İBB'nin 50 bin adet Şişe Açacağı Temini Sayıştay raporunda!

İBB faaliyet ve projelerinin tanıtıldığı organizasyon ve baskılı işlerin görüldüğü hizmet alım işinde hatalı uygulamalar tespit edilmiştir.

a) Mal Alımı ile Hizmet Alımı İşlerinin Birleştirilmesi

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Destek Hizmetleri Daire Başkanlığınca ihale edilen 231.443.951,25 TL +KDV yaklaşık maliyetli, 222.653.507,50 TL +KDV sözleşme bedelli ve 01.01.2020-31.12.2020 tarihleri arasında düzenlenen hakedişlere göre 125.105.877,89 TL+KDV ödemeli Muhtelif Organizasyonlar ile Tanıtım-Duyuru Çalışmaları ve Baskılı İşlerin Hizmet Alım İşinde, mal ve hizmet alımları birleştirilerek bir arada ihale edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun "Temel ilkeler" başlıklı 5'inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında; "İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri birarada ihale edilemez." hükümleri yer almaktadır.

Söz konusu hizmet alımı işinin ihale dokümanına göre, işe ait 152 iş kalemi aşağıdaki şekildedir:
İşe ilişkin alımlar incelendiğinde, 107- Kartvizit Şeklinde Usb Bellek Temini 30.000 adet, 108- Usb Bellek Temini 10.000 adet, 112- Tükenmez Kalem Temini 50.000 adet, 115- Şişe Açacağı Temini 50.000 adet, 116- Basketbol Topu Temini 50.000 adet, 117- Futbol Topu Temini 50.000 adet, 118- Voleybol Topu Temini 50.000 adet, 119- Yağmurluk Temini 1.000.000 adet, 120- Boyama Kalem Seti Temini 200.000 adet, 122- Boyama Önlüğü Temini 200.000 adet, 123- Mama Önlüğü Temini 200.000 adet, 125- Kupa Bardak Temini 50.000 adet, 126- Teneke Kutulu Kahve Temini 500.000 adet, 127- Powerbank Temini 5.000 adet, 128- Termos Bardak Temini 10.000 adet, 130- Şapka Temini 1 50.000 adet, 131- Şapka Temini 2 400.000 adet, 132- T - Shirt Temini 1 50.000 adet, 133- T - Shirt Temini 2 100.000 adet vb. olmak üzere birçok kalemin doğrudan mal alımı niteliğinde olduğu görülmektedir.

İhalenin amacına yönelik kullanılıp kullanılmadığının takibi mümkün olmadığı için hizmet alım kalemleriyle birleştirilmiş

Söz konusu iş/mal alım kalemleri, ihalenin amacına yönelik kullanılıp kullanılmadığının takibinin mümkün olmaması nedenine dayanarak hizmet alım kalemleriyle birleştirilmek suretiyle ihale edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından: Mal alımı ile hizmet alımı işlerinin birleştirilmesi hususu, işin baştan sona yürütülmesi gereken bütünlüklü bir iş olduğu; işin gerçekleştirilmesi esnasında İdare açısından birden fazla yüklenici ile muhatap
olmanın, iş sahasının paylaşımı, program, organizasyon ve personele ilişkin hususlar bakımından sıkıntılar oluşturacağı; anılan sıkıntıların işin sağlıklı, etkin, verimli şekilde yürütülmesinin önünde engel teşkil edeceği; bunların da İdarenin alımdan beklediği faydayı
sağlamayacağı; belirtilen nedenlerle, ihalenin kamu yararı düşünülerek bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Ancak, söz konusu iş/mal alım kalemlerinin ihalenin amacına yönelik kullanılıp kullanılmadığının takibinin mümkün olmaması hususu da işin sağlıklı, etkin ve verimli yürütülmesinin önünde bir engel olmaktadır.

Bununla birlikte, bu uygulamanın 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 5'inci maddesinde belirtilen temel ilkeler ile bağdaşmadığı düşünülmektedir.

b) İhale Teknik Şartnamesinde Gösterilen Yemek Hizmetleri ve Kokteyl Hizmetleri Kalemlerinin Açıklayıcı Olmaması Nedeniyle Birim Fiyatın Tespitinin Gerçeği Yansıtmaması Yukarıdaki tabloda da görüleceği üzere 149, 150, 151 ve 152 no.lu iş kalemleri yemek hizmetleri ve kokteyl hizmetlerinin teminine ilişkindir. Ancak, ihale dokümanları incelendiğinde; aşağıdaki örneklerde görüleceği üzere, yemek hizmetleri ve kokteyl hizmetleri menüler şeklinde ayrılmış ve fakat gramajları belirtilmemiştir.

