DASK'tan ağır hasarlı konutlara ilişkin açıklama

Erdal Turgut, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından ağır hasarlı raporu verilen ancak daha sonra hasar durumu değişen konutlara ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Yapılan son tespitlerde eskisine göre hasarın artması durumunda aradaki fark tazminatını hemen ödediklerini dile getiren Turgut, bunun tam tersi durumların da görülebildiğini söyledi.

Turgut, deprem bölgesindeki hak sahiplerine bir ev için destek verildiğini anımsatarak, sözlerini şöyle sürdürdü:

"O bölgede birden fazla dairesi olan vatandaşlarımız var. Onlar hak kaybı olacağı için evlerini, konutlarını güçlendirerek yaşatma yolunu tercih edebileceklerini belirttiler. AFAD tarafından yayınlanan genelgeye göre orta hasarlı olan konutlar ağır hasarlı gibi işlem görecek ancak bu konutlarını güçlendirmek isteyenlere izin verilecek. Konutunu güçlendiren vatandaşlar burada yaşamaya devam edebilecek."

Turgut, deprem bölgesindeki hasar durumu değişikliklerinin farklı sebeplerle fakat çoğunlukla vatandaşların itiraz ve talepleri doğrultusunda gerçekleştiğini kaydederek, şu açıklamalarda bulundu:

"Bu değişiklikler farklı sebeplerle çoğunlukla vatandaşlarımızın itiraz ve talepleri doğrultusunda gerçekleşiyor. Bu itirazların en önemli sebeplerinden birisi de tam hasar tespiti yapılarak yıkılmasına karar verilen bina sahiplerinin, binalarını güçlendirerek yıkımının önüne geçme arzusu. Bu durumda, tam hasar olarak tespit yapıldığı için DASK tarafından vatandaşlara tam hasar ödemesi yapılan bu tür konutların hukuki hükmü kalmamış olmaktadır."

Erdal Turgut, 6 Şubat'ta yaşanan depremlerin ardından çok hızlı hareket ederek, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın "yıkılacak ya da yıkılmış" dediği binaların tazminatını ödediklerini söyledi.

Ağır hasarlı tazminat ödenen ancak hasarı ortaya dönmüş konutların sahiplerinin aradaki tazminat farkını iade etmesi gerektiğini yineleyen Turgut, şu ifadeleri kullandı:

"Çünkü o ev bizim nazarımızda tam hasar ödendikten sonra artık bizim üretim listemizden çıkıyor, kara listeye giriyor tabir yerindeyse. Başka bir deyişle artık DASK yapılamaz hale gelmektedirler. Dolayısıyla güçlendirilerek tekrar yaşatılması sağlanacak konutların tapuda, elektrik ve su idaresindeki işlemlerin yapılabilmesi için DASK kayıtlarına tekrar alınması gerekmektedir. Sonuç olarak, binaların son hasar tespitine göre evvelce yapılan hasar ödemesinden fazla olan kısmın iadesi söz konusu olmaktadır. Yıkılması gerektiği belirtilen ancak son genelge ya da yapılan itirazlar sonucunda orta hasarlıya çevrilen ve güçlendirilerek yoluna devam edebilecek binalar için ödediğimiz tazminatın fazla kısmının iade sürecini başlatıyoruz. Aradaki farkın iade edilerek ve güçlendirildikten sonra artık konut kara listeden çıkarılacak ve normal olarak değerlendirilebilecek. "

Turgut, "Orada zaten tespit değişikliği oluyor. Biz ağır hasarlıya göre ödeme yapmışız, tam ödemişiz ama Bakanlığa yapılan itiraz sonucu bu orta hasarlıya çevrilmiş ve artık yıkılmasından vazgeçilmiş olan binalardan bahsediyorum. Dolayısıyla bu artık bizim nazarımızda da orta hasarlı bina. Yüzde 50 tazminat ödenecek bir bina. Biz yüzde 100 ödemişsek aradaki farkı vatandaşlarımız bize iade ediyor." şeklinde konuştu.

DASK Koordinatörü Erdal Turgut, hasar durumunun değişmesi hususunun maddi hatalara yapılan itirazlar sonucunda da görülebildiğini belirterek, "Yani tespit yapılırken zaman zaman maddi hatalar da görülebiliyor. Mesela çok acıdır, geçen gün bir eksper için yol tarifi istediğimizde, orada bir tane teyzemiz, 'Ya çocuğum sokak yok ki nasıl tarif edeyim sana' diyor. Maalesef öyle durumlar da var. Hatalı tespitlerden de kaynaklanan hasar durumu değişikliği söz konusu. Bu gibi durumlarda süreç aynı oluyor." diye konuştu.

Ağır hasarlı kategorisinde çıkarılıp güçlendirildikten sonra konuta tekrar DASK yaptırılabildiğini dile getiren Turgut, "Güçlendirmesini yaptırdıktan sonra bizim için artık normal bir bina haline geliyor." ifadesini kullandı.

