İDDK: İhraç edilenlere açıkta kaldıkları süreye ilişkin promosyon ödenmez

Açıkta geçen sürede banka ilgili personelin maaşı üzerinden bir gelir elde etmemektedir

Bu düzenlemeler uyarınca, kamu görevlilerinin maaş ve özlük hakları, bankalar ile kamu görevlisinin çalıştığı kurum arasında yapılan protokoller çerçevesinde bankalar aracılığıyla ödenmektedir. Kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinin ilgili bankada belirli bir süre kalması nedeniyle banka, bu paradan elde ettiği gelirin karşılığı olarak ilgili personele promosyon adı altında ödeme yapmaktadır. Diğer bir deyişle, kamu kurumları ile bankalar arasında belirli sürelerle imzalanan ve personel maaşlarının taraf bankaya yatırılması karşılığında maaşını bu bankadan alan personele, protokol süresince ilgili banka tarafından dönemler halinde belirli miktarda para ödenmesinin taahhüt edildiği protokollere istinaden gerçekleştirilen promosyon ödemelerinin kaynağını, ilgili kamu kurumu tarafından personelin aylık ve ücretlerinin belirli bir süre boyunca ilgili bankaya yatırılmış olması nedeniyle, bu paralardan ilgili bankanın elde ettiği nema oluşturmaktadır. Dolayısıyla kamu görevlilerine yapılan promosyon ödemeleri tamamen ilgili banka tarafından karşılanmaktadır.

Aykırılığa konu uyuşmazlıklarda ise, kamu görevinden çıkarıldıkları dönem içinde davacıların maaş almadığı, dolayısıyla ilgili banka hesabına yatırılan ve banka tarafından üzerinden gelir elde edilen ve personele dağıtılması gereken bir kazanç elde edilmediği görülmektedir. Davacıların yoksun kaldıklarını ileri sürdükleri promosyon ödemesinin, memurun özlük haklarını düzenleyen mevzuattan kaynaklı bir parasal hak da olmadığı dikkate alındığında, ilgili dönem içinde maaş almayanların promosyon ödemesine hak kazanmasının mümkün olmadığı sonucuna varılmıştır.

T.C.

DANIŞTAY

İDARİ DAVA DAİRELERİ

KURULU

Esas No:2025/6

Karar No:2025/15

II- İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY:

Kamu görevinden ihraç edilen ve yargı kararına ya da OHAL komisyon kararına istinaden kamu görevine iade edilen davacılar, kamu görevinden çıkarılmış oldukları döneme ilişkin banka promosyonlarının ödenmesine karar verilmesini talep etmişlerdir.

İLGİLİ MEVZUAT:

1-657 sayılı Devlet Memurları Kanunu:

Aylığın ödeme zamanı ve Esasları:

Madde 164 - Memurlara aylıkları her ayın başında peşin ödenir. Emekliye ayrılma ve ölüm hallerinde o aya ait peşin ödenen aylık, geri alınmaz.

Sözleşmeli personelin ücretleri sözleşme şartlarına göre; geçici personelin gündelikleri gün hesabıyla hafta veya ay sonlarında ödenir.

Aylıklarını 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 3466 sayılı Uzman Jandarma Kanunu, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu hükümlerine göre almakta bulunan Devlet memurları ve diğer kamu görevlileri (sözleşmeli statüdeki personel dahil) ile kamu ve özel kesimde iş kanunlarına göre istihdam edilen işçilere çeşitli adlar altında yapılan nakdi ve ayni nitelikteki tüm ödemelerin hesaplanma kolaylığını ve basitliğini sağlamak amacıyla, bordro düzenlemesine, tahakkuk ve ödeme işlem ve sürelerine ilişkin esas ve usulleri tesbit etmeye, aydan daha kısa ya da daha uzun sürelerde yapılan ödemelerin aylık dönemler itibariyle tahakkuk ettirilmesi ve ödenmesine karar vermeye Maliye ve Gümrük Bakanlığı yetkilidir.

Üçüncü fıkra kapsamına giren personelin her türlü özlük haklarının ve tahakkuk işlemlerinin belli merkezlerden yapılabilmesi ve ödemelerin bankacılık sistemi aracılığı ile gerçekleştirilmesi için gerekli düzenlemeleri yapmaya ve gerekli tedbirleri almaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.

