Özel okul müdürü siyasi partiye üye olduğu gerekçesiyle atılabilir mi?

Danıştay 8. Dairesi,

Mardin İli, Mazıdağı İlçesi, Özel ... Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi'nde kurum müdürü olarak görev yapmakta iken, 5580 sayılı Kanun'un 9/b maddesi uyarınca görevine son verilmesine ilişkin Mardin Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nce tesis edilen işlemi hukuka aykırı bulan istinaf kararını onadı.

İlk derece mahkemesi favayı reddetmişti

İstinaf mahkemesi değerlendirmesi okunmaya değer

Siyasi partiye üye olan devlet memurlarının memuriyetlerine son verilmesi şeklindeki müdahalenin tarafsızlık ve devlete bağlılık ilkesinin korunması açısından elverişli bir araç olduğu, bunun yanı sıra Kanun'da öngörülen düzenlemenin Anayasa'nın emredici hükmü karşısında gerekli olmadığının söylenemeyeceği, dolayısıyla müdahalenin orantılı olup olmadığının belirlenerek sonuca varılacağı, bu itibarla anılan düzenlemenin Anayasa'nın amir hükmünün yerine getirilmesi bakımından son çare olup olmadığına bakılacağı, 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin lafzına bakıldığında devlet memurluğu ile siyasi parti üyeliğinin bir an dahi olsa bir arada bulunmasının kabul edilmediği, düzenlemeye göre ilgili makamlar yalnızca kişilerin bir siyasi parti üyeliği olup olmadığı hususuna bakmakta ve daha ileri bir değerlendirmede bulunulmadığı, bu yönüyle Kanun'un 125. maddesinde yer alan siyasi partiye girme şartının gerçekleşmesi ile devlet memuriyeti sona erdiği, bireylerin ağır maddi ve manevi bir sonuç ile karşı karşıya kaldığı, düzenlemenin örgütlenme özgürlüğüne yönelik oldukça ağır bir müdahale niteliği taşıdığı, davacının yasal bir partinin üyesi olduğu ve davacının barışçıl olmayan eylem ve söylemlerde bulunduğuna, anayasal düzene karşı bir duruş sergilediğine, demokratik toplum düzenine aykırı hareket ettiğine dair hiçbir iddianın bulunulmadığı, salt davacının siyasi parti üyesi olduğu tespit edilerek hakkında göreve son verme cezasının verildiği, davacının kendi iradesiyle siyasi parti üyeliğini sonlandırdığı, davacının, siyasi parti üyeliği bulunduğu gerekçesiyle 5580 sayılı Kanun'un 9/b maddesi uyarınca görevine son verilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

T.C.
DANIŞTAY
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2022/6183
Karar No : 2023/1475

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Valiliği
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU:

... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... gün ve E:..., K:... sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem:
Davacı tarafından, Mardin İli, Mazıdağı İlçesi, Özel ... Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi'nde kurum müdürü olarak görev yapmakta iken, 5580 sayılı Kanun'un 9/b maddesi uyarınca görevine son verilmesine ilişkin Mardin Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nce tesis edilen ... tarih ve ... sayılı işlemin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:

... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; davacının, 20/10/2014-07/09/2016 tarihleri arasında ... Partisi'ne üye olduğunun tespiti üzerine 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin E bendinin (e) alt bendi uyarınca işlem tesis edildiği, 28/04/2017 tarihli soruşturma raporu, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı Siyasi Partiler Sicil Bürosu'nun ... tarih ve ... sayılı yazısı, Milli Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı Bakanlığın görüşü dikkate alındığında, davacının siyasi partiye üye olduğunun sabit olduğu, 5580 sayılı Kanun'un 9/b maddesi uyarınca görevine son verilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:

... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... gün ve E:..., K:... sayılı kararıyla; siyasi partiye üye olan devlet memurlarının memuriyetlerine son verilmesi şeklindeki müdahalenin tarafsızlık ve devlete bağlılık ilkesinin korunması açısından elverişli bir araç olduğu, bunun yanı sıra Kanun'da öngörülen düzenlemenin Anayasa'nın emredici hükmü karşısında gerekli olmadığının söylenemeyeceği, dolayısıyla müdahalenin orantılı olup olmadığının belirlenerek sonuca varılacağı, bu itibarla anılan düzenlemenin Anayasa'nın amir hükmünün yerine getirilmesi bakımından son çare olup olmadığına bakılacağı, 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin lafzına bakıldığında devlet memurluğu ile siyasi parti üyeliğinin bir an dahi olsa bir arada bulunmasının kabul edilmediği, düzenlemeye göre ilgili makamlar yalnızca kişilerin bir siyasi parti üyeliği olup olmadığı hususuna bakmakta ve daha ileri bir değerlendirmede bulunulmadığı, bu yönüyle Kanun'un 125. maddesinde yer alan siyasi partiye girme şartının gerçekleşmesi ile devlet memuriyeti sona erdiği, bireylerin ağır maddi ve manevi bir sonuç ile karşı karşıya kaldığı, düzenlemenin örgütlenme özgürlüğüne yönelik oldukça ağır bir müdahale niteliği taşıdığı, davacının yasal bir partinin üyesi olduğu ve davacının barışçıl olmayan eylem ve söylemlerde bulunduğuna, anayasal düzene karşı bir duruş sergilediğine, demokratik toplum düzenine aykırı hareket ettiğine dair hiçbir iddianın bulunulmadığı, salt davacının siyasi parti üyesi olduğu tespit edilerek hakkında göreve son verme cezasının verildiği, davacının kendi iradesiyle siyasi parti üyeliğini sonlandırdığı, davacının, siyasi parti üyeliği bulunduğu gerekçesiyle 5580 sayılı Kanun'un 9/b maddesi uyarınca görevine son verilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık, davanın reddine yönelik mahkeme kararında ise hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüne, ... İdare Mahkemesi'nce verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı "davanın reddine" ilişkin kararın kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:

Davalı idare tarafından, kararın hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:

Davacı tarafından, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ:

Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İLGİLİ MEVZUAT:

Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.

5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun "Kurumlarda Çalıştırılacak Personel başlıklı 8. maddesi uyarınca; kurumların eğitim-öğretim ve yönetim hizmetlerinin, asıl görevi bu kurumlarda olan yönetici ve eğitim-öğretim elemanları ile yürütülmesi esastır. Kurumların müdürleri, kurucu/kurucu temsilcisi tarafından; diğer yönetici ve öğretmen, uzman öğretici ve usta öğreticileri ise müdürlerince seçilir ve çalışma izinleri valiliğin iznine sunulur. Valiliğin izni alınmadan müdür ile diğer yönetici, öğretmen, uzman öğretici ve usta öğreticiler işe başlatılamaz. Gerekli şartları taşıyan yönetici, öğretmen, uzman öğretici ve usta öğreticiler için valilikçe çalışma izni düzenlenir. Çalışma izninin iptali yine valilikçe yapılır. Yine aynı Kanun'un "Özlük hakları ve sorumluluklar" başlıklı 9. maddesi uyarınca; kurumlarda çalışan yönetici, öğretmen, uzman öğretici ve usta öğreticiler yetki, sorumluluk, ödül ve cezalar ile bunların uygulanması bakımından; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 1702 sayılı İlk ve Orta Tedrisat Muallimlerinin Terfi ve Tecziyeleri Hakkında Kanun, 4357 sayılı Hususi İdarelerden Maaş Alan İlkokul Öğretmenlerinin Kadrolarına Terfi, Taltif ve Cezalandırılmalarına ve Bu Öğretmenler İçin Teşkil Edilecek Sağlık ve İçtimai Yardım Sandığı ile Yapı Sandığına ve Öğretmenlerin Alacaklarına Dair Kanun ile 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümlerine tabidir. Ancak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiillerin işlenmesi halinde bu kişilere kademe ilerlemesinin durdurulması cezası yerine brüt aylığından 1/4'ü ile 1/2'si arasında maaş kesim cezası, çalışma izni veren makam tarafından verilir. Tekrarı halinde ise göreve son verilir. 1702 sayılı Kanuna göre meslekten çıkarılma veya 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve hallerin işlenmesi halinde, Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle personelin görevine, izni veren makam tarafından son verilir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125/E-c maddesinde ise; "siyasi partiye girmek" fiili Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren eylemler arasında sayılmıştır.

