657 sayılı Kanunun "fazla çalışma ücreti" başlıklı 178'inci maddesi aşağıdaki şekilde hüküm altına alınmıştır.
" A) 99 ve 100'üncü maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında;
a) Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (Bu hallerin devamı süresince),
b) Fabrika, atölye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması,
hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle karşılanır.
Yukarıda sayılan hallerde yaptırılacak fazla çalışmanın süresi ve saat başına ödenecek ücret Cumhurbaşkanı kararı ile belirlenir.
B) Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilir.
Fazla çalışmanın uygulama esas ve usulleri Devlet Personel Başkanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken belirlenir.
Milli İstihbarat Teşkilatı mensuplarına ödenecek fazla çalışma ücretleri ve diğer hususlar Cumhurbaşkanı tarafından onaylanacak bir talimatla tespit edilir."
375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Ek 13'üncü maddesi aşağıdaki şekilde hüküm altına alınmıştır.
"Belirli bir sürede bitirilmesi gereken zorunlu ve istisnai işlerden, her defasında ayrıca Cumhurbaşkanı kararı alınması kaydıyla, Cumhurbaşkanınca uygun görülenlerde çalışan 657 sayılı Kanuna tabi personele, ayda elli saati ve bir yılda altı ayı geçmemek üzere yılı merkezi yönetim bütçe kanununda belirlenen fazla çalışma saat ücretinin beş katını aşmamak kaydıyla Cumhurbaşkanınca belirlenen çalışma süresi, miktar, usul ve esaslar dahilinde fazla çalışma ücreti ödenebilir. Bu ödeme damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz. Diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde yaptıkları fazla çalışma karşılığında herhangi bir ad altında ödeme yapılan personele bu madde uyarınca ayrıca fazla çalışma ücreti ödenmez."
Mülga Devlet Personel Başkanlığı görüşünde (T: 09.02.2012, S: 960); mer'i mevzuatta, günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti verilmeksizin Devlet memurlarının ne kadar süre çalıştırılabileceğine ilişkin genel nitelikli bir düzenleme bulunmamakta birlikte; fazla çalışma karşılığında verilecek izinlere ilişkin uygulamanın, söz konusu personelin günlük çalışma saatleri dışında fiilen yaptığı çalışmalar toplamının sekiz saati bulduğu her bir durumda ilgili personele bir gün izin verilmesi şeklinde ifa edilmesi; ancak, bu suretle verilecek iznin de en çok on günlük kısmının, yıllık izinle birleştirilerek fazla çalışmanın yapıldığı yıl içinde kullandırılması gerektiği mütalaa edilmiştir. Başka bir görüşünde de (T: 10/08/2012, S: 13158); günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırılan memura yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verileceği hususu mezkur Kanun ile düzenlenmiş olup, Fazla Çalışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmelikte, ayrı ayrı tanımlanmak suretiyle yapılan fazla çalışma ile nöbet hizmetinin niteliği ve içeriğinin birbirinden farklı olduğu belirtilmiştir. Bahse konu Yönetmelikte yer alan "çalışma saatleri içinde ve dışında yürütülen nöbet hizmetlerinin fazla çalışma sayılamayacağı hükmü" gereği, ilgili personele nöbet tutmak suretiyle fazla çalıştıkları süreye karşılık izin verilemeyeceği mütalaa edilmiştir.
Örnek bir davada Danıştay 11. Daire kararında (T: 14.03.2005, E: 2002/256, K: 2005/1264); koruma ve güvenlik görevlisi olarak çalışan davacının fazla çalışma sürelerinin ücretle değil izinle karşılanması gerektiği hükme bağlanmıştır.
Tüm bu bilgiler birlikte analiz edildiğinde; Devlet memurlarının fazla çalışma ücreti ödenmeksizin çalıştırılmaları esas olup mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde fazla çalışma ücreti ödenmesine imkan bulunmamaktadır. Normal mesai saatleri dışındaki çalışmaları karşılığında izin verilmesi, verilecek izinlerin en çok (10) gününün yıllık izinle birleştirilerek, diğerlerinin ise uygun görülen zamanlarda münferit olarak kullandırılması mümkün bulunmaktadır. Başka bir ifade ile konu başlığı özelinde 657 sayılı Kanuna tabi şoförün gerek günlük çalışma saatleri dışında gerekse hafta sonlarında kurumlarınca çalıştırılması halinde fazla çalışma ücreti yerine fazla çalışma yaptığı her 8 saat için 1 gün izin verilir.
Durum böyle iken gerek toplu sözleşme gerek Bütçe Kanunu düzenlemelerinde özellik arz eden hususlar da bulunmaktadır.
Şöyle ki;
- Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2024 ve 2025 Yıllarını Kapsayan 7. Dönem Toplu Sözleşme'nin (Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme) defin hizmetlerinde görev yapanların fazla çalışma ücretleri başlıklı 10'uncu maddesine göre; 17/3/1981 tarihli ve 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanuna göre genel tatil günü sayılan günler ve hafta tatili günü kapsamına giren günlerde belediyelerin imam, gassal, memur ve şoför unvanlı kadrolarında bulunanlardan, belediyelerce yürütülen defin hizmetlerinde fiilen görev yapanlara, belediyelerin tabip kadrolarında Devlet memuru veya sözleşmeli personel olarak görev yapanlardan ilgili mevzuatında mahalli idareler tarafından defin işlemleri öncesinde yerine getirilmesi zorunluluğu bulunan hizmetler sebebiyle göreve çağrılanlara çalıştıkları her gün için yılı merkezi yönetim bütçe kanununda belirlenen fazla çalışma saat ücretinin 3 katının 6 saate tekabül eden tutarı kadar fazla çalışma ücreti ödenir.
2025 yılı Bütçe Kanunu (K) Cetvelinde; Bakanlıklar özel kalem müdürlüklerinde çalışan personele (makam şoförleri dahil) ayda 90 saati geçmemek üzere makam onayına istinaden saat başına yapılacak ödeme 13,60 Türk Lirasıdır. Bakanlıklar ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı ile 2005 yılında katma bütçeli genel müdürlük iken 2006 yılında genel veya özel bütçe kapsamına alınan genel müdürlüklerin merkez teşkilatlarına ait kadrolarda görev yapan şoförlere ayda 60 saati geçmemek üzere makam onayına istinaden saat başına yapılacak ödeme 13,60 Türk Lirasıdır.