Fatih Sultan Mehmet'in Not Defteri

Aktüel dergisinin yayınladığı bu notlar Fatih Sultan Mehmet'in çocukluğunun gerçek kişiliğini yansıtıyor...

Fetih 1453 filmi kadar Fatih Sultan Mehmet'in beyazperdeye yansıyan kişiliği de çok tartışıldı. Oysa Fatih'in gerçek kişiliğine dair en eski izler onun çocukluk defterindeki yazı ve çizimlerinde gizli.

Topkapı Sarayı arşivinde bulunan çok eski ve bir çocuk tarafından kullanıldığı anlaşılan bir deftere uzun yıllar kimse ilgi göstermez.

Sonunda 1940'lara doğru geleneksel Türk sanatları ve kültürüne büyük katkılarda bulunan Ord. Prof. Dr. Süheyl Ünver'in dikkatini çeker. Ünver kaynağı konusunda bir türlü emin olamadığı bu defteri uzun aralıklarla gözden geçirir.

Kesin kanıtlar bulamasa da 20 yıllık bir süre içerisinde defalarca incelediği bu çok eski çocuk defterinin Fatih Sultan Mehmet'in çocukluk yıllarına ait olduğu konusunda kanaat sahibi olur.

Yapıldığı kağıtlar da o dönem İtalya'dan getirilen kağıtlardandır. Üstelik Hazine-i Humayun'a konacak kadar ve Sultan II. Abdülhamit'in emriyle saray mücellithanesinde ciltlenip bakımı yapılacak kadar önem verilmiştir.

180 sayfalık üzerinde karakalem yazı ve çizimler bulunan defterin Fatih'in babası Sultan II. Murat Han dönemine ait olduğu kesindir.

Süheyl Ünver, 20 yıl emin olamadıktan sonra nihayet 1961 yılında bu defteri "Fatih'in Çocukluk Defteri" adlı bir çalışmasıyla ilan eder. Topkapı Sarayı arşivinde bulunan defter Fatih Sultan Mehmet'e dair bilinen en eski belgeleri de içermektedir.

Böylelikle çağ açıp çağ kapatan sultanın küçüklüğüne dair en somut bilgi ve işaretler bu defter vasıtasıyla ortaya çıkmış olur.

FATİH'İN ÇOCUKLUK DEFTERİNDE NELER VAR?

-Tamam ya da eksik birçok tuğra denemesi

-Dönemin eserlerinde rastlanan türden çiçek motifleri

-At başları, baykuş, leylek, kartal çizimleri

-Kanat şeklinde desenler

-Fatih'in hocalarının ve o dönem etrafında gördüğü kimselerin karikatürleri

-Sarıklı yüz çizimleri, Hıristiyan portreleri

-Eski Türkçe alfabe

-Yunan alfabesi

-Farsça beyitler

-Fal bakmada kullanılan semboller

Keskin görüş ve gözlem yeteneği

Süheyl Ünver defter hakkında kesin hüküm bildirmekten kaçınmakla birlikte defterdeki çocukluk çizimlerine bakarak Avni mahlasıyla yazdığı şiirlerle devrinin önemli şairleri arasına giren Fatih Sultan Mehmet'in daha çocukluktan resim ve nakıştan anladığına, hatta resim ve nakış yaptığına hükmeder.

Karalama defterinde küçük Fatih hem resme olan kabiliyetini hem de insanlar üzerinde yaptığı gözlemleri göstermektedir. Yaptığı kartal, at başı, baykuş, leylek gibi hayvan çizimlerinin yanında defterde yine Fatih'in kaleminden çizilmiş hocalarına ve saray erkanından insanlara ait karikatürler yer alır

Sarıklı, sakallı insanların yanı sıra muhtemelen o dönem sarayda bulunan Hıristiyan prenslerin ve kendisine yabancı dil öğreten Batılı hocaların da çizimlerini yapmıştır Küçük Fatih defterine.

Süheyl Ünver'in ifadeleriyle bu çizimler "çok çocukça ve o nispette acele velakin kudretlidir. Yüzlere verilen dikkatli intibalar harikuladedir". Fatih'in daha küçücükken bu basit resimlere yansıttığı yüz ifadeleriyle keskin görüş ve gözlem yeteneğini gösterdiği söylenir.

Fatih'in daha küçücükken bu basit resimlere yansıttığı yüz ifadeleriyle keskin görüş ve gözlem yeteneğini gösterdiği söylenir.

Fatih'in hayal dünyası

Fatih'in çocukluk defteri, 1000 yıllık Doğu Roma ile beraber pek çok devleti fetheden ve daha çocuk yaşta padişah olan II. Mehmet'in küçük yaşlardaki zihin ve hayal dünyasını ortaya koyması açısından da ilginç bir belgedir.

Kısa bir süre sonra Fatih olacak şehzadenin çocuk dimağı, eğitimi, hocaları, öğrendiği diller ve zevkleri hakkında ilk işaretleri içermektedir.

Besmele ile başlayan defterde Fatih daha küçük yaşta eğitimini almaya başladığı Arap, Fars ve Yunan alfabeleriyle yazılar yazdığı gibi, çok sevdiği at başlarını ve diğer hayvanları resmetmiş ve en önemlisi padişah olacağı zaman kullanacağı imzası olan tuğrasının ilk denemelerini bu defter üzerinde gerçekleştirmiştir.´

"Mehmed bin Murat Han" şeklinde defalarca tekrarladığı tuğra örneklerine Fatih ilginçtir "El-Muzaffer Daima" ibaresini de yerleştirerek daha küçük yaşlardan neleri hedeflediğini de göstermiştir.

Defter, çocuk yaşta padişah olan II. Mehmet'in zihin ve hayal dünyasını ortaya koyması açısından ilginç bir belge.