşra gelir birimlerinde denetim yapmak üzere defterdarlıklar ve vergi dairesi başkanlıkları emrinde vergi denetmenleri (bölge müdürlüklerinin kurulması halinde defterdarlık ve vergi dairesi başkanlıklarında görevlendirilmeyenler bölge müdürlüğüne bağlı olarak);
Muhasebat Genel Müdürlüğünce,genel ve katma bütçeli idareler ile bunlara bağlı işletme ve fonlardaki saymanlıklarda denetim yapmak üzere defterdarlıklara bağlı muhasebe denetmenleri;
Milli Emlak Genel Müdürlüğünce,milli emlak ve Devlet mallarına ilişkin olarak inceleme ve araştırmalar;milli emlak birimlerinde denetim yapmak üzere,milli emlak dairesi başkanlıkları emrinde de çalıştırılabilecek,defterdarlıklara bağlı milli emlak denetmenleri;
çalıştırılır.
Kanunlarda kontrol memurlarına yapılmış olan atıflar, ilgisine göre bu denetmenlere
ve denetmen yardımcılarına yapılmış sayılır.
(Değişik :22.7.1998-4369 /84 md.)Bunlar en az dört yıllık yükseköğretim kurumlarından mezun olanlar arasından,yapılacak sınav sonucunda mesleğe denetmen yardımcısı olarak alınırlar ve en az 3 yıl çalıştıktan sonra,bu süredeki çalışmaları olumlu bulunanlar Bakanlıkça açılacak yeterlik sınavında başarılı olmak şartıyla ilgili bulundukları denetmen kadrolarına atanırlar. Denetmenler yer değiştirme suretiyle atamaya tabidir ve Denetmenlerin mesleğe giriş ve yeterlik sınavları ile çalışma usul ve esasları yönetmelikle düzenlenir."
hükümlerini içermektedir.
09.07.1995 tarih ve 22334 sayılı Resmi Gazete yayımlanan Muhasebat Genel Müdürlüğü Muhasebe Denetmenleri Görev ve Çalışma Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinde;
“Defterdar adına görev yapan denetmenler;
a) Saymanlıkların işlemlerini mevzuat hükümlerine uygunluğu yönünden denetlemek,
b)Saymanlıkların hesap ve kayıtlarının mevzuata uygun olarak düzeltilmelerini
sağlamak,
c) Yetkili merciler tarafından verilen soruşturma görevlerini yapmak,
d) Denetlenen saymanlıklardaki görevlilerin yeterlik, yetenek ve kişisel durumları
ile çalışma yeri ve koşulları hakkında görüş ve düşüncelerini yazılı olarak
bildirmek,
e) Mevzuatın uygulamada aksayan yönlerini ve bu konuya ilişkin düşünce ve tekliflerini
yazılı olarak bildirmek,
f) Yetkili makamlarca verilen diğer işleri yapmak,görev ve yetkilerine sahiptirler.
Denetmenler yukarıda sayılan görevlerini yerine getirirken gizli de olsa konuyla
ilgili her türlü defter, dosya ve belgeleri incelemek ve gerektiğinde zimmet
karşılığında almak yetkisine sahiptirler.”
düzenlemeleri yer almaktadır.
Yukarıda yer alan hukuki düzenlemeler; kontrolörlerle denetmenlerin öğrenim durumu, mesleğe alınması, yetiştirilmesi, yeterlik sınavına tabi tutulması, görev ve yetkileri açısından herhangi bir farkın bulunmadığını ortaya koymaktadır. Buradaki tek fark; kontrolörlerin Genel Müdür adına, denetmenlerin ise Defterdar adına denetim yapmalarıdır.
Önemli olan bir görevinin kimin adına yapıldığı değil, o görevin ihdasından umulan kamu yararıdır.
Umulan kamu yararı açısından aynı vizyon ve misyona yönlendirilen kamu görevlerinin eşdeğer görevler olduğu konusunda kuşkuya yer bulunmamaktadır.
Bilindiği üzere; Anayasamızın “Kanun Önünde Eşitlik” başlıklı 10 uncu maddesinde hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamayacağı, Devlet organları ve idare makamların bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorunda olduğu hüküm altına alınmış, 11 inci maddesinde ise, “Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır. Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.” düzenlemelerine yer verilmiştir.
Diğer yandan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 3 üncü maddesinde;
“Kariyer: Devlet Memurlarına, yaptıkları hizmetler için lüzumlu bilgilere ve yetiştirme şartlarına uygun şekilde, sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkanı sağlamaktır.”
“Liyakat: Devlet ve kamu hizmetlerine girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve yükselmeyi, görevin sona erdirilmesini liyakat sistemine dayandırmak ve bu sistemin eşit imkanlarla uygulanmasında Devlet Memurlarını güvenliğe sahip kılmaktır.”
tanımlamaları yapılmıştır.
Kamu Mali Yönetimi ve Mali Kontrol Yasa Tasarısının Geçici 10 uncu maddesi ile Muhasebat Kontrolörlerine İç Denetçi olarak atanabilme imkanı sağlandığı halde; öğrenim durumu, mesleğe alınması, yetiştirilmesi, yeterlik sınavına tabi tutulması, görev ve yetkileri (adına denetim yaptıkları makam hariç) açısından aralarında herhangi bir fark bulunmayan Muhasebe Denetmenlerinden böyle bir hakkın esirgenmiş olması Anayasamızın 10 ve 11 inci maddeleri ile 657 sayılı Yasanın 3 üncü maddesi ile düzenlenen Liyakat ve Kariyer ilkelerine açıkça aykırı bulunmaktadır.
Dursun ÖZTÜRK