Emeklilikte yaş düzeltmesi dikkate alınır mı?

Soru: İyi günler,10.10.1961 doğumluydum. 12.11.1979 yılında öğretmen olarak göreve başladım.16.11.1979 yılında dört aylık kısa dönem askerlik kararı aldırmak için 01.01.1959 doğumlu olarak yaş düzeltmesi yaptırdım. Buna göre 01.01.1924 tarihinde 65 yaştan zorunlu emekli olacağım. Yaş düzeltmesini dikkate aldırmayıp iki yıl daha öğretmenliğe devam edebilir miyim? Bu arada 18 yaş öncesi 30.07.1976 yılında da sigorta girişim var. Cevabınız için şimdiden teşekkür eder, işlerinizde kolaylıklar dilerim.

Detaylar/Değerlendirmeler:

Tashih, yani düzeltmek, yanlış olan bir şeyi doğrusu ile düzeltmek anlamında olan bu işlem 5434'e tabi memurlar ile 5510'a tabi memurlar için farklı uygulanmaktadır. Bu işlemlerde 18 yaşın doldurulma tarihi sosyal güvenlik işlemlerinde dikkate alınmaktadır.

Yaş düzeltilmesi, yani kanundaki ifadesine göre yaş tashihi, sosyal güvenlik hukuku ile medeni hukuk uygulamalarında farklılık gösterir. Sosyal güvenlik hukukunda yaş tashihleri Devlet memurunun daha erken yaş grubunu tamamlamaya sağlayan bir sistem olmaktadır
Yaş düzeltilmesi, yani hem 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı hem de 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunundaki ifadesine göre yaş tashihi, her iki Kanunda farklılık gösterir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 2008 yılı Ekim ayı itibariyle yürürlüktedir. Bu tarihten önce memur olanlar için 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu kuralları geçerlidir.

Devlet memurları, istisna durumlar hariç 65 yaşını doldurduklarında çalışma hayatları sona ermekte ve emeklilik işlemleri tesis edilir. Bazı görevlerde bulunanlar için 65 yaşını doldurduktan sonra belirli bir yaşın dolumuna kadar görev yapmaları mümkün olabilmektedir.

18 yaşının doldurulmasından önce yaş tashihi yapıp, yaşını büyültmüş şekilde memurluğa başlayan bir memur, emeklilik yaş gruplarını veya zorunlu 65 yaş grubunu daha evvel tamamlayabilmektedir. Bu da daha önce emekli aylığı bağlanması, dolayısıyla çalışma hayatının sonlandırma işleminin yapılmasını gerektirir.

Hem 5434 hem de 5510'a tabi memurların azami görev yapabilecekleri yaş hadleri 5434 sayılı Kanun Madde 40 hükmünde belirlenmiştir. Bu hükümde genel kural 65 yaşını dolduran memurlar hiçbir talebe gerek kalmaksızın zorunlu olarak çalışma hayatından ayrılmaları olmaktadır.

5434'e tabi memurlar için yaş tashihi kuralları:

Bu kurallar 5434 sayılı Kanun Madde 105 hükmünde belirlenmiştir. Bu madde hükmüne göre;

- Emeklilik hakkı tanınan bir göreve ilk defa başlama sırasında Kurumlara verilen nüfus hüviyet cüzdanlarındaki yazılı doğum tarihleri esas alınır.

- Şayet 18 yaşını tamamladıktan sonra yaş düzeltilmesi yapılmış ise 18 yaşının doldurulması tarihindeki doğum tarihi esas alınır.

- Nüfus cüzdanlarındaki doğum tarihleri ile nüfus kayıtlarındaki doğum tarihleri farklı ise nüfus kayıtlarındaki tarih esas alınır. Şayet birden fazla nüfus kaydı bulunması ve bu kayıtlarda farklılık olması halinde ise tarihi eski olan kayıt, sonraki kayıt idare veya kaza mercilerinden verilmiş bir karar ile yapılmış veya düzeltilmiş ise, kararlar nüfus kayıtlarına henüz geçirilmemiş olsa bile memurlar için bu karar 18 yaşın doldurulmasından önce olmak şartıyla bu kayıt esas alınır.

