30 hizmet yılından fazla süreler için emekli ikramiyesi alınması konusu, geçtiğimiz yıl gündemimize girdi. Konuya dair Anayasa Mahkemesi kararı, 7 Ocak 2015 tarihli Resmi Gazetede yayımlandı. Tıklayın
Dava sonrasında, memurlar.net ziyaretçilerinin en çok sorduğu soruları, davayı açan ve Anayasa Mahkemesine taşınmasını sağlayan Av. Candan Dumrul ile konuştuk.
İşte Dumrul ile yaptığımız röportaj...
Soru 1: Bildiğiniz üzere 07.01.2015 tarih ve 29229 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesinin 25.12.2014 Tarihli ve E: 2013/111, K: 2014/195 Sayılı Kararı ile emekli ikramiyesinin ödenmesine ilişkin 30 yıllık üst sınır iptal edilmiştir. Bu karar hangi tarihten geçerli olmak üzere, kimleri kapsamaktadır?
Cevap 1: Bu karar Resmi Gazetede yayımlandığı gün yürürlüğe girmiştir. Anayasa Mahkemesi diğer bazı kararlarında olduğu gibi yürürlük tarihini ileri bir tarih olarak belirlememiştir. Bu nedenle, karar, Resmi Gazetede yayımlandığı tarih olan 07.01.2015 tarihinden sonra emekli ikramiyesi alacak olanların tamamını kapsamaktadır. Yani karar, en geç 15.12.2014 tarihinden sonra emekli olan ve 15.01.2015 tarihinden geçerli olmak üzere maaş ve ikramiye alacak olanlar bakımından kendiliğinden uygulanacaktır. Bu kişilere, herhangi bir başvuru ya da talebe gerek olmaksızın, emekli ikramiyeleri çalışma süresinin tamamı üzerinden ödenecektir.
Soru 2: Meclis yeni bir yasal düzenleme yaparak 30 yıl üzerindeki hizmetler için emekli ikramiyesi ödenmesini engelleyebilir mi? Ya da 30 yıl sonrası için kademeli ödeme sistemi getirilebilir mi?
Cevap 2: Bilindiği üzere Anayasa Mahkemesi, " ...verilecek emekli ikramiyesinin hesabında 30 fiili hizmet yılından fazla süreler..." ibaresinin Anayasa'nın 2., 10. ve 60. maddelerine aykırı olduğuna karar vermiştir. Yani memurlara emekli ikramiyesi ödemesinde tüm hizmet süresinin esas alınmaması; Anayasa'nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti ilkesine, 10. Maddesinde yer alan eşitlik ilkesine ve Anayasa'nın 60. Maddesinde düzenlenen sosyal güvenlik hakkına aykırıdır. Bu bakımdan Meclis, yeni bir yasal düzenleme yaparak 30 yıl üzerindeki hizmetler için emekli ikramiyesi ödenmesini yeniden engellese bile; getirilecek yeni bir süre sınırlaması da aynı şekilde Anayasa'nın belirtilen hükümlerine aykırı olacak ve yeniden Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilme sonucu ile karşı karşıya kalacaktır.
Soru 3: Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı sonrası, geçmişte emekli olup 30 yıl üzerindeki hizmetleri için ikramiye alamayanların durumu ne olacak? SGK, Anayasa Mahkemesi Kararlarının geriye yürümeyeceği gerekçesi ile bu kişilerin ödeme taleplerini reddetmektedir. Bu gerekçe doğru mu sizce?
Cevap 3: Kanaatimce SGK'nın ret gerekçesi yerinde değil. Zira burada teknik olarak bir geriye yürüme durumu yok. Yani kişiler geçmişte yapılan ödemelerin, AYM kararı sonrası yeniden hesaplanmasını ve idari işlemlerde istikrarı bozacak şekilde geçmişe etkili yeni bir işlem yapılması talep etmiyorlar. Aksine geleceğe etkili olacak biçimde, Anayasa Mahkemesi kararı ile birlikte doğan yeni haktan, bugün emekli olacaklarla eşit biçimde yararlandırılmayı talep ediyorlar. Bence bu haklı bir talep.
Kaldı ki bu hususta geçmişten iki önemli örnek de var. Birincisi şu: AYM tarafından "isteğe bağlı atananlara harcırah ödenmeyeceğine dair hüküm" iptal edildiğinde, geçmişte harcırah alamayanlar dava açarak bu haktan yararlandırılmışlardı. Danıştay 2. Dairenin buna dair emsal kararları var.
