BDDK Faiz Oranı Riski Standart Rasyosunu Yüzde 15'e Düşürdü

Bankacılık hesaplarından kaynaklanan konsolide ve konsolide olmayan faiz oranı riski standart rasyosu yüzde 15'e indirildi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan yeni yönetmelik, bankacılık hesaplarında yer alan bilanço içi ve bilanço dışı pozisyonlardan kaynaklanan faiz oranı riskinin standart yaklaşımla ölçülmesine ve değerlendirilmesine ilişkin usul ve esasları düzenliyor. Yönetmeliğe göre, konsolide ve konsolide olmayan bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riski standart rasyosu yüzde 20'den yüzde 15'e düşürüldü. Bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riski standart rasyosunun hesaplanmasında, bankacılık hesaplarında yer alan pozisyonlardan katılma hesabı kaynaklı olanlar BDDK tarafından belirlenecek oranda dikkate alınacak.

Yönetmeliğin Temel Düzenlemeleri

Yönetmelikte standart yaklaşım uyarınca ekonomik değer değişimi hesaplamasına ilişkin genel hükümlere yer verildi. Ekonomik değer değişimi hesaplamasında, faize duyarlı pozisyonlardan kaynaklanan gelecekteki tüm nakit akışları dikkate alınacak. Söz konusu pozisyonlar, çekirdek sermayeden indirilen varlıklar, maddi duran varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar ve hisse senedi yatırımları dışında kalan bankacılık hesaplarında izlenen tüm aktif kalemler, çekirdek sermaye dışında kalan tüm pasif kalemler ve bilanço dışı kalemler olarak bildirildi.

Ekonomik Değer Değişimi Hesaplaması

• Faize duyarlı bilanço içi ve bilanço dışı varlık ve yükümlülüklerin yeniden fiyatlanan tüm nakit akışları, para birimi veya faizle ilişkilendirilen emtia bazında standartlaştırılmaya uyumlu olduğu ölçüde ilgili vade dilimlerine yerleştirilecek.
• Yerleştirme yapılırken faiz oranlarına ilişkin marjlar da nakit akışı hesaplamasına dahil edilecek.
• Gömülü olan ve olmayan otomatik faiz oranı opsiyonaliteleri içeren araçların değerlerindeki değişiklikler 8'inci madde uyarınca hesaplanan eklenti tutar uygulanarak ekonomik değer değişimi hesaplamasında dikkate alınacak.

Standartlaştırılmaya Uyumlu Olmayan Pozisyonlar

• Vadesiz mevduat ile gerçek kişi ve perakende müşterilere ait erken kapanma riski bulunan vadeli mevduat ve erken ödeme riski bulunan sabit faizli krediler bu kapsama giriyor.
• Perakende müşteri mevduatının faiz riski yapısının gerçek kişi müşteri mevduatının faiz riski yapısı ile uyumlu olmadığı durumda bu perakende müşteri mevduatı, diğer kişi mevduatı kapsamında dikkate alınacak.

Çekirdek Mevduat Oranı Hesaplaması

10 yıllık tarihsel veri kullanılarak her bir vadesiz mevduat sınıfı için çekirdek mevduat oranı hesaplanacak. Bu verinin bulunmaması halinde banka, sahip olduğu tüm veriyi içsel olarak belirlediği bir ihtiyatlılık marjı çerçevesinde kullanacak. Çekilme olasılığı düşük olan mevduatın faiz oranındaki önemli değişimler altında dahi yeniden fiyatlama olasılığı düşük olan kısmı çekirdek mevduat olarak, kalan kısmı ise çekirdek olmayan mevduat olarak sınıflandırılacak.

Opsiyonalite ve Erken Kapanma Riski

• Gerçek kişi ve perakende müşterilere ait erken kapanma riski bulunan vadeli mevduat ve erken ödeme riski bulunan sabit faizli kredilerdeki opsiyonalite iki aşamalı bir yaklaşımla dikkate alınacak.
• Birinci aşamada, faiz oranlarının cari vade yapısı göz önüne alınarak sabit faizli kredilerin erken ödeme oranları ve vadeli mevduatın erken kapanma oranları içsel olarak hesaplanırken, banka tarafından bu oranların içsel olarak hesaplanamaması halinde Kurum tarafından belirlenen oranlar kullanılabilecek.

Yürürlük Tarihi ve Diğer Düzenlemeler

• Yönetmelik 1 Ekim 2025 tarihinde yürürlüğe girecek.
• Konsolide esasa göre uygulanması ise 1 Nisan 2026 tarihinde başlayacak.
• Azami oranlarda aşım oluşması durumunda son iki dönem arka arkaya azami oranda aşım bulunması ve son 12 aylık dönem içerisinde son dönem aşımı dahil üç defa azami oranın aşılması şartlardan herhangi birinin varlığı halinde oluşan son dönem aşım tutarı önemli sistemik sermaye yeterliliği standart oranının hesaplamasında özkaynaktan indirilecek.
• Bu kapsamda Bankacılık Hesaplarından Kaynaklanan Faiz Oranı Riskinin Standart Şok Yöntemiyle Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik yürürlükten kaldırıldı.

Faiz Oranı Riski Standart Rasyosunun Önemi

Söz konusu rasyonun yüzde 15'i aşması risk oluşturabilir. Bankacılık hesaplarından kaynaklanan konsolide ve konsolide olmayan faiz oranı riski standart rasyosu, bankaların faiz oranı şoklarına karşı ekonomik değerinin ne kadar değiştiğini gösteren bir ölçü olarak öne çıkıyor. Bu oran yüzde 15'i aşarsa, bankaların risk yönetimi zayıf sayılabiliyor ve müdahale gerekebiliyor. Bu orana göre bankalar da kendilerini ayarlıyor.