- Maddede yer alan önemli kural şu şekildedir. "Ancak, doğum tarihlerinde, memurlar için 18 yaşın doldurulmasından sonra yapılan düzeltmeler dikkate alınmaz."

- Doğum tarihlerinde ay gösterilmemiş ise o yılın Temmuz ayının birinci günü, ay yazılı gün gösterilmemiş ise o ayın birinci günü, doğum günü sayılmaktadır.

- TSK. mensupları için farklı ay ve gün olarak şu kural bulunur. Doğum tarihlerinde ay ve gün yazılı olmayanlar ile doğum günleri 1 Eylülden önce olanlar için 1 Eylül, doğum günleri 1 Eylülden ve daha sonra olanlar için ise takip eden yılın 1 Eylülü olarak kabul edilir. Bu farklılık TSK. mensuplarının 30 Ağustos itibariyle kadrosuzluk nedeniyle emekli olunması ve terfi işlemlerinin yapılması nedeniyle yapılmış bir yasal uygulama olarak görülmektedir.

5510' a tabi memurlar için yaş tashihi kuralları:

Bu kurallar 5434 sayılı Kanun Madde 57 hükmünde belirlenmiştir. Bu madde hükmüne göre;

- Devlet memurluğuna başladıklarında nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri esas alınmaktadır.

- Şayet Devlet memuru göreve başlamadan önce yaş tashihi yaptırmışsa yapılan yaş tashihi geçerli olur, göreve başladıktan sonra yaptırırsa geçerli olmaz.

- Nüfus kayıtlarında doğum ay ve günleri yazılı olmayanlar 1 Temmuz'da, doğum ayı yazılı olup da günü yazılı olmayanlar o ayın birinde doğmuş sayılır.

- Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesinde belirlenen yaş hadleri sebebiyle emeklilik işlemleri, doğum tarihlerinde ay ve gün yazılı olmayanlar ile doğum günleri 1 Eylülden önce olanlar için 1 Eylül, doğum günleri 1 Eylül ve daha sonra olanlar için müteakip yılın 1 Eylül tarihinde yapılır.

Dolayısıyla, 5434 sayılı Kanuna tabi memurlar için 18 yaştan önce yapılan yaş tashihleri geçerli olur, 5510 sayılı Kanuna tabi memurlar için ise çalışma hayatına, yani SGK na kayıtlı ve prim ödenmiş şekilde çalışmaya başladıkları tarihteki yaşları, yani çalışma hayatına hangi yaşta başlarlarsa başlasın başladıkları tarihten önceki yaş tashihleri sosyal güvenlik işlemlerinde dikkate alınmaktadır.

Hem eski, hem yeni memurlar için yaş tashihinde hatalı işlem yapılmışsa ne olur:

Kuralına uygun olarak yapılmış yaş tashihi ile nüfus memurluklarınca yapılan maddi hatalar neticesinde yapılan yaş tashihlerinin birbiriyle karıştırılmaması gerekmektedir.

5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu Madde 35, 38 hükümlerine göre yapılmış bir hatanın düzeltilmesi işlemi ise, bu işlem ister 18 yaşından önce ister 18 yaşından sonra yapılmış olsa dahi, sosyal güvenlik hukukunda geçerli olacağını değerlendirmekteyiz.

18 yaşının doldurulmasından önce yapılmış olan yaş tashihleri sosyal güvenlik hukukunda geçerli olur, ancak 18 yaşının doldurulmasından sonra yapılmış olanlar geçersiz olur. Bu sosyal güvenlik hukukunda kesin ifade edilmiş bir husustur. Ayrıca yargı kararlarınca da kabul edilmiş bir işlemdir.

Emeklilikte, yaşın doldurulması mı, yoksa yaşa girilen tarih mi esas alınır?

Memurlar, emekli olmadan önce yaptıkları hesaplamalar, tamamıyla alacakları aylık ve ikramiye konularına endeksli olmaktadır. Emeklilikte yaş hesaplamasında mutlaka yaşın dolum tarihi esas alınır, girilen yaştan gün alma kabul edilmez.

