SORU: Merhabalar. Emniyet Teşkilatı ile ilgili bazı sorularım var.
10 Yıl fiili hizmetin ardından ayrılarak, isteğe bağlı iştirakçilik ile
ilgili olarak daha önce paylaştığınız yazıları okudum. Benim bu konuyla ilgili
benim sorularım şu şekilde.
Bilindiği üzere Polis Memurları çalıştıkları her 1 sene için 90 gün yani
3 ay yıpranma payı almaktadırlar.
8 sene çalışan bir polis memuru yıpranma payı olan süreleri de hesaba
katıldığında 10 seneyi tamamlamış oluyor. Bu hesaba göre *8 yıl çalışan bir
Polis Memuru (10 yıl fiili hizmeti bulunmaksızın) isteğe bağlı istirakçilikten
yararlanabilir mi?
Diğer sorum ise 10 sene fiili hizmeti olan bir Polis Memuru 10 sene sonunda
istifa ederse kazanmış olduğu 2.5 senelik yıpranma payı yani 900 (2.5x360) günlük
sigorta prim günlerimize eklenir mi?
CEVAP: 5510 a tabi memurlarda isteğe bağlı sigortalılık sistemi nasıldır.
5510 a tabi memurlarda çalışmadan emeklilik hizmet süresini tamamlamak 5434 e tabi memurlardaki isteğe bağlı iştirakçilik sisteminden tamamen farklıdır.
Emniyet Teşkilatı mensubu ziyaretçimizin isteğe bağlı iştirakçilik ile ilgili sorularını 5510 sayılı Kanun kapsamında değerlendirmekteyiz.
Detaylar:
İlk defa 2008 yılı Ekim ayından sonra memur olanlar, yani bugün için 8 yıl hizmeti olan Devlet memurları tamamıyla 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümleri kapsamında olurlar.
5510 a göre isteğe bağlı sigortalılık, 5434 e göre isteğe bağlı iştirakçilik sisteminden tamamıyla farklıdır.
5434 de isteğe bağlı iştirakçilik memurluk hizmetine eklenerek memur statüsünde emekli olmayı sağlayan sistemdir.
Oysa, 5510 da ifadesi de isteğe bağlı sigortalılık olup, bu sistemden yararlanmak isteyen 5510 a tabi memur görevinden ayrılıp isteğe bağlı sigortalılık hükümlerinden yararlanır, ANCAK bu yararlanma süresi ESNAF statüsünde sayılır.
Toplam hizmet süresi ne olursa olsun memur iken ayrılıp, yeni sistemde 5510 a tabi isteğe bağlı sigortalılık sisteminden yararlanmak isteyenler, ileriki yıllarda emeklilik şartlarını yerine getirip yaşlılık aylığı bağlansa dahi son statüleri memur statüsünde olmayacağı için memurluk hizmet sürelerine de emekli ikramiyesi ödenmez.
Yıpranma payları her zaman için aylık bağlanma esnasında dikkate alınır ve prim ödeme gün sayılarına eklenir.
Bu bağlamda genel olarak konuyu değerlendirmemiz:
5434 e tabi memurlar için isteğe bağlı iştirakçilik, yine aynı statüde yani memur statüsünde hizmet sürelerini tamamlamaya fayda sağlar ve öncelikli şart olarak da 10 yıl fiili olarak çalışılmış süre esas alınır, yıpranma süresi, borçlanılacak süreler gibi fiili çalışmaya dayalı olmayan süreler esas alınmaz.
ANCAK, 5510 a tabi memurlarda bu sistem olmadığından, bugün için 8 yıl hizmeti olan polis memuru görevinden ayrıldığında 5510 a tabi memur olması nedeniyle yeni sistem esasları içerisinde isteğe bağlı sigortalı olabilir ve bu süresi de ESNAF statüsünde hizmet olarak dikkate alınır.
Sonuç değerlendirme olarak, 5434 e göre isteğe bağlı iştirakçilik uygulaması ile 5510 a göre isteğe bağlı sigortalılık uygulamasının birbiriyle karıştırılmaması gerektiğini ve bu şekilde istifa edip bu sistemlerden yararlanmak isteyenlerin olası bir hak kayıplarına yol açmaması açısından öncelikli olarak SGK dan durumlarıyla ilgili bilgi almalarını tavsiye edebiliriz.
5510 sayılı Kanunda isteğe bağlı sigortalılık ile ilgili hükümler;
Bazı sigorta kollarının uygulanacağı sigortalılar
MADDE 5- Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından aşağıda sayılan kişiler hakkında uygulanacak sigorta kolları şunlardır:
...
g) Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır. Bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde, 50 nci maddenin ikinci fıkrasındaki Türkiye'de yasal olarak ikamet etme şartı ile aynı fıkranın (a) bendinde belirtilen şartlar aranmaksızın haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanır. Bu kapsamda, isteğe bağlı sigorta hükümlerinden yararlananlardan ayrıca genel sağlık sigortası primi alınmaz.(Ek cümle: 13/2/2011-6111/24 md.) Bu bent kapsamında yurt dışındaki işyerlerinde çalışan sigortalıların, bu sürede ödedikleri isteğe bağlı sigorta primleri 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık sayılır.
