Koronadan Ölümler Sanılandan Çok Çok Fazla!

ABD merkezli The Economist dergisi, dünyadaki Covid-19 ölümlerinin gerçek sayısını hesaplamak için bir model oluşturdu. Uzmanlar, Mayıs 2021 itibariyle, dünya çapında Covid-19 kaynaklı 7,1 ile 12,7 milyon arasında ölüm meydana geldiğini hesapladı. Bu durum ise gerçek ölüm sayısının resmi olarak açıklanan 3,4 milyon ölümden kat kat fazla olduğunu gösteriyor.

Evde gerçekleşen ve test yapılamayan ölümler dahil değil
Economist'in açıkladığı gibi, ülke bazında resmi olarak rapor edilen ölümlerin sayısı gerçek rakamları büyük ölçüde eksik tahmin ediyor. Raporun yazarları, bu durumun ölüm nedenini doğrulamak için test yapılmamasının ve ölümlerin kaydedilmesindeki gecikmenin bir sonucu olduğunu söyledi. Aynı zamanda, Hindistan ve Brezilya gibi sağlık sistemlerinin aşırı baskı altında olduğu ülkelerde, evde meydana gelen ölümler de resmi rakamlara dahil edilmedi.

Çalışmanın yazarları, "Kayıtlı ölümlerden demografiye, coğrafyaya ve hareketliliğe kadar 121 değişkenle ilgili bilinen verileri kullanarak, sayıların eksik olduğu boşlukları doldurmamızı sağlayan bir korelasyon modeli oluşturduk. Bununla birlikte, belirtilen aynı nedenlerden ötürü, birçok ülke aşırı ölümler için güvenilir rakamlar sağlanamamaktadır? ifadelerini kullandı.

Ekonomistin kıdemli veri muhabiri Sondre Ulvund Solstad,, ?Zorluk, bilinmeyen yerlerdeki ölümleri hesaplarken ortaya çıkıyor. Sadece bir rakam verip, gerçek şu demek istemezsiniz, çünkü ölümlerin tam sayısını bilemezsiniz. Veriler mevcut değil. Yani, yaptığımız ve yapmak için muazzam çaba harcadığımız şey, mümkün olan varyasyonları yakalayan aralıklar sağlamaktı. Her tür gösterge hakkında olabildiğince fazla veri toplamaya çalıştık, böylece en azından bazı veriler eksikse, doldurulabilecek orta düzeyde verilerimiz olurdu? dedi.

Veri eksikliği düşük ve orta gelirli ülkelerde yaygın
Bununla birlikte Solstad, veri eksikliğinin en çok düşük ve orta gelirli ülkeler için geçerli olduğunu ifade ederek, ?Bu yerlerde testler daha az yaygın çünkü pahalı. Ayrıca, bazı ülkelerdeki hükümetlerin, pandeminin ne kadar kötü olduğunu ortaya çıkaracağı için testlere öncelik vermek istemediğinden şüpheleniyoruz? değerlendirmesinde bulundu.

Diğer taraftan, corona virüs ilk olarak 2019 yılında Çin'in Hubei eyaletine bağlı Wuhan kentinde tespit edildi. Ardından, salgın "zengin dünya" yı taradı ve büyük miktarlarda ölümlere neden oldu. Bu yıl itibariyle ise ABD, AB, Kanada ve İsrail gibi zengin ülkelerde aşılamanın artmasıyla pandeminin merkezi Hindistan ve Latin Amerika?ya kaydı.

Solstad, ?Geçen yılın çoğunda, yani 52 haftanın 33'ünde günlük ölüm sayısı arttı. Şu anda gördüğümüz şey ise küresel ölümlerin orantısız düzeyde Hindistan ve Brezilya?da artıyor olması? dedi.

Hindistan'da günlük ölüm sayısı
Çalışmaya göre Hindistan, bildirilen 4 bin günlük ölümün çok üzerinde, günde 6 bin ile 31 binden fazla ölüm yaşıyor. Rakamlar, aynı aralığa yerleştiren diğer epidemiyolojik modellerle de destekleniyor. Eğer Economist'in tahmini doğruysa, sadece 2021'de Hindistan'da Covid-19 nedeniyle bir milyondan fazla kişi hayatını kaybetti.

Pandemi Peru'yu Hindistan'dan daha sert vurdu
Solstad, ?Maalesef Hindistan istisna değil. Birçok ülkenin modellemesi salgın nedeniyle Hindistan'dan çok daha fazla vurulduklarını gösteriyor. Örneğin, Peru?da tahminlerimize göre milyon kişi başına Hindistan?dan 2,5 kat daha fazla kişi ölüyor? dedi.

Rusya'da ölümler açıklanandan daha fazla
Diğer taraftan, çalışma 10 Mayıs 2021 itibarıyla Asya'daki ölümlerin 2,4 ile 7,1 milyon arasında değiştiğini tahmin ediyor, ancak kıta açıklanan resmi ölümlerin sayısı ortalama 0,6 milyon civarında. Örneğin Rusya, resmi olarak açıklanan beş katından fazla Covid-19 ölüm oranına sahip.

Latin Amerika ve Karayipler?de ise hükümetler 0,6 milyon Covid -19 ölümü bildirirken, gerçek ölümlerin 1,5 ile 1,8 milyon arasında olduğu hesaplandı.

Afrika'da gerçek ölü sayısı 14 kat fazla
Afrika'da ise gerçek ölüm ile resmi olarak açıklananlar arasındaki aralık iyice açılıyor. Kıtada resmi rakam 130 bine yakın, ancak Economist?in modeline göre gerçek rakam 2,1 milyon, yani resmi olarak açıklananın 14 katı.

Yaş ve sosyo-ekonomik durum ülkeler için önemli bir faktör
Öte yandan, Solstad, yaşın önemli bir faktör olarak alınması gerektiğini, yani yaşlı nüfus fazlalığının corona virüsten daha fazla ölüm anlamına geldiğini söyledi.

Örneğin, ortama yaşın 48 olduğu Japonya'da, Covid-19?dan ölme riski ortalama nüfus yaşının 17 olduğu Uganda'dan tahmini olarak 13 kat daha yüksek.

Ancak, yaş hesaba katıldığında bile , gelişmekte olan ülkelerdeki genç nüfus, zengin bölgelerdeki emsallerine göre, sırf sağlık hizmeti kaynaklarının eksikliği nedeniyle daha ciddi sonuçlarla karşı karşıya bulunuyor.