İkincisi ise; 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanununun "son defa emekli sandığına tabi çalışmayanlara ikramiye ödenmeyeceğine ilişkin hükmü" AYM tarafından iptal edildikten sonra, başka sosyal güvenlik kurumundan emekli olan hak sahipleri, Emekli Sandığına tabi geçen hizmetleri için ikramiye ödenmesi istemiyle dava açtılar ve bu davalar lehe sonuçlandı. Kişilere "emekli oldukları tarihteki koşullar esas alınarak" emekli ikramiyesi ödemesi yapıldı. (Bu ödemeler güncellenmeden, emeklilik koşullarına göre yapıldığı için, hak sahipleri mağdur edilmişti ancak bu ayrı bir tartışma konusudur.)
Dolayısıyla bu örneklerden hareketle, geçmişte emekli olanların dava açarak 30 yılı aşan hizmetleri için emekli ikramiyesi alabilecekleri kanaatindeyim. Burada talep hakkı geleceğe yönelik doğduğu için, geçmişe doğru bir yıl sınırlaması olamaz.
Ancak, idare mahkemeleri, emekli ikramiyesinin, emeklilik tarihinde doğmuş bir hak olduğunu ve ödemelerin emeklilik tarihindeki koşullara göre hesaplanacağını kabul ettiğinden (2829 sayılı yasaya ilişkin yukarıda belirtilen kararlar bu yöndeydi), kişilerin 30 yılı aşan hizmetleri için, emeklilik tarihinde alabilselerdi eğer ne kadar ödeme alabileceklerini değerlendirerek dava açmalarını tavsiye ederim.
Soru 4: Dava açmak isteyenler nasıl bir yol izlemeliler?
Cevap 4: Hak sahiplerinin öncelikle SGK'na başvurup, AYM kararı sonrası ortaya çıkan yeni durum gereği 30 yılı aşan hizmetleri için kendilerine ikramiye ödenmesini talep etmeleri, SGK'nun vereceği ret cevabına karşı ise 60 gün içinde idare mahkemesinde dava açmaları gerekiyor. Bu 60 günlük süre çok önemli, zira bu süre geçirilirse dava açma ve talep hakkı ne yazık ki ortadan kalkıyor.
Soru 5: Dava açmak için Anayasa Mahkemesi kararına konu olan Ankara 10. İdare Mahkemesi'nin 2013/296 E. Sayılı dosyasının kararını beklemek gerekiyor mu? Bu karar dava açacaklar için emsal teşkil ediyor mu?
Cevap 5: Hayır beklemeye gerek yok. Zira bizim davamızla, AYM kararı sonrası açılacak davaların konuları farklı.
Ben o davayı, müvekkilime 36 yıllık hizmetinin 30 yılı aşan kısmı için ikramiye ödenmemesi işleminin ve buna dayanak gösterilen Emekli Sandığı Kanununun 89. Maddesinin 4. Fıkrasında yer alan "...verilecek emekli ikramiyesinin hesabında 30 fiili hizmet yılından fazla süreler ... (dikkate alınmaz)" hükmünün Anayasa'ya aykırı olduğu iddiası ile açmıştım. Ankara 10. İdare Mahkemesi, anayasaya aykırılık iddiamı haklı buldu ve AYM'ye başvurdu. Bu başvuru sonrasında ise mahkeme, AYM kararının sonucunu dava dosyası için bekletici mesele kabul etti. Gelinen noktada; yasa hükmü Anayasaya aykırı bulunarak iptal edildi ve iptal kararı 07.01.2015 günü yürürlüğe girdi. Biz şu anda Ankara 10. İdare Mahkemesi'nin, AYM kararına göre dosyanın esası hakkında karar vermesini bekliyoruz.
Geçmişte emekli olan ve 30 yılı aşan hizmetleri için yasal engel sebebiyle ikramiye alamayanlar ise, bizim davamızdan farklı olarak; AYM kararı sonrası oluşan yeni duruma göre, bakiye ikramiye alacakları için dava açacaklar. Yani davaların konuları, süreçleri ve dayanakları birbirinden oldukça farklı olup; dava açmak için, Ankara 10. İdare Mahkemesi kararını beklemenin hukuken bir gereği ya da faydası olmadığı düşüncesindeyim.
Soru 6: Geçmişte emekli olanlara yönelik bir yasal düzenleme yapılırsa, dava açanların durumu ne olur?
Cevap 6: Halihazırda şu an böyle bir düzenleme gündemde değil. Ancak bu tür bir yasal düzenleme yapılırsa, dava açanlar da elbette herkes gibi bu haklardan yararlandırılırlar. Dava açılmış olması herhangi hak kaybı ya da engel oluşturmaz.