Örneğin, "149- Yemek Hizmeti 1" kalemi teknik şartnamede; "Toplam 10.000 kişilik yemek hizmeti verilmesi yüklenici firma tarafından gerçekleştirilecektir. Söz konusu yemek hizmeti idare tarafından belirlenmiş şu menünün sırası ile sunumundan oluşacaktır:

MENÜ 1: Sütlü Badem Çorbası (Konseme Domates ve Terbiyeli Tereyağı İle), Soğuk Ayran Aşı Çorbası (Tereyağlı Nane Sos İle), Mantarlı Kiş (Tart Hamuru İçinde Sote Mantar ve Fesleğenli Krem Sos İle), Kırma Yeşil Salata (Sızma Zeytinyağı, Limon ve Elma Sirkesi Sos İle), Ispanaklı Piliç Dolması (Anadolu Pilavı, Kavrulmuş Mini Sebzeler, Piliç Filesi, Mozeralla Peyniri Kendi Sos Eşliğinde), Vişneli Fındıklı Hünkar Muhallebisi (Vişne Parçacıklı ve Kavrulmuş Fındık İle), Alkolsüz Gazlı / Gazsız İçecek

MENÜ 2: Akdeniz Ordövr Tabağı (Kayısılı Biber Dolması, Peynirli Köz Biber, Antakya Usulü Humus, Patlıcan Borani, Antep Usulü Muhammara), Hanedan Böreği (Kavrulmuş Dana Kıyması, Ceviz ve Peynir İle Sarılmış. Domates Sos İle), Mevsim Salatası (Akdeniz Yeşillikleri, Havuç Rendesi, Kırmızı Pancar ve Zeytinyağı Limon Sos İle), Tahinli Piliç Sarması (Sebzeli Buğday Rizottosu, Mısır Püresi ve Kendi Sosu Eşliğinde) Sütlü Nuriye, Alkolsüz Gazlı / Gazsız İçecek

MENÜ 3: Kinoa Patlıcanlı Keçi Peynirli Trio (Kinoa ile Hazırlanmış Keçi Peyniri, Füme Patlıcanlı ve Süzme Yoğurt, Nar Ekşisi Çektirmesi İle), Patatesli Pastırmalı Paçanga Böreği (Süzme Yoğurt ve Mevsim Yeşillik ile), Şehzade Salata (Kırmızı Pancar ve Mevsim
Yeşillikleri, Sızma Zeytinyağı, Limon Sos İle), Ağır Ateşte Pişirilmiş Dana Antrikot (Nohutlu Firik Peltesi, Taze Kavrulmuş Orman Mantarı Sotesi ile), Baklava Hamurunda İncir Tatlısı (Portakallı Vanilyalı Sos İle), Alkolsüz Gazlı / Gazsız İçecek

MENÜ 4: Ordövr Tabağı (Közde İmambayıldı, Kayısılı Biber Dolma, Zeytinyağı Fasulye), Ispanaklı Çıtır Börek (Taze Naneli Süzme Yoğurt Sos ile), Yeşil Göbek Salata (Tane Mısır, Sızma Zeytinyağı ve Limon Sos), Fırında Pişmiş Sığır Eti Dilimleri (Patates Keki, Kavrulmuş Taze Kekikli Patlıcan ve Kendi Sosu İle) Cevizli Kaymaklı Baklava (Vanilya Sos Eşliğinde), Alkolsüz Gazlı / Gazsız İçecek Tüm katılımcılara limitsiz su ikram edilecektir. Hizmetin verileceği yerdeki tüm masalar beyaz bez ile örtülü olacak ve her masada yeteri kadar tuzluk, biberlik, su bardağı, içecek bardağı (gazlı içecek, meyve suyu ya da ayran için) peçete ve kürdan bulundurulacaktır. Yemek için kullanılan tüm malzemeler (salça, yağ, vs...) Türk Gıda Kodeksine uygun üretilmiş olacak; ayrıca yemek pişirme ekipmanlarının tümü (ocak, tencere, kevgir, vs...) TSE'ye uygun olacaktır.

Yemeklerin tümü porselen tabaklarda sunulacak olup hizmette kullanılacak kaşık, çatal ve bıçak çelikten mamul olacaktır. 10.000 kişilik yemek hizmeti bir anda 10.000 kişiye verilmeyecek olup en az 100 en fazla 3.000 kişilik davetlerde verilecektir. Yemek hizmetinde 2 masaya bir garson olacak şekilde planlama yapılacak olup garsonlar beyaz gömlekli, siyah papyon kravatlı, siyah pantolonlu, siyah yelek ya da önlüklü olacaktır." şeklinde yer almıştır.