İsteğe bağlı sigorta ve şartları
MADDE 50- İsteğe bağlı sigorta; kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olmalarını sağlayan sigortadır.
İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye'de ikamet edenler ile Türkiye'de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından;
a) Bu Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak,
b) Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak,
c) 18 yaşını doldurmuş bulunmak,
d) İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmak,
şartları aranır.
İsteğe bağlı sigorta başlangıcı ve sona ermesi
MADDE 51- İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar.
İsteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenen tarihlerde, 4 üncü maddeye göre sigortalı olmayı gerektirecek çalışması bulunduğu tespit edilenlerin, zorunlu sigortalılıkla çakışan isteğe bağlı prim ödenen süreleri iptal edilerek, bu süreye ilişkin ödedikleri primler ilgililere iade edilir.
Ay içerisinde 30 günden az çalışan veya 80 inci madde uyarınca prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saatinin 4857 sayılı Kanuna göre belirlenen günlük normal çalışma saatine bölünmesi suretiyle hesaplanan sigortalıların aynı ay içerisinde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeleri halinde, primi ödenen süreler zorunlu sigortalılığa ilişkin prim ödeme gün sayısına otuz günü geçmemek üzere eklenir ve eklenen bu süreler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilir.
İsteğe bağlı sigortalılık;
a) İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, primi ödenmiş son günü takip eden günden,
b) Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış olmak şartıyla talep tarihinden,
c) Ölen sigortalının ölüm tarihinden,
itibaren sona erer.
İsteğe bağlı sigorta primi ödenmiş süreler, malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulamasında dikkate alınır ve söz konusu süreler, bu maddenin üçüncü fıkrası hükmü saklı olmak üzere 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilir.
İsteğe bağlı sigorta primleri ve ödenmesi
MADDE 52-
İsteğe bağlı sigorta primi, 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında, sigortalı tarafından belirlenen prime esas aylık kazancın % 32'sidir. Bunun % 20'si malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, % 12'si genel sağlık sigortası primidir. 51 inci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilenler için 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında olmak kaydıyla belirlenen günlük kazanç ve gün sayısı üzerinden malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası primi alınır.
...
Sigortalılık hallerinin birleşmesi
MADDE 53-
...
İsteğe bağlı sigortalı olanların 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamına tabi olacak şekilde çalışmaya başlamaları halinde, bu Kanunun 51 inci maddesinin üçüncü fıkrası saklı kalmak kaydıyla isteğe bağlı sigortalılık hali sona erer.
Fiili hizmet süresi zammı
MADDE 40- Aşağıda belirtilen işyerlerinde ve işlerde 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında çalışan sigortalıların prim ödeme gün sayılarına, bu işyerlerinde ve işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için karşılarında gösterilen gün sayıları, fiili hizmet süresi zammı olarak eklenir. ...
Prim oranları ve Devlet katkısı
MADDE 81- Bu Kanun gereğince alınacak sigorta prim oranları aşağıdaki şekildedir:
a) Malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının % 20'sidir. Bunun % 9'u sigortalı hissesi, % 11'i işveren hissesidir.
b) Bu Kanunda belirtilen fiili hizmet süresi zammı uygulanan işlerde 4 üncü maddenin birinci fıkrasının;
1) (a) bendi kapsamında çalışan sigortalılar için uygulanacak malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, bu maddenin (a) bendinde belirtilen % 20 oranına; 40 ıncı maddeye göre 60 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 1 puan, 90 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 1,5 puan, 180 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 3 puan,
2) (c) bendi kapsamında çalışan sigortalılar için ise uygulanacak malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, bu maddenin (a) bendinde belirtilen % 20 oranına; 40 ıncı maddeye göre 60 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 3,33 puan, 90 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 5 puan, 180 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 10 puan,
eklenmesi suretiyle belirlenir ve bu şekilde bulunan oran ile bu maddenin (a) bendinde belirtilen % 20 oranı arasındaki farka ait primin tamamı işveren tarafından ödenir.
5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükmü;
Ek Madde 82-
1) 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanlardan;
a) 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre aylık bağlanan ve uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı çalışma sürelerinin tamamı 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında geçmiş olanlara,
b) 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen sigortalılık hallerinin birden fazlasına tabi olarak çalışmış olmakla birlikte, anılan Kanun hükümlerine göre aylık bağlandığı sırada son defa uzun vadeli sigorta kolları açısından 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmakta olanlara,
...
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından, 5510 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (21) numaralı bendinde belirtilen kamu idarelerinde aynı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında geçen uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık süreleri esas alınarak emekli ikramiyesi; anılan Kanunun geçici 4 üncü maddesine göre aylığa veya toptan ödemeye hak kazanan sigortalıların emeklilik ikramiyesine ilişkin azami süre, hesap yöntemi, emekli ikramiyesinin hesabında kullanılan ödeme unsurları ile bu ödeme unsurlarına hak kazanma şartlarına ilişkin esas ve usüller, ödeme unsurlarının ikramiye hesabına esas alınan oran ve/veya miktarları dikkate alınarak ödenir. ...