2-20/07/2007 tarih ve 26588 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Banka Promosyonları" konulu 2007/21 sayılı Başbakanlık Genelgesi:

Kamu görevlilerinin aylık ve ücretleri, Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğünün (6) sıra Nolu Genel Tebliğinde belirtilen esas ve usuller çerçevesinde bankalar vasıtasıyla ödenebilmektedir. Bu amaçla kamu kurum ve kuruluşları ile bankalar arasında aylık ve ücret ödeme protokolleri yapılmakta, bu protokoller uyarınca verilecek bankacılık hizmetlerinin yanı sıra "promosyon" adı altında ayni ve/veya nakdi ek mali imkanlar da sağlanabilmektedir.

Bankalar tarafından sunulan bu ek mali imkanların tasarrufuna ilişkin olarak kamu kurum ve kuruluşlarında uygulama birliğinin sağlanması amacıyla aşağıda belirtilen hususlara uyulması gerekmektedir.

1- Kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinin Maliye Bakanlığının mezkur Tebliğinde belirtilen esas ve usuller çerçevesinde bankalar vasıtasıyla ödenmesine devam edilecektir.

2- Aylık ve ücretlerin hangi banka aracılığı ile ödeneceği, oluşturulacak üç kişilik bir komisyon tarafından istekli bankalardan teklif alınmak suretiyle tespit edilecektir. Komisyon, kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili biriminin harcama yetkilisinin başkanlığında söz konusu birimde görev yapan toplam personelin en az % 10'unun sendikalı olması halinde yetkili sendikadan bir üye ile merkez teşkilatında üst yönetici; taşra teşkilatında ise o birimin bağlı bulunduğu bir üst amir tarafından ilgili birimde görev yapanlar arasından seçilecek bir üyeden oluşacaktır. Yetkili sendikadan üye bulunmadığı durumlarda üçüncü üye ilgili birimde görev yapan personel arasından harcama yetkilisi tarafından seçilecektir. Protokol, komisyon tarafından belirlenen banka ile harcama yetkilisi tarafından imzalanacaktır.

Birden fazla birimin aylık ve ücretlerinin birlikte ödenmesi talebinde bulunmaları halinde merkezde üst yönetici, taşrada ise söz konusu birimlerin bağlı bulunduğu bir üst amir tarafından görevlendirilecek ilgili harcama yetkililerinden birinin başkanlığında oluşturulacak üç kişilik bir komisyon tarafından aylık ve ücretlerin ödeneceği banka yukarıdaki esaslara göre tespit edilecektir. Bu şekilde oluşturulacak komisyona ilgili birimlerdeki yetkili sendikalardan bu birimlerin tamamı itibarıyla en fazla üyeye sahip olan sendikadan üye alınacaktır.

3- Bankalar ile yapılacak protokollerin süresi iki yıldan az beş yıldan çok olmayacaktır.

4- (Değişik: 2010/17 Sayılı Başbakanlık Genelgesi, 10 Ağustos 2010 tarihli R.G.) Banka tarafından verilecek promosyon miktarının tamamı personele dağıtılacaktır.

5- (Değişik: 2008/18 sayılı Başbakanlık Genelgesi, 5 Ağustos 2008 tarihli R.G.) Dağıtılacak promosyonlar, ilgili banka tarafından personel adına açılan hesaba aktarılmak suretiyle ödenecektir.

6- Bu Genelgenin yayımı tarihinden önce kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinin ödenmesine yönelik olarak kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili bankalarla yapmış oldukları ve halen yürürlükte bulunan protokoller sürelerinin bitimine kadar geçerli olacaktır.

7- Genelge çerçevesinde yapılacak uygulamalar kurum personelinin rahatlıkla bilgi edinebileceği şekilde ilan panoları ve internet siteleri yoluyla ilan edilecek, aleniyet ilkesine titizlikle riayet edilecektir.

3-2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun:

Bölge idare mahkemesi başkanlar kurulu:

Madde 3/C- (Ek: 18/6/2014-6545/6 md.) ...