Görüleceği üzere 149, 150, 151 ve 152'nci iş kalemlerinden oluşan yemek ve kokteyl hizmeti alınması işinin kısımlar halinde toplam 55.000 kişiye verilmesi öngörülmüş ve menüler etrafında şekillenmiştir. Dolayısıyla yemek birim fiyatı da yemek adedi üzerinden belirtilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; ihale Teknik Şartnamesi'nde gösterilen yemek hizmetleri ve kokteyl hizmetleri kalemlerinin açıklayıcı olmaması nedeniyle birim fiyatın tespitinin gerçeği yansıtmaması hususunda; isteklilerin, basiretli bir tacir olarak hareket etmeleri gerektiğinden yola çıkarak, kendi iş kolu ve faaliyet alanı ile ilgili gereken bilgi ve donanım sayesinde fiyat ve maliyet oluşturabilecekleri ve Teknik Şartname'deki bilgileri esas alarak öngörüde bulunabilecekleri ifade edilmiştir.

Ancak, yemek hizmeti alımında en önemli maliyet kalemlerinden biri olan porsiyon gramajları belirtilmediğinden, 55.000 kişiye verilmesi öngörülen yemek hizmeti birim fiyatının uygun ve doğru tespitinden bahsetmek mümkün görünmemektedir. Bu durumda, söz konusu ihalede rekabetin ve ihtiyaçların uygun şartlarla sağlanması ilkelerinin zedelendiği düşünülmektedir.

Bulguda belirtilen bu tür ihalelerdeki mal ve hizmet alımlarını, ihale amacına yönelik olarak kullanılıp kullanılmadığının takibini mümkün kılacak şekilde kurgulamak ve birim fiyatların oluşturulmasına yönelik saydam ve erişilebilir doküman hazırlamak İdarenin yararına
olacaktır.

c) Uçak Bileti ve Konaklama Hizmetlerinin İhale Kapsamına Alınmak Suretiyle Temin Edilmesi

Yukarıdaki tabloda görüleceği gibi 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144 ve 145 no.lu iş kalemleri İdarece belirlenecek kişilerin yurtiçi ve/veya yurtdışı uçak bileti ve konaklama hizmeti teminine ilişkindir.

İşe ait teknik şartnamede;

"138. YURTDIŞI UÇAK BİLETİ TEMİNİ 1

İdare tarafından belirlenecek kişiler için Avrupa'nın ve Ortadoğu'nun muhtelif ülkelerinden İstanbul'a, İstanbul'dan ilgili ülkelere toplam 100 adet tek yön ekonomi sınıfı uçak bileti yüklenici firma tarafından temin edilecektir. Hangi zamanda kaç kişiye tek yön uçak bileti temin edileceğini idare belirleyecektir.

139. YURTDIŞI UÇAK BİLETİ TEMİNİ 2
İdare tarafından belirlenecek kişiler için Avrupa'nın ve Ortadoğu'nun muhtelif ülkelerinden İstanbul'a, İstanbul'dan ilgili ülkelere toplam 20 adet tek yön Business Class uçak bileti yüklenici firma tarafından temin edilecektir. Hangi zamanda kaç kişiye tek yön uçak bileti temin edileceğini idare belirleyecektir.

140. YURTDIŞI UÇAK BİLETİ TEMİNİ 3
İdare tarafından belirlenecek kişiler için Amerika Kıtası'nın, Uzakdoğu'nun ve G. Doğu Asya'nın muhtelif ülkelerinden İstanbul'a, İstanbul'dan ilgili ülkelere toplam 50 adet tek yön ekonomi sınıfı uçak bileti yüklenici firma tarafından temin edilecektir. Hangi zamanda kaç kişiye uçak bileti temin edileceğini idare belirleyecektir.

141. YURTDIŞI UÇAK BİLETİ TEMİNİ 4
İdare tarafından belirlenecek kişiler için Amerika Kıtası'nın, Uzakdoğu'nun ve G. Doğu Asya'nın muhtelif ülkelerinden İstanbul'a, İstanbul'dan ilgili ülkelere toplam 20 adet tek yön Business Class uçak bileti yüklenici firma tarafından temin edilecektir. Hangi zamanda kaç kişiye uçak bileti temin edileceğini idare belirleyecektir.

142. YURTİÇİ UÇAK BİLETİ TEMİNİ 1
İdare tarafından belirlenecek kişiler için Türkiye'nin muhtelif illerinden İstanbul-ilgili illere tek yön 100 adet ekonomik sınıf uçak bileti temini yüklenici firma tarafından gerçekleştirilecektir. Hangi zamanda kaç kişiye uçak bileti temin edileceğini idare belirleyecektir.