20/03/2012 Tarih ve 28239 Sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'nin "Görevlendirme" başlıklı 26. maddesinde de; kurum müdürlüğünce, çalışma izni verilmesi istenen eğitim personelinin ve diğer personelin bu izne esas olan belgelerinin eksiksiz olarak tamamlamak suretiyle evrakı kurumun doğrudan bağlı bulunduğu milli eğitim müdürlüğüne teslim edileceği, nitelik ve şartları uygun bulunanlara müracaattan itibaren 10 gün içinde çalışma izninin valilikçe düzenleneceği, valilikten çalışma izni alınmadan personelin işe başlatılamayacağı kuralı bulunmaktadır.
Anılan Yönetmeliğin, "Görevlendirme şartları" başlığını taşıyan 31. maddesinin 1. fıkrasında her derece ve türdeki kurumlara öğretmen olarak atanacaklarda resmi öğrenim kurumlarına atanacaklarda aranan nitelik ve şartların aranacağı, resmi dengi bulunmayan özel öğretim kurumlarının yöneticilik ve eğitim-öğretim hizmetlerinde ise Bakanlıkça belirtilen nitelik ve şartları taşıyanların görevlendireceği hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Uyuşmazlıkta; Mardin İli, Mazıdağı İlçesi, Özel ... Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi'nde kurum müdürü olarak görev yapan davacının, 20/10/2014-07/09/2016 tarihleri arasında ... Partisi'ne üye olduğunun tespit edilmesi üzerine hakkında başlatılan disiplin soruşturması kapsamında; davacının hangi tarihlerde ... Partisi'ne üye olduğunun Mardin Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün ... tarih ve ... sayılı yazısı ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'ndan sorulması üzerine, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı Siyasi Partiler Sicil Bürosu'nun ... tarih ve ... sayılı cevabi yazısında; davacının ''Halkların Demokratik Partisi Mardin İli, Mazıdağı İlçe Teşkilatında 20/10/2014 tarihinde üye olarak bildirildiği, 07/09/2016 tarihinde Artuklu İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı'nın ... tarih ve ... sayılı yazısı ile istifa ettiğinin'' tespit edildiği, Mahkemenin 30/12/2020 tarihli ara kararı ile davacıya ait hizmet cetvelinin davalı idareden istenilmesi üzerine verilen cevapta davacının ... Partisi'ne üye olduğu 20/10/2014-07/09/2016 tarihleri arasında Mardin İli, Mazıdağı İlçesi, Özel ... Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi'nde kurum müdürü olarak görev yaptığı görülmektedir.

Olayda; davacının Halkların Demokratik Partisi'nde 20/10/2014-07/09/2016 tarihleri arasında üyeliğinin bulunduğu hususunda tartışma bulunmamakta olup; davacının 5580 sayılı Kanun'un 9/b maddesi uyarınca görevine son verilmesine ilişkin Mardin Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nce tesis edilen 13/08/2018 tarihli işlem tarihi itibariyle herhangi bir siyasi partiye üyeliğinin bulunmadığı görüldüğünden dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu itibarla; Bölge İdare Mahkemesince verilen karar neticesi itibariyle hukuka uygun olup, bozulmasını gerektiren bir neden bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle,

1. Temyiz isteminin reddine,

2. ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... gün ve E:..., K:... sayılı kararının yukarıda yer alan gerekçe ile ONANMASINA,

3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, posta gideri avansından artan tutarın Mahkeme tarafından iadesine,

4. 2577 sayılı Kanunun 50. maddesi uyarınca onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de belirtilen Bölge İdare Mahkemesine gönderilmesini teminen dosyanın İdare Mahkemesine gönderilmesine,

5. Kesin olarak, 28/03/2023 tarihinde esasta oybirliği gerekçede oyçokluğu ile karar verildi.

GEREKÇEDE KARŞI OY :

(X)- Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 49. maddesinde yer alan nedenlerin bulunmasına bağlıdır.
... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen kararın dayandığı gerekçe usul ve yasaya uygun olup, temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararın aynen onanması gerektiği oyuyla, karara gerekçe yönünden katılmıyoruz.