Memuriyet Mahalli Dışına Sevklerde Harcırah Sorunu

SORUN: Muş iline bağlı bir ilçede devlet memuru olarak çalışmaktayım. Devlet Memurlarının Tedavi Yardımı ve Cenaze Giderleri Yönetmeliği ile buna bağlı olarak yayımlanan Tedavi Yardımına İlişkin Uygulama Tebliği hükümlerine uygun olarak doğal yoldan çocuk sahibi olamayacağımız yapılan tetkik ve tahlillerden anlaşılmış bulunmaktadır. Konuya ilişkin esaslara uygun tüp bebek raporumuz bulunmaktadır. Bu rapor çerçevesinde Antalya ilinde bir tüp bebek merkezinde tedavi olduk. Mal müdürlüğünden tedavi gider yolluğumu alıp alamayacağım hususunda aydınlatırsanız sevinirim.

657'DE YER ALAN HÜKÜM

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 209 uncu maddesinin 1 inci fıkrasında şu hüküm yer almaktadır:

"Devlet memurları ile herhangi bir şekilde sağlık yardımından yararlanmayan eşlerinin veya bakmakla yükümlü bulundukları ana baba ve ikiden fazla dahi olsa aile yardımı ödeneğine müstehak çocuklarının hastalanmaları halinde, evlerinde veya resmî veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarında ayakta veya yatarak tedavileri kurumlarınca sağlanır. Ancak, tedavi ve yol masraflarının ödenebilmesi için, tedaviye tabip raporu ile lüzum gösterilmesi şarttır."

TEDAVİ YÖNETMELİĞİNDE YER ALAN HÜKÜM

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 209 ve 210 ncu maddelerinin uygulanmasını sağlamak amacı ile 210 ncu maddenin 2 nci fıkrası hükmüne dayanılarak hazırlanan ve 27.2.1973 tarih ve 7/6913 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Devlet Memurlarının Tedavi Yardımı ve Cenaze Giderleri Yönetmeliğinin 26 ıncı maddesinde "Başka yerde tedavi" hususu düzenlenmiştir.

Anılan Yönetmeliğin 26 ıncı maddesi şu şekildedir:

"Hasta memurun tedavi için bulunduğu yerden başka yere gönderilmesi halinde;
A) Gönderildiği yerde yatakta tedavi sağlanırsa;
a) Tedavi kurumunun bulunduğu yere kadar gidiş dönüş yol masrafı ile hamal, bagaj gibi zaruri giderler.
b) Yolda geçen süreler için yevmiye,
c) Yataklı tedavi kurumunun bulunduğu yerde, tedavi kurumuna başvurulduğu tarihten kabul işlemi sonuçlanıncaya kadar ve beş günü geçmemek üzere yevmiye ödenir.

B) Gönderildiği yerde ayakta tedavi sağlanırsa;
a) Tedavi kurumunun bulunduğu yere kadar gidiş dönüş yol masrafı ile hamal, bagaj gibi zaruri giderler.
b) Yolda geçen süreler için yevmiye,
c) Tedavi kurumunca sürekli ayakta tedaviye lüzum gösterildiği takdirde tedavi süresince yevmiye ve ikamet ettiği yer ile tedavi kurumu arasındaki mutad taşıt aracı ücreti,
ödenir.

C) Gönderildiği yerdeki tedavi kurumunca yatak sağlanıp yemek verilmediği takdirde;
a) Tedavi kurumunun bulunduğu yere kadar gidiş dönüş yol masrafı ile hamal, bagaj gibi zaruri giderler;
b) Yolda geçen süreler için yevmiye,
c) Yatakta tedavi süresince2/3 oranında yevmiye ödenir.

Yol masrafı ve yevmiyeler "Harcırah Kanunu" hükümlerine göre hesaplanır. Ancak, hastayı sevkeden sağlık kurumu veya kurulunca hastanın durumu gözönüne alınarak hangi taşıt aracı ile ve aracın hangi mevkiinde gitmesi gerektiği belirtilmişse, harcırah buna göre ödenir.
Memurun eşi, bakmakla yükümlü olduğu ana, baba ve aile yardımı ödeneğine müstehak çocuklarının bulundukları yerden başka yere gönderilerek tedavi ettirilmeleri halinde de aynı şekilde işlem yapılır. Bunların yol masrafları ile yevmiyeleri ilgili memurun kanuni yol masrafı ve yevmiyesi üzerinden hesaplanır."

6245 SAYILI HARCIRAH KANUNUNDA YER ALAN HÜKÜM

6245 sayılı Harcırah Kanununun "Ehliyet tespiti, imtihan, hava değişimi ve tedavi için başka yere gönderilenler" başlıklı 18 inci maddesinin ilgili bölümü şu şekildedir:

"Memurlar, yardımcı hizmetler sınıfına dahil personel ve kurumlarda yalnız ödenek mukabili çalışanlar ile aşağıdaki (c) bendinde yazılan hallerde aile fertlerinden, memuriyet mahalli dışına;
a. Görevlerine ait mesleki ve sıhhi yeterliklerinin tespiti veya kurumlarınca görülecek lüzum üzerine imtihan için gönderilenlere, gidiş ve dönüşleri için yol masrafı ve gündelik ile bu amaçla gönderildikleri yerde geçen sürenin en çok yedi günü için gündelik ödenir.
b. Hava değişimi maksadıyla gönderilenlere gidiş ve dönüşleri için yol masrafı ile yalnız yolda geçen süre için gündelik ödenir.
c) Kanunları gereğince sağlık kurumlarında yatarak veya ayakta tedavi maksadıyla (Aile Fertleri için ikamet mahalli dışına) gönderilenlere, gidiş ve dönüşleri için yol masrafı ve gündelik ödenir. Ayakta tedavi görenlere ayakta tedavi süresince gündelik ve ikamet ettikleri yer ile tedavi kurumu arasındaki mutat taşıt ücreti ayrıca ödenir."