Örnek: 22/3/1974 doğumlu kadın veya erkek bir devlet memurunun 65 yaşını doldurduğunda çalışma hayatı sona erer. 65 yaşını dolduracağı tarih ise 22/3/1974 + 65 = 22/3/2029 tarihi olur.

Yani, 22/3/2028 tarihi, yani 1 yıl önceki tarih kişinin 65 yaşına girdiği tarih olur, tamamlama tarihi ise 22/3/2029 tarihi olur.

Dolayısıyla 65 yaşına giriş tarihi zorunlu emeklilik işleminde kullanılmaz, bu yaşın tamamlama tarihinde zorunlu emeklilik işlemi uygulanır.

Yaş Haddinin doldurulmasından sonra çalışmak mümkün müdür?

Yaş haddini dolduranların bu haddi doldurdukları tarihleri takip eden aybaşından sonra her ne sebeple olursa olsun kurumlarınca vazifeleriyle ilgileri kesilmeyerek aylık veya ücretleri ödenenlerin bu suretle geçen müddetleri fiili hizmet müddeti sayılmaz ve bunlar için kesenek ve karşılık alınmışsa Sosyal Güvenlik Kurumunca bu kesenekler geri verilir. Yaş haddinden sonra çalışılan süreler hizmet olarak kabul edilmez ve değerlendirmemiz olarak yaş haddinden sonra çalışılan süreler için ödenen görev aylıklarının da memurdan geri alınamayacağını değerlendirmekteyiz.

Genel değerlendirmemiz;

5434 sayılı Kanunda yer alan emeklilik yaş hadlerinin günümüz koşullarında gözden geçirilmesi ve bazı görevler için öngörülen zorunlu emeklilik yaş hadlerinin artırılması konusunun tartışılması gerektiğini değerlendirmekteyiz. Yani, bazı görevlerde bulunanların tecrübelerinden, bilgilerinden yararlanabilmek için ve bu durumda olanlarla sınırlı olmak şartıyla kendileri istemedikleri sürece zorunlu emeklilik yaş hadlerine kadar çalışmaları mümkün olmaktadır, bu zorunlu yaş hadlerinin mesleğe göre 1 ila 5 yıl arasında artırılması da sağlanabilir.

Soru: İyi günler,10.10.1961 doğumluydum. 12.11.1979 yılında öğretmen olarak göreve başladım.16.11.1979 yılında dört aylık kısa dönem askerlik kararı aldırmak için 01.01.1959 doğumlu olarak yaş düzeltmesi yaptırdım. Buna göre 01.01.1924 tarihinde 65 yaştan zorunlu emekli olacağım. Yaş düzeltmesini dikkate aldırmayıp iki yıl daha öğretmenliğe devam edebilir miyim? Bu arada 18 yaş öncesi 30.07.1976 yılında da sigorta girişim var. Cevabınız için şimdiden teşekkür eder, işlerinizde kolaylıklar dilerim.


Sonuç bağlamında durumunuzu değerlendirmemiz şöyledir:

1 Ekim 2008 tarihinden önce çalışma hayatına başlamış olmanız nedeniyle 5434 sayılı Kanuna tabi olmaktasınız ve bu Kanunun 105. Maddesi sizin hakkınızda uygulanması gereken hüküm olmaktadır.

Belirttiğiniz gibi 10/10/1961 doğum tarihinizi 16/11/1979 tarihinde 1/1/1959 tarihi olarak düzeltme işlemini yaptırmış iseniz bu tarih 18 yaşınızı doldurduğunuz tarihten sonra olur ve sosyal güvenlik işlemlerinde geçersiz kabul edilir, dolayısıyla da 10/10/1961 tarihinin esas alınması gerekir. Yani 10/10/1961 + 65 = 10/10/2026 tarihi sizin 65 yaştan dolayı zorunlu emeklilik tarihiniz olur.

Şayet, yaş düzeltme tarihiniz 10/10/1961 tarihinden önceki bir tarih ise, yani 18 yaşınızı dolduracağınız 10/10/1979 tarihinden önceki bir tarih ise bu defa sizin 65 yaştan dolayı yaş haddiniz 1/1/1959 + 65 = 1/11/2024 tarihi olur.