4. Bölge idare mahkemesi başkanlar kurulunun görevleri şunlardır: ...

c) Benzer olaylarda, bölge idare mahkemesi dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında veya farklı bölge idare mahkemeleri dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında aykırılık veya uyuşmazlık bulunması halinde; resen veya ilgili bölge idare mahkemesi dairelerinin ya da istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların bu aykırılığın veya uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, istemin uygun görülmesi halinde kendi görüşlerini de ekleyerek Danıştaydan bu konuda karar verilmesini istemek. ...

5. (Değişik:17/10/2019-7188/7 md.) Dördüncü fıkranın (c) bendine göre yapılacak istemler, konusuna göre İdari veya Vergi Dava Daireleri Kuruluna iletilir. İlgili dava daireleri kurulunca üç ay içinde karar verilir. Aykırılık veya uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.

KONU İLE İLGİLİ DİĞER KARARLAR:

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun, E:2023/2432, K:2024/3157 sayılı kararı ile; davacının meslekten çıkarılmasına ilişkin Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunun 31/08/2016 tarih ve 2016/428 sayılı kararının iptali ve bu karar nedeniyle davacının yoksun kaldığını ileri sürdüğü banka promosyonlarının yasal faiziyle birlikte ödenmesi talebi yönünden yapılan değerlendirmede, banka promosyon ödemelerinin, idareler ile bankalar arasında yapılan protokollere göre maaş ödemesi yapılan personele banka tarafından yapılan ödemeler olduğu, uyuşmazlıkta davacının meslekten çıkarıldığı dönemde maaş ödemesi bulunmadığı ve ilgili banka ile imzalanan protokol kapsamında maaş ödenecek personel arasında yer almadığından promosyon ödemesinden faydalandırılmasına imkan bulunmadığı gerekçesiyle, davacının bu karar nedeniyle yoksun kaldığını ileri sürdüğü banka promosyonunun yasal faiziyle birlikte ödenmesi istemi yönünden davanın reddi yolunda verilen Danıştay Beşinci Dairesi kararı onanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Aralarında Aykırılık Olduğu İleri Sürülen Uyuşmazlıkların 'Benzer Olay' Koşulu Bakımından Değerlendirilmesi:

Aykırılık istemine konu uyuşmazlıklar, kamu görevinden ihraç edildikten sonra yargı kararına veya OHAL komisyon kararına istinaden kamu görevine iade edilen davacıların, görevden ayrı kaldıkları döneme ilişkin banka promosyon ödemelerinin yapılması isteminden kaynaklanmaktadır.

Davaların konusu, yargı kararının veya komisyon kararının gereklerinin yerine getirilmesi istemlerine dayanmakta olup, davacıların kamu görevine iade edilmelerinin dayanağı olan kararların hukuki sonuçları açısından bir değerlendirme yapıldığında;

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin geçici 35. maddesinin (B) fıkrasının son bendinde;

"Bu fıkrada öngörülen usuller uyarınca, terör örgütlerine veya (İptal ibare: Anayasa Mahkemesi'nin 30/06/2022 tarihli ve E.:2018/137, K.:2022/86 sayılı Kararı ile) Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara (İptal ibare: Anayasa Mahkemesi'nin 30/06/2022 tarihli ve E.:2018/137, K.:2022/86 sayılı Kararı ile) iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilerek idari işlem tesis edilmek suretiyle kamu görevinden çıkarılanların itirazları üzerine yapılacak değerlendirme sonucunda görevlerine iadesine ilişkin işlemler aynı usullerle yapılır. Bu kapsamda görevine iade edilenlere kamu görevinden çıkarıldıkları tarihten göreve başladıkları tarihe kadar geçen süreye tekabül eden mali ve sosyal hakları ödenir. (İptal üçüncü ve dördüncü cümle: Anayasa Mahkemesi'nin 30/06/2022 tarihli ve E.:2018/137, K.:2022/86 sayılı Kararı ile)" kuralına,

7075 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun'un "Kararların uygulanması" başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasında,