Erdal Turgut, hasar durumu değiştiği için DASK tarafından ödenen tazminatın bir kısmının iadesi sürecine ilişkin, "Bizimle bağlantı kuranlara yolunu gösteriyoruz. Diğerlerine de biz gideceğiz, soracağız, sigortalılarımıza kolaylık da sağlayarak çözüm yolu bulacağız. Dolayısıyla çok bir endişelenecek durum yok orada." açıklamasında bulundu.

DASK yaptırılan tüm konutlar için kurum tarafından tazminat ödendiğini dile getiren Turgut, bu konuda zaman zaman farklı bilgilerin dolaşabildiğini ancak sigorta yaptırılan her bağımsız bölüm için hasar tazminatı ödediklerini sözlerine ekledi.

Öte yandan Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) tarafından, zorunlu deprem sigortası olup depremde hasar gören konutlara bugüne kadar toplam 35 milyar 906 milyon 326 bin lira hasar ödemesi yapıldı.

Bu tutarın 34 milyar 440 milyon lirası 6 Şubat depremlerinden sonra ödendi. Bu kapsamda en yüksek hasar ödemesi 9 milyar 405 milyon lirayla Hatay'a yapılırken, bu ili 7 milyar 477 milyon lirayla Malatya, 5 milyar 203 milyon lirayla Kahramanmaraş izledi.

AA muhabirinin, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunun DASK'a ilişkin TBMM'ye sunduğu verilerden derlediği bilgiye göre, Kasım 2023 itibarıyla Türkiye'de toplam 20 milyon 32 bin konut, 11 milyon 751 milyon 373 yürürlükte olan zorunlu deprem sigortası poliçesi bulunuyor. Genel sigortalılık oranı, deprem kuşağında bulunan Japonya'da yüzde 30, ABD'nin California eyaletinde yüzde 15 iken Türkiye yüzde 59 ile örnek uygulamalar arasında yer alıyor.

Türkiye'de özellikle deprem yaşayan illerdeki yüksek sigortalılık oranları dikkati çekiyor. Bu oran, Bolu ve Düzce'de yüzde 92, Yalova'da yüzde 88 olarak kayıtlara geçti. Sigortalılık oranı en düşük iller ise yüzde 29 ile Hakkari, yüzde 33 ile Gümüşhane, yüzde 34 ile Bayburt olarak belirlendi.

Büyükşehirlerde sigortalılık oranlarına bakıldığında ilk sırayı yüzde 66 (2,7 milyon poliçe) ile İstanbul alırken, bu ili, yüzde 65 ile Kayseri, yüzde 63 ile İzmir ve Mersin izledi. Sigortalılık oranı Ankara'da yüzde 58 olarak gerçekleşti.

Öte yandan bazı illerde düşük olan sigortalılık oranları yaşanan depremler sonrası önemli oranda artış gösterdi. Bu oran, Van'da yüzde 9'dan yüzde 78'e, Elazığ'da yüzde 35'ten yüzde 69'a, Malatya'da yüzde 38'den yüzde 60'a yükseldi.

- Toplam tutarın yüzde 96'sı 2023'te ödendi

DASK'ın kuruluşundan itibaren yaptığı toplam hasar ödemesi tutarı 6 Kasım 2023 tarihi itibarıyla 35 milyar 906 milyon 326 bin 376 lira olarak gerçekleşti.

Yıllar bazında yapılan hasar ödemelerinde 6 Şubat depremlerinin oluşturduğu tahribat nedeniyle 2023 yılı dikkati çekti. Bu kapsamdaki 468 bin 444 hasar dosyası için toplam 34 milyar 440 milyon 530 bin 375 lira ödendi. Buna göre, toplam ödemenin yaklaşık yüzde 96'sı, 6 Şubat depremlerinin oluşturduğu hasar nedeniyle yapıldı.

DASK tarafından 2000 yılında 23 bin lira, 2001'de 126 bin lira, 2002'de 2,3 milyon lira, 2003'te 5,2 milyon lira, 2004'te 769 bin lira, 2005'te 8,1 milyon lira, 2006'da 1,3 milyon lira, 2007'de 1,5 milyon lira, 2008'de 2,1 milyon lira, 2009'da 525 bin lira, 2010'da 936 bin lira, 2011'de 146 milyon lira, 2012'de 6 milyon lira, 2013'te 964 bin lira, 2014'te 4,8 milyon lira, 2015'te 991 bin lira, 2016'da 894 bin lira, 2017'de 9,2 milyon lira, 2018'de 889 bin lira, 2019'da 84 milyon lira, 2020'de 969 milyon lira, 2021'de 35,5 milyon lira, 2022'de 184 milyon lira ödendi.

Bu yıl yapılan ödemelerde en yüksek payı Hatay aldı. Bu ili, Malatya, Kahramanmaraş, Adıyaman, Gaziantep, Osmaniye, Adana, Şanlıurfa, Elazığ ve Diyarbakır izledi.