143. YURTİÇİ UÇAK BİLETİ TEMİNİ 2
İdare tarafından belirlenecek kişiler için Türkiye'nin muhtelif illerinden İstanbul-ilgili illere tek yön 20 adet Business Class uçak bileti temini yüklenici firma tarafın-dan gerçekleştirilecektir. Hangi zamanda kaç kişiye uçak bileti temin edileceğini idare
belirleyecektir.

144. YURTDIŞI KONAKLAMA HİZMETİ TEMİNİ

İdare tarafından belirlenecek kişilerin Amerika, Afrika'nın muhtelif ülkeleri ve Avrupa'nın muhtelif ülkelerinde toplam 100 adet (gece) en az 4 ya da 5 yıldızlı otellerde tek kişilik odalarda kahvaltı dahil konaklama hizmeti verilmesi yüklenici firma tarafından
gerçekleştirilecektir. Hangi zamanda hangi ülkede kaç kişinin kaç gece konaklayacağına idare karar verecektir.

145. YURTİÇİ KONAKLAMA HİZMETİ TEMİNİ
İdare tarafından belirlenecek kişilerin her birinin Türkiye genelinde 100 adet (gece) kahvaltı dahil en az 4 ya da 5 yıldızlı otellerde tek kişilik odalarda konaklama hizmeti verilmesi yüklenici firma tarafından gerçekleştirilecektir. Hangi zamanda hangi ilde kaç kişinin kaç gece konaklayacağına idare karar verecektir." şeklinde ifade edilmiştir.

Belediyelerin de tabi olduğu 6245 sayılı Harcırah Kanunu'nun "Harcırah verilecek kimseler" başlıklı 4'üncü maddesinde özetle, bu Kanun'da belirtilen hallerde:
-Bu Kanun kapsamına giren kurumlarda çalışan memur ve hizmetliler ile aile fertlerine ve aynı kurumlarda fahri olarak çalışanlara;
-Memur veya hizmetli olmamakla beraber kurumlarca geçici bir vazife ile görevlendirilenlere;
-Milli ve resmi spor temasları dolayısıyla seyahat edecek sporcu ve idarecilere, harcırah verilebileceği belirtilmiştir.

Mezkür Kanun'un 33 ve 34'üncü maddeleri ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine Yapılacak Yolculuklarda Verilecek Gündeliklere Dair Karar ve Yurt Dışı Gündeliklerine Dair Kararlar'da, yurtiçi ve yurtdışı vazifeleri nedeniyle harcırah verilebilecek kimselerin gündelik ve konaklama ücretlerine dair tavan tutarlar belirtilmiş olup her yılın Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu'nun H Cetvelinde de bu tutarlar güncellenerek harcıraha esas rakamlar gösterilmektedir. Ayrıca, 6245 sayılı Kanun'un 27 ve 29'uncu maddelerinde de yurtiçi ve yurtdışı yol masraflarının nasıl ödeneceğine ilişkin esaslar gösterilmiştir.

Sonuç itibariyle, 6245 sayılı Harcırah Kanunu; idareyi temsilen veya idarece vazifelendirilen kimselerin yapacağı yurtiçi ve yurtdışı vazifelerinin yol bedeli ve konaklama masraflarının esas ve usullerini de düzenleyen kurallar bütünüdür.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; uçak bileti ve konaklama hizmetlerinin ihale kapsamına alınmak suretiyle temin edilmesi hususunda bulguda belirtilen öneriler doğrultusunda işlem yapılacağı ifade edilmiştir.

6245 sayılı Kanun'un yukarıda zikredilen madde hükümlerinden anlaşılacağı üzere, bu Kanun'a tabi kurumlarda çalışan memur ve hizmetlilerin yurtiçi ve yurtdışı geçici ve sürekli görevlendirilmelerinin gerektirdiği harcırah ve yol masraflarının yine aynı Kanun hükümlerine göre idare tarafından karşılanması gerekmektedir. Bu durumda, söz konusu ihale kapsamında yer alan yurtiçi ve/veya yurtdışı uçak bileti temini ve konaklama hizmetlerinin ihale kapsamında yer almayıp 6245 sayılı Kanun kapsamında İdare bütçesinden karşılanması gerekirdi. Bu nedenle, hizmet alımı yoluyla uçak bileti ve konaklama hizmeti temin edilmesinin 6245 sayılı Kanun'a aykırı olduğu düşünülmektedir.