"(Değişik: 25/7/2018-7145/22 md.) Kamu görevinden, meslekten veya görev yapılan teşkilattan çıkarılan ya da ilişiği kesilenlere ilişkin başvurunun kabulü halinde karar, kadro veya pozisyonunun bulunduğu kuruma, yükseköğretim kurumlarında kamu görevinden çıkarılan öğretim elemanları için Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına bildirilir. Kamu görevine iade edilmesine karar verilenlerin eski kadro veya pozisyonuna atanması esastır. (İptal üçüncü cümle: Anayasa Mahkemesi'nin 24/12/2019 tarihli ve E.: 2018/159, K.: 2019/93 sayılı Kararı ile.) ... Bu kapsamda göreve başlayanlara, kamu görevinden çıkarılma tarihlerini takip eden aybaşından göreve başladıkları tarihe kadar geçen süreye tekabül eden mali ve sosyal hakları ödenir. (İptal cümle: Anayasa Mahkemesi'nin 30/6/2022 tarihli ve E.: 2018/137, K.: 2022/86 sayılı Kararı ile.)" kuralına yer verildiği,

Dolayısıyla, görevine iade edilen davacıların tabi oldukları mevzuat kuralları farklı olsa da, mali ve sosyal haklarının ödeneceği yolunda benzer düzenlemeler yapıldığı görülmektedir.

Yukarıda yer verilen kurallar ile mahkemelerce verilen iptal kararlarının doğurduğu etki ve sonuçlar bir arada değerlendirildiğinde, ister hakkında 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uygulanan ve mahkemenin iptal kararı üzerine kamu görevine dönen personelin olsun, isterse de OHAL komisyon kararına istinaden kamu görevine iade edilen ve hakkında 7075 sayılı Kanun uygulanan personelin olsun, kamu görevinden çıkarılmış oldukları dönemlerde mahrum kaldıkları banka promosyon ödemesi taleplerine ilişkin uyuşmazlıkların, "benzer olay" koşulunu taşıdığı sonucuna varılmıştır.

Bu durumda, başvuruya konu olan kararlar arasındaki aykırılığı, davacıların, haklarında tesis edilen kamu görevinden çıkarılmalarına ilişkin işlemlerin yargı kararı uyarınca iptali ya da OHAL komisyon kararı sonucunda kamu görevine iade edilmeleri üzerine, kamu görevinden çıkarılmış oldukları döneme ilişkin banka promosyonlarının, dayanak işlemin ortadan kalkmasından sonra ödenip ödenemeyeceği hususu oluşturmaktadır.

Esas Bakımından Değerlendirme:

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 164. maddesinin son fıkrasında; "Üçüncü fıkra kapsamına giren personelin her türlü özlük haklarının ve tahakkuk işlemlerinin belli merkezlerden yapılabilmesi ve ödemelerin bankacılık sistemi aracılığı ile gerçekleştirilmesi için gerekli düzenlemeleri yapmaya ve gerekli tedbirleri almaya Maliye Bakanlığı yetkilidir." kuralına yer verilmiştir.

20/07/2007 tarih ve 26588 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Banka Promosyonları" konulu 2007/21 sayılı Başbakanlık Genelgesinin 1. maddesinde, kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinin Maliye Bakanlığı Muhasabat Genel Müdürlüğünün (6) sıra nolu Tebliğinde belirtilen esas ve usuller çerçevesinde bankalar vasıtasıyla ödenmesine devam edileceği; 3. maddesinde, bankalar ile yapılacak protokollerin süresinin iki yıldan az, beş yıldan çok olamayacağı; aynı Genelgenin 2010/17 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile değişik 4. maddesinde, banka tarafından verilecek promosyon miktarının tamamının personele dağıtılacağı; öte yandan aynı Genelgenin 2008/18 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile değişik 5. maddesinde, dağıtılacak promosyonlar, ilgili banka tarafından personel adına açılan hesaba aktarılmak suretiyle ödeneceği düzenlemelerine yer verilmiştir.