Gündelikler ise 6245 sayılı Harcırah Kanununun 33 üncü maddesinde düzenlenmiştir.

MALİYE'NİN TEBLİĞİ

Tedavi işlemlerine ilişkin uygulamların detayları Maliye Bakanlığınca çıkarılan 2007 yılı Tedavi Yardımına İlişkin Uygulama Tebliğinde (Sıra No.: 8) düzenlenmiştir.

Söz konusu bu tebliğin "2.4. Sevk işlemleri" başlıklı bölümün 4 üncü fıkrası şu şekildedir:

"Tıbbi gereklilik halleri dışında muayene ve tedavi işlemlerinin yukarıda belirtilen esaslar çerçevesinde öncelikle belediye sınırları ve mücavir alan içinde tamamlanması esastır. Bunun mümkün olmaması halinde, Yönetmelikteki genel esaslar geçerli olmak üzere, memuriyet mahalli dışına yapılacak sevk işleminin, bulunulan yerdeki ikinci veya üçüncü basamak sağlık kurumlarınca hastanın sevk edileceği ilçe veya ilin ismi belirtilerek, tedavinin sağlanabileceği en yakın yerdeki ikinci veya üçüncü basamak sağlık kurumuna yapılması gerekmektedir."

TEBLİĞ VE GENELGELER

- Tedavi Yardımına ilişkin Maliye Bakanlığı Genelgesi

- Tedavi Yardımına ilişkin Maliye Bakanlığı Tebliği

- Tedavi Yardımına İlişkin Uygulama Tebliği (Sıra No: 9)

- Tedavi Yardımına İlişkin Uygulama Tebliği (Sıra No: 11)

- Tedavi ve ilaç giderlerine ilişkin genelge (Sıra no:12)

GENEL DEĞERLENDİRME

İl dışına sevk işlemlerinde memurun dikkat etmesi gereken konu, insiyatifi sağlık personeline bırakmamasıdır. Yukarıdaki tebliğ hükmünü her sağlık personeli bilemeyebilmektedir. Bu nedenle de, memurun talebine bağlı olarak çok uzak yerlere ilçe veya il ismi belirtilerek sevk yapılabilmektedir.

Yukarıda yer alan tebliğe göre,

1- Tedavi işlemlerinin öncelikle belediye sınırları ve mücavir alan içinde tamamlanması gerekmektedir.

2- Memuriyet mahali dışına sevki 2. veya 3. basamak sağlık kurumları yapabilmekte, bu tür bir sevk durumunda hastanın sevk edileceği ilçe veya il ismi belirtilebilmektedir.

3- Tebliğ hükmü sadece ilçe ve il isminden bahsetmiştir. Bu nedenle memur sevk edildiği ilçe veya ilin resmi veya özel sağlık kurumuna gitmekte özgürdür.

4- Memuriyet mahali dışına sevk, en yakın yerdeki 2. veya 3. basamak sağlık kurumuna yapılmalıdır.

Yukarıdaki hususlara dikkat edilmemesi halinde tedavi masrafları ödenmekte ancak memuriyet mahali dışına çıkmış olmaktan kaynaklanan harcırah unsurları alınamamaktadır. Maliye bakanlığı yetkilileri yukarıdaki tebliğ hükmü nedeniyle tedavi harcırahı ödemesi yapmamaktadır.

a- Bize göre, kanun ve Bakanlar Kurulunun sınır getirmediği bir hususta bir alt düzenleyici işlem olan tebliğle düzenleme yapılarak bir sınırlama getirilmesi doğru bir işlem değildir. Maliye Bakanlığının tebliği bu neviden bir işlemdir. Bu nedenle, hakkını dava yoluyla arayan memurların olumlu sonuç elde edebileceğini düşünmekteyiz.

b- Burada bir ikinci husus şudur: Maliye Bakanlığının, tedavi masraflarını en aza indirmek amacıyla "en yakın yerdeki" şeklinde bir sınırlamaya gittiği ifade edilebilir. Ancak, bu çıkarım, Maliye Bakanlığının hiç ödeme yapmamasını gerektirmez. Bakanlık birimlerinin veya yetkililerinin en azından en yakın yerin yolluğunu esas alarak memura tedavi harcırah giderlerini vermesi gerekmeketdir. Buna engel bir durum bulunmamaktadır.

Tedavi harcırahını alamayan memurların yukarıda yer verilen bilgiler ışığında hakkını araması, Maliye Bakanlığı yetkililerinin de azında "en yakın yerin" yolluğunu esas alarak bir ödeme yapması gerekmektedir.