29 Aralık 2025 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesi kararında, askerlik yükümlülüğünün yerine getirilmesini sağlamaya yönelik idari ve cezai yaptırımların hukuki belirlilik, ölçülülük ve kanunilik ilkeleriyle bağdaşır nitelikte olduğu vurgulandı.
İLK AŞAMADA İDARİ PARA CEZASI UYGULANIYOR
Halihazırdaki mevzuata göre, yoklama kaçağı veya bakaya kalanlara öncelikle 7179 sayılı Askeralma Kanunu'nun 24. maddesi uyarınca idari para cezası uygulanıyor.
2025 yılı itibarıyla bu kapsamda:
- Kendiliğinden gelenlere günlük 46,32 TL,
- Yakalananlara ise günlük 92,65 TL
idari para cezası kesiliyor.
HAPİS CEZASI İDARİ CEZADAN SONRA GÜNDEME GELİYOR
İdari para cezasının kesinleşmesine rağmen yoklama kaçağı veya bakaya halinin
devam etmesi durumunda ise 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu'nun 63. maddesi devreye
giriyor. Bu aşamada, yükümlünün kendiliğinden gelmesi veya yakalanmasına göre
2 aydan 2 yıla kadar hapis cezası öngörülüyor.
Anayasa Mahkemesi, bu iki aşamalı yaptırım sisteminin "çifte cezalandırma" oluşturmadığını,
idari para cezasının yükümlülüğü yerine getirmeye yöneltici, hapis cezasının
ise askeri disiplin ve kamu düzenini koruyucu nitelik taşıdığını belirtti.
"İDARİ VE CEZAİ YAPTIRIM BİRLİKTELİĞİ ANAYASA'YA AYKIRI DEĞİL"
Kararda, bakaya ve yoklama kaçağı fiilleri için hem idari yaptırım hem de cezai yaptırım öngörülmesinin evrensel ceza hukuku ilkeleriyle bağdaşmadığı yönündeki itirazlar da ele alındı. Yüksek Mahkeme, askerlik hizmetinin niteliği ve kamu yararı gerekçeleriyle bu görüşe katılmadı ve mevcut düzenlemelerin Anayasa'ya uygun olduğuna hükmetti.
YOKLAMA KAÇAĞI VE BAKAYA NE DEMEK?
Mevzuata göre;
Askerlik çağına girmiş bir yükümlünün askerlik şubesine başvurarak yoklama işlemlerini
ve sağlık muayenesini yaptırmaması hali yoklama kaçağı,
Yoklama işlemlerini yaptırdığı halde sevk edildiği birliğe katılmaması hali
ise bakaya olarak tanımlanıyor.
MEZUNLAR İÇİN ERTELEME DETAYI:
Öte yandan 7179 sayılı Askeralma Kanunu'nun 20. maddesinin 3. fıkrası, mezuniyet sonrası askerlik ertelemesine ilişkin açık hükümler içeriyor. Buna göre;
- Lise veya dengi okul mezunlarının askerlikleri istekleri halinde mezuniyet tarihinden itibaren 3 yıl,
- Fakülte, yüksekokul ve meslek yüksekokulu mezunları ile ilişiği kesilenlerin askerlikleri ise mezuniyet veya ilişik kesme tarihinden itibaren 2 yıl süreyle ertelenebiliyor.
Bu erteleme süreleri, kanunda belirtilen yaş sınırlarını aşamıyor. Erteleme talebinde bulunulmaması veya erteleme süresinin sona ermesi halinde ise yükümlüler ilk yoklama döneminde yoklamalarını yaptırmak zorunda kalıyor.
29 Aralık 2025 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Anayasa Mahkemesi kararı için tıklayınız.