Gereksiz ilaç kullanımı Türkiye bütçesini sarsıyor

Sağlık Bakanlığı tüm uyarılara rağmen Türkiye'de gereksiz ilaç kullanımını önleyemiyor. OECD ülkeleri içinde sağlığa en az payı ayıran ülke konumunda olan Türkiye, ilaca ayırdığı büyük payla bu alanda rekora koşuyor. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ülkelerinde sağlık harcamalarının yüzde 10-20'si ilaç harcaması iken, Türkiye'de bu oran yüzde 33.5'e ulaştı.
Yapılan Ulusal Sağlık Hesapları Araştırması'na göre, kişi başı sağlık harcaması 194 dolar olan Türkiye'de ilaç harcaması 65 doları buldu. Söz konusu araştırmada toplam ilaç harcamasının, toplam sağlık harcaması içindeki payının yüzde 33.5'e ulaştığı belirlendi. Eczaneler üzerinden yapılan ilaç harcamaları yüzde 33.5 olan toplam ilaç harcamalarının yüzde 24,8'ini, hastanelerdeki ilaç harcamaları ise yüzde 8.7'sini oluşturuyor.
Türkiye ile OECD karşılaştırıldığında ilaç israfı açıkça gözler önüne geriliyor. OECD ülkelerinde sağlık harcamalarının yüzde 10-20'si ilaç harcaması iken, Türkiye'de bu oran yüzde 33.5'e ulaştı. Türkiye'de ilaç kullanım oranları incelendiğinde antibiyotik grubunun yüzde 19.8 ile birinci sırada yer aldığı görülüyor. Antibiyotikleri yüzde 14.4 ile ağrı kesiciler, yüzde 8.9 ile de romatizma ilaçları izliyor. Sağlık Bakanlığı'nca yapılan bir araştırmada en fazla reçete edilen ilaç grubunun sistemik antibiyotikler olduğu tespit edildi. Dünyada ise tedavi gruplarına göre tüketimde kalp ve damar hastalıkları ilaçları yüzde 19.5 ile birinci sırada yer alıyor. Türkiye'de 1999'dan bu yana antibiyotiklerin pazar payları düşüyor, buna karşılık romatizma, sinir sistemi, kalp ve damar hastalıkları ilaçlarının payları artıyor. İlaçların ruhsatlandırılması, üretimi, satışı, araştırma geliştirme faaliyetleri, fikri mülkiyet haklarıyla ilgili yaşanan sorunların yanında artan ilaç harcamalarının devlet bütçesine ve sosyal güvenlik kurumlarına getirdiği yük, güncel sorunlar arasında ön plana çıkıyor.
Öte yandan Hıfzıssıhha Mektebi tarafından araştırmada, ortalama reçete başı maliyet Bayburt'ta 23.78 dolar, Bolu'da ise 33 dolar, Karaman'da 34 dolar, Ankara'nın Çubuk ilçesinde ise 36 dolar olduğu tespit edildi. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 1985 Nairobi toplantısında akılcı ilaç kullanımını, "Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilacı, uygun süre ve dozajda, en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleri" olarak tanımladı. İlaçların bilimsel anlamda doğru ve uygun kullanılması için öncelikli olarak hastalığın tam teşhisinin yapılması gerektiğini düşünen Sağlık Bakanlığı, doktorlara, "Daha etkili, daha çabuk sonuç veren, yan etkisi az olan ve daha ucuz olan ilacı yazın" talimatı verdi.
Diğer taraftan uzmanlar, tanı ve tedavi rehberlerinin referans olarak kullanılması, kullanımının doktorlar arasında yaygınlaşması ve konulan tanılara, rehberlere uygun olarak ilaçların reçete edilmeye başlanması ile toplam ilaç maliyetlerinde önemli düşüşler sağlanabileceğini, doktorların tanılara uygun olmayan ilaç yazma oranlarının düşeceğini savunuyor.