Sultan Abdülaziz'in Eskizleri

Dolmabahçe Sanat Galerisi'ndeki "Eskizlerden Yağlıboyalara Ressam Sultan Abdülaziz" sergisi 5 Ekim'de, Türk resim tarihi açısından yepyeni bir iddiayla açılıyor.

Sergide, Milli Saraylar Tablo Koleksiyonu'ndaki 12 imzasız tablo ile yayın ve sergileme hakkı 6 ay önce Polonya'daki Krakov Ulusal Müzesi'nden satın alınan Sultan Abdülaziz'in eskizleri karşılaştırılıyor. İddia ise 12 imzasız tablonun Sultan Abdülaziz'in elinden çıktığı yönünde.

Osmanlı sarayında maaş bağlanan ressamların varlığı öteden beri bilinir. İlk akla gelen saray ressamları olarak Fatih Sultan Mehmet'in İtalya'dan davet ettiği Gentile Bellini, II. Abdülhamit zamanında yine İtalya'dan gelen Fausto Zonaro ve Sultan Abdülaziz'in yakından ilgilendiği Polonyalı ressam Stanislav Chlebowski'yi sayabiliriz. Bu ressamların eserleri TBMM Milli Saraylar tablo koleksiyonunda yer alıyor.

Bu koleksiyonun oluşmasında sanata olan ilgisi, sevgisi ve yeteneğiyle bilinen Sultan Abdülaziz'in (1830-1876) katkısı büyük. Şehzadeyken Qués ve Schranz gibi sanatçılardan resim dersleri alan Abdülaziz, padişah olduğunda Fransız Guillemet, Chlebowski ve Rus Ayvazovski gibi sanatçılara, Osmanlı'nın kahramanlığını anlatan savaş kompozisyonları sipariş ediyor.

Chlebowski, Dolmabahçe Sarayı'ndaki atölyesinde çalışırken Sultan Abdülaziz de çoğu zaman yanında bulunuyor hatta bazı kompozisyonların eskizlerini o çiziyor.

Dolmabahçe Sanat Galerisi'nde 5 Ekim Cumartesi günü açılacak "Eskizlerden Yağlıboyalara Ressam Sultan Abdülaziz" sergisi ise Türk resim tarihi açısından yepyeni bir iddiayı gündeme getiriyor.

Sergide, Sultan Abdülaziz'in kuvvetli ihtimalle elinden çıktığı iddia edilen 12 yağlıboya tablo sergilenecek.

Bu iddianın kaynağı ise halen Polonya'daki Krakov Ulusal Müzesi'nin sahip olduğu, bizzat padişahın çizdiği 67 desen ve ona ait üç sayfalık el yazısı.

Sultan Abdülaziz'in eskizleri heyecanlandırdı

Sultan Abdülaziz'in eskizleri heyecanlandırdı

Peki bu desenler Polonya'ya nasıl gitti ve bugüne kadar varlığından neden haberdar değildik? Chlebowski, ülkesine dönerken Sultan ona, "Ressam Sultan Abdülaziz/15" adlı desen defterini hediye ediyor. Defterde Sultan'ın elinden çıkan 67 çizim ile birlikte, üç sayfalık el yazısı ve defterin başında eserlerin ona ait olduğunu teyit eden iki mektup mevcut.

1914'e kadar Chlebowski'nin ailesinde kalan bu defter, daha sonra başkalarının eline geçiyor, nihayetinde 1971'de Krakov Ulusal Müzesi tarafından satın alınıyor. Sultan'ın ressamlığından ve defterden bahseden ilk yayın ise 1910 ile 1914 yılları arasında

Koordinatörlüğünü Selman Gemuhluoğlu'nun yaptığı serginin küratörü Mehmet Lütfü Şen, "Padişah'ın elinden çıkmış eserlerle açılacak ilk resim sergisinin küratörü olarak, Sultan'ın yalın ve güçlü çizgilerine sadık kalma çabası içinde oldum.

Eskizlerin çizgilerinden tablolardaki fırçalara bir cihan padişahının kılavuzluğunda, vârisi olduğumuz büyük medeniyetin sanatla beslenmiş yüreğine sade bir yolculuğa çıkalım istedim." diyor. Komitacılar tarafından katledilip, bileklerini keserek intihar ettiği süsü verilen Osmanlı Devleti'nin 32. padişahı Sultan Abdülaziz'in ölümünden 137 yıl sonra açılan sergi, sadece 15 gün

İddianın sahibi sanat tarihçisi Ömer Faruk Şerifoğlu, iddiasını şöyle açıklıyor: "Çizimler kırmızı mürekkeple filigranlı kâğıda yapılmıştır. Sultan'ın serbest, hareketli ve akıcı el yazısı ile desenlerinin çizgileri arasında karakteristik benzerlikler görülmektedir.

Albümdeki eserlerde kullanılan mürekkep ve kalem ile Askeri Müze'de bulunan desenindeki mürekkep ve kalem aynı elden çıkmış duygusunu vermektedir. Albümün arka sayfalarında, sultanın el yazısı olan Osmanlıca ifadeler de aynı kalem ve mürekkeple yazılmıştır. Asıl çarpıcı olan bu ifadelerdir. (...) Bu ifadeler halen biri Askeri Müze'de, diğerleri

Nitekim, Chlebowski'nin çoğu eserleri imzalı iken saraydaki atölyede gerçekleştirdiği bu eserlerin hiçbirine imza atmamış olması da, Sultan'ın katkısı sebebiyle olmalıdır.?