Birleşmiş Milletler'in (BM) düzenlediği Dünya İnsani Zirvesi, Türkiye'nin ev sahipliğinde başladı. Zirve, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve 60 devlet ve hükümet başkanının katılımıyla İstanbul Kongre Merkezi'nde düzenleniyor. Küresel insani yardım sisteminin masaya yatırıldığı zirvenin açılışında konuşan Erdoğan şunları söyledi:
İLK İNSANLIK ZİRVESİ: Tarihin ilk "Dünya İnsani Zirvesi"ne ev sahipliği yapmaktan memnuniyet duyduğumu belirtiyorum. Zirvenin başta sıkıntı içinde hayatlarını sürdürmeye çalışan yüz milyonlar olmak üzere tüm insanlık için hayırlara vesile olmasını diliyorum.
ACININ RENGİ, DİLİ, IRKI YOK: Zirvede bulunanlar olarak, hepimiz de acının rengi, ırkı, dili, dini olmadığını çok iyi biliyoruz. Bu anlayışla Türkiye dünyanın 140'ı aşkın ülkesinde, insani ve kalkınma yardım faaliyetleri yürütüyor, binlerce projeyi hayata geçiriyor.
KAPIYI KAPATMAYACAĞIZ: 3 milyonun üzerinde Suriyeli ve Iraklı mülteciyi misafir ediyoruz. İftiharla belirtmek isterim ki bu iltica, bu sığınma süreci devam etse dahi, varil bombalarından kaçan büyük bir tehditle karşı karşıya kalan ister Suriyeli olsun, ister Iraklı olsun, kim olursa olsun kapımızı hiç bir zaman insanlara, insanlığa kapamayacağız. İnsani yardımlarımızın ve insani kalkınma yardımlarımızın, 2014 yılı toplamı 6.4 milyar dolar. Bu süreçte küresel insani yardım sisteminin aksaklıkları, eksiklikleri bizzat tecrübe etme imkanı bulduk.
MEVCUT SİSTEM YETERSİZ: Sorunlara çözüm üretemeyen mevcut sistemin yükünü sadece belli ülkelerin omuzladığını görüyoruz. Herkesin elini taşın altına koyması gerekiyor. Birkaç dolarlık sıtma örtülerini dahi ihtiyaç sahiplerine ulaştıramayan, basit aşıları tedarik edemeyen, bu yüzden on binlerce çocuğun hayatını kaybetmesine seyirci kalan bir sistemde sorun var demektir.
ELİ KANLI DİKTATÖRLERİN PEŞİNİ BIRAKMAYACAĞIZ: Suriye'de şahit olduğumuz gibi uluslararası hukuk ihlallerinin sona erdirilmesi için daha fazla gayret sarf etmeliyiz. Biz bu anlayışla eli kanlı diktatörlerin peşini bırakmayacak, insanlığa karşı işlenen suçların cezasız kalmaması için elimizden geleni yapacağız.
MAZLUMLARA DAHA FAZLA YARDIM: Yerlerinden edilen çocuklara, engellilere ve diğer tüm mazlumlara daha fazla yardımcı olacağız. Yardımlara bağımlılığın azaltılması için her milletin kendi ayakları üzerinde durabilmesini temin edecek ezber bozan bir çalışma tarzına ihtiyaç var.
İHTİYAÇLAR ARTIYOR, KAYNAK ARTMIYOR: İhtiyaçlar her geçen gün artarken maalesef kaynaklar aynı oranda artmıyor. Yardımların finansmanında uluslararası toplum açısından sorumluluktan kaçma eğilimleri görüyoruz. Ülkemizdeki sığınmacılar için yaptığımız harcamalar 10 milyar doları aşmışken uluslararası toplumun katkıları 455 milyon dolarda kaldı. Dünya İnsani Zirvesi'nin tüm bu alanlarda dönüm noktası olmasını diliyorum. Gözlerini ve gönüllerini İstanbul'dan gelecek mesajlara ve taahhütlere kilitlemiş insanlara karşı sorumluluklarımızı bir an olsun aklımızdan çıkarmamalıyız.
YUVARLAK MASA TOPLANTISI
Erdoğan, açılışın ardından düzenlenen "Çatışmaları Önlemek ve Bitirmek İçin Politik Liderlik" konulu "1. Yüksek Düzeyli Yuvarlak Masa Toplantısı"ndaki konuşmasında da şunları söyledi:
GÜVENLİK KONSEYİNDE REFORM ACİL İHTİYAÇ: Türkiye olarak, BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun'un 'Siyasi Liderlik' başlığı altında belirlediği 5 temel taahhüdün tamamına destek verdik. Adaletli, hızlı, şeffaf ve hesap verebilirlik ilkesi doğrultusunda çalışan bir BM Güvenlik Konseyi'ne bugün her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyuyoruz. Güvenlik konseyinin temel işlevini yerine getirebilmesini temin edecek bir reforma tabi tutulması aciliyet arz ediyor. Bilhassa veto hakkının kullanımının sınırlandırılması yönünde ortaya konulan girişimleri desteklemeyi sürdüreceğiz.
