650 Yıllık Tarihi Artuklu Hamamı Taşındı

Batman'ın Hasankeyf ilçesindeki bin 500 ton ağırlığındaki Artuklu Hamamı, Hasankeyf Yeni Kültürel Park Alanı'ndaki yeni yerine doğru yola çıktı. 256 tekerlekli "SPMT" aracıyla taşınan tarihi hamamın taşınma işlemi saat 05.00'te başladı. Taşıma işlemi 11.40 itibari ile sona erdi.

Batman'ın Hasankeyf ilçesindeki bin 500 ton ağırlığındaki 650 yıllık Artuklu Hamamı, 2 bin 950 metre uzaklıktaki Hasankeyf Yeni Kültürel Park Alanı'ndaki (Arkeopark) yeni yerine taşındı.

Törene katılan Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, taşıma işlemini gerçekleştiren SPMT aracını yaklaşık beş metre kullandı.

Bakan Pakdemirli, burada yaptığı konuşmada, Türkiye'nin 24 Haziran'da yeni bir sisteme geçtiğini anımsatarak, böylece daha dinamik, esnek ve güzel bir hükümet sisteminin getirildiğini söyledi.

Ilısu Barajı'nın Türkiye'nin 2023 hedeflerinden biri olduğunu vurgulayan Pakdemirli, "Burada çok güzel yerler kurulmuş, eskiye oranla çok daha iyi bir yerleşim yerimiz var. Bundan sonra ekonomiye çok büyük katkılar da sağlayacaktır. Ilısu Barajı, elektrik üretiminde Türkiye'nin dördüncü barajı olacak. Proje kapsamında tarihi güzelliklerimizi, miraslarımızı taşıyoruz. Tarihini bilmeyen, geleceğini tayin edemez" dedi.

Pakdemirli, geçen yıl Zeynel Bey Türbesi'nin taşındığını anımsatarak, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Önce Zeynel Bey Türbesi'ni taşıdık, bugün de Artuklu Hamamı'nı taşıyoruz. Bu taşımalar ile dünyaya örnek bir koruma yapıyoruz. Maliyeti 12 milyar lira olan bu projenin önceliği, bölge insanına hizmettir. Yıllık 2 milyar lira elektrik katkısı olacak. Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatlarıyla temmuz ayında barajın bir kapağını kapattık, su tutmaya başladık. İkinci kapağı da taşıma ve yerleşme çalışmaları tamamlandıktan sonra kapatıp, su tutmaya başlayacağız."

Projede birinci önceliğin, tarihin korunması olduğuna işaret eden Pakdemirli, "İnanılmaz bir tarihi zenginliğe sahibiz. Bu tarihi korumak hem devletimizin hem de milletimizin görevidir. Bu şiarla hareket edip, buradaki korumayı maksimum seviyede sağlamalıyız." ifadelerini kullandı.

Pakdemirli, projenin tarihi ve kültürel hassasiyet dolayısıyla uzadığına dikkati çekerek, şunları kaydetti:

"Yukarı şehir, açık hava müzesi olarak planlanıyor, aşağı şehri ise ya taşınma ya da yerinden korunma şeklinde planlıyoruz. Bugün, taşıdığımız Artuklu Hamamı, bin 500 ton ağırlığında. Hani belgesellerde, mega projeler çıkıyor ya, batıya bakmaya gerek yok. Mega projeler buradadır. Bundan sonra da taşınacak olan eserler olacaktır. Artuklu Hamamı 3 kilometre uzağa, 70 metre yükseğe taşındı. Er Rızık Camisi ve İmam Abdullah Zaviyesi'nin taşınmasına bayramdan sonra başlanacak. Kızlar ve Koç camileri de taşınacak. Yamaç Külliyesi ve Kale Kapısı yerinde korunacak. Görüyorsunuz anlatmaya gerek yok."

Pakdemirli, daha sonra Hasankeyf'te yapımı tamamlanan konutlarda incelemelerde bulunduktan sonra Ilısu Barajı'na geçti.

İşte Artuklu Hamamı'nın taşınmasından fotoğraflar...

256 tekerlekli SPMT yani, Self-propelled modular transporter, kendinden tahrikli modüler taşıyıcı anlamına geliyor. Sadece Hollanda'da bulunan ve taşınma işlemi için Türkiye'ye getirilen çok fonksiyonlu araç her türlü arazi şartına uygun tasarımı ile dikkat çekiyor. Aracın her tekerleği bağımsız hareket edebiliyor ve 360 derece dönebiliyor.

Artuklu Hamamı hakkında bilgi Dicle kıyısında Osmanlı Hamanı veya Mescidi olarak bilinen kalıntının altında, klasik planda tasarlanmış bir Artuklu hamamı ortaya çıkarılmıştır. Güneydoğu köşesinde yapılan sondajda -2.50 metrede zemine ulaşılmış, yapının özgününde muntazam kesme taş malzeme kullanıldığı görülmüştür...

...Osmanlı döneminde Dicle'nin taşması sonucu yıkılan hamamın yerine yapılan soyunma bölümünü, batıya doğru ılıklık ve sıcaklık bölümlerinin kalıntıları takip etmektedir. Tamamı tuğladan yapılmış külhan ve su deposu bölümleri ise yapının kuzeyine alınmıştır. Köşe mekanları tuğla örgülü, üç kenarında ısının dolaşması için taş destekleri bulunan halvet hücreleri, Osmanlı döneminde daha üst kotta yeniden şekillendirilmiştir...

Külhanın kuzelinde alt kısmı taş, üstü tuğla su deposu bölümü bulunmaktadır. Külhanın güneyinde birbirine simetrik çok köşeli düzgün kesma taştan odalar çıkarılmıştır. Bu bölümde cam fanus kalıntılarına ve su künklerine rastlanmıştır. Bazı odaların zemininde kullanılan kare ayaklarla, taşların sıcak havanın dolaşması için karşılıklı olarak yerleştirildiklei anlaşılmıştır. Artukyu Hamamı, Hasankeyf'te plan ve mimari özellikleriyle ortaya çıkarılan tek örnek durumundadır.

Artuklular hakkında bilgi
Artuk Bey ve oğulları tarafından Güneydoğu Anadolu’da kurulan; kültür ve sanatıyla iz bırakmış uzun ömürlü (1102-1409) bir Türkmen beyliğidir.

Hanedanın atası ve isim babası olan ve Oğuzların Döğer boyuna mensub bulunan Eksük oğlu Artuk, Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan’ın kumandanlarındandı. Anadolu’nun fethine katılıp, Yeşilırmak Vadisine kadar ilerledi. Artuk Bey’in ölümüyle Diyarbakır (ya da Hasankeyf), Mardin ve Harput olmak üzere üç ayrı koldan yönetildiler. Haçlılara karşı başarılı mücadeleler verdiler.