ADİL YÜK PAYLAŞIMI İSTİYORUZ: Türkiye, uluslararası toplum adına üstlendiği ağır sorumlulukta gereken desteği ve katkıyı alamamaktadır. Biz artık daha adil bir yük paylaşımına gidilmesini bekliyoruz. Hem donör hem de milyonlarca sığınmacıyı barındıran bir ülke olarak, insani yardım sisteminin her iki tarafını da çok iyi anlıyoruz. Tüm donörleri insani yardım ve kalkınma yardımlarının bütçelendirilmesi konusuna daha esnek bir anlayışla yaklaşmaya davet ediyorum.
HERKES VERDİĞİ TAAHHÜDE BAĞLI KALSIN: Türkiye uluslararası insancıl hukukun, uluslararası insan haklarının ve mülteciler hukukunun uygulanmasındaki hassasiyetini sürdürecek. Terör örgütlerinin insani yardımları suistimal ederek, kendilerini meşrulaştırmalarına yönelik her adıma karşı çıkacağız. Herkesi bu oturumda ele alınan taahhütlere sözlere bağlı kalmaya, gereken kararlılığı sergilemeye davet ediyorum.'Mazlumlara daha fazla yardımcı olacağız. Eli kanlı diktatörlerin peşini bırakmayacak, yargılanmaları için her şeyi yapacağız. Gözleri ve gönülleri İstanbul'dan gelecek mesajlara kilitlenmiş insanlara karşı sorumluluklarımızı unutmamalıyız...'
HAVADA ZİRVE TRAFİĞİ
Dünyaİnsani Zirvesi için İstanbul'a gelen liderlerin uçakları ve 19 Mayıs Atatürk'ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı'nda şehir dışında tatil yapan yolcuların dönüşü nedeniyle hava trafiğinde yoğunluk yaşandı. İç ve dış hatlarda toplam 145 bin yolcunun kullandığı Atatürk Havalimanı'na önceki gün bin 412 uçak iniş kalkış yaptı. Bazı uçaklar, havada tur atmak zorunda kaldı. Bazıları yakıt kritiğine girdi. Napoli, Nice, Basel, Bologna, Porto, Dublin, Kazablanka, Bingöl, Bodrum ve Dalaman uçakları Atatürk Havalimanı yerine Sabiha Gökçen'e ve Çorlu'ya yönlendirildi. Zirve ve tatilciler faktörlerine şiddetli fırtına da eklenince birçok seferde rötar yaşandı.
GUARDİAN'A YAZDIĞI MAKALEDE YÜK PAYLAŞIMI ÇAĞRISI YAPTI
CumhurbaşkanıErdoğan, Dünya İnsani Zirvesi dolayısıyla İngiliz Guardian gazetesi için özel bir makale kaleme aldı. "Dünya Türkiye'nin sığınmacı yükünü paylaşmalı" başlıklı makalesinde Erdoğan, Suriye'de savaşın 6. yılına girilirken yükün paylaşılması için daha adil bir mekanizmanın geliştirilmesi noktasında dünyaya çağrıda bulunarak, "Avrupalı liderler gerekli sorumlulukları almaya kararlıysa hala geç değil. Yasadışı göçü önlemek için Türkiye ve AB birlikte çalışmalı ve yasal bir mekanizma oluşturmalı. Türkiye yüzyıllardır savaş ve baskılardan kaçanlar için bir güvenli liman oldu. Türkiye bu alanda dünyanın en cömert ülkesi olmaya devam ediyor" dedi.
SUNUCU İNGİLİZ BOND
Katılımcılar, aile pozunun çekilmesi sonrası açılış töreninin yapılacağı Harbiye Salonu'na geçti. Açılış oturumunda, dünyanın çeşitli yerlerinde dünyadaki savaş, açlık ve sefalet görüntülerinin yer aldığı bir sinevizyon gösterimi yapıldı. Gösterim sırasında başlarının üzerinde su testisi taşıyan yerel kıyafetli Afrikalı kadınlar katılımcıların arasından yürüyerek sahneye çıktı. Açılış oturumunun sunumunu İngiliz oyuncu Daniel Craig yaptı. Craig Suriye'deki savaşta mayın patlamasından sağ olarak kurtulan bir kişinin yaşadıklarını anlattı.
BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yaptığı açılış konuşmalarıyla başlayan zirvede, iki gün boyunca 7 yuvarlak masa toplantısı, 15 özel oturum ve 130 yan etkinlik düzenlenecek. 60'a yakın devlet ve hükümet başkanının katıldığı zirvenin ilk gününde, İnsani Yardım Finansmanı, Çatışmaları Önlemek ve Bitirmek İçin Politik Liderlik, Zorla Yerinden Edilme, İnsani Yardımlar, Afet ve İnsani Yardım Lojistiği, Kadın Hakları, 5 Kıtadan 10 Çorba, Çölleşme ve İnsan, Suriyeli Mültecilerin Krizine Çözüm Bulunması Bakımından İnsana Yakışır İşlerin Merkezi Rolü: ILO Deneyimleri adlı özel oturumlar, yuvarlak masa toplantısı, yan etkinlikler ve panel gibi etkinlikler yapıldı. Dışişleri Bakanlığı'nın "İnsanlık İçin Birleşen Millet, Türkiye" isimli sergisi de katılımcılardan büyük ilgi görüyor.
MESUT ALTUN-CEVDET ÖZDEMİR