Bu düzenlemeler uyarınca, kamu görevlilerinin maaş ve özlük hakları, bankalar ile kamu görevlisinin çalıştığı kurum arasında yapılan protokoller çerçevesinde bankalar aracılığıyla ödenmektedir. Kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinin ilgili bankada belirli bir süre kalması nedeniyle banka, bu paradan elde ettiği gelirin karşılığı olarak ilgili personele promosyon adı altında ödeme yapmaktadır. Diğer bir deyişle, kamu kurumları ile bankalar arasında belirli sürelerle imzalanan ve personel maaşlarının taraf bankaya yatırılması karşılığında maaşını bu bankadan alan personele, protokol süresince ilgili banka tarafından dönemler halinde belirli miktarda para ödenmesinin taahhüt edildiği protokollere istinaden gerçekleştirilen promosyon ödemelerinin kaynağını, ilgili kamu kurumu tarafından personelin aylık ve ücretlerinin belirli bir süre boyunca ilgili bankaya yatırılmış olması nedeniyle, bu paralardan ilgili bankanın elde ettiği nema oluşturmaktadır. Dolayısıyla kamu görevlilerine yapılan promosyon ödemeleri tamamen ilgili banka tarafından karşılanmaktadır.

Aykırılığa konu uyuşmazlıklarda ise, kamu görevinden çıkarıldıkları dönem içinde davacıların maaş almadığı, dolayısıyla ilgili banka hesabına yatırılan ve banka tarafından üzerinden gelir elde edilen ve personele dağıtılması gereken bir kazanç elde edilmediği görülmektedir. Davacıların yoksun kaldıklarını ileri sürdükleri promosyon ödemesinin, memurun özlük haklarını düzenleyen mevzuattan kaynaklı bir parasal hak da olmadığı dikkate alındığında, ilgili dönem içinde maaş almayanların promosyon ödemesine hak kazanmasının mümkün olmadığı sonucuna varılmıştır.

Nitekim, konuya ilişkin Kurulumuzun E:2023/2432, K:2024/3157 sayılı kararı da aynı yöndedir.

III- SONUÇ

Açıklanan nedenlerle; Bölge İdare Mahkemesi kararları arasındaki aykırılığın, "kamu görevinden ihraç edilen ve yargı kararına ya da ohal komisyon kararına istinaden kamu görevine iade edilenlerin, görevden ayrı kaldıkları döneme ilişkin banka promosyon ödemelerinden yararlanmalarının mümkün olmadığı" doğrultusunda giderilmesine kesin olarak, 13/03/2025 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

X- Anayasa'nın 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyetinin hukuk devleti olduğu, 125. maddesinde, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu belirtilmiştir.

Hukuk devletinde idare, hukuka aykırı olarak tesis ettiği işlemlerin sebep olduğu ihlalleri giderme yükümlülüğü altındadır; bu yükümlülük nedeniyle idarenin, ilgili hakkında, hukuka aykırı işlem tesis edilmemiş olsaydı kişi hangi durumda olacak idi ise onu mümkün olduğunca en yakın konuma getirmek amacıyla gerekli işlemleri tesis etmesi gerekmektedir. Hukuka aykırı olduğu tespit edilen işlemler ile ilgililerin, mülkiyet haklarına yönelik getirilen sınırlama nedeniyle oluşan mağduriyetin tam olarak giderildiğinden söz edilebilmesi için kamu görevinden çıkarılan kişilerin, açıkta kaldıkları döneme ilişkin mali, sosyal ve özlük haklarının tazmin ve iade edilmesi gerekmektedir.

Yargı makamlarınca verilen iptal kararlarında olduğu gibi, olağanüstü hal komisyonlarınca, ilgililerin kamu görevine iade edilmelerine karar verilmesi durumunda da, ilgililerin, kamu görevinden çıkarılma tarihlerini takip eden ay başından göreve başladıkları tarihe kadar geçen süreye tekabül eden yoksun kaldıkları mali ve sosyal hakların ödeneceği 7075 sayılı Kanun'da hüküm altına alınmıştır.

Bu durumda, kamu görevinden çıkarılan davacıların mahkeme kararına ya da OHAL komisyon kararına istinaden kamu görevine iade edilmiş olmaları nedeniyle, hukuka aykırı bulunan işlemden doğan tüm zararların, Anayasa'nın 125. maddesi uyarınca tazmini gerekmektedir.

Kamu görevinden çıkarma işlemleri dolayısıyla davacıların uğradığı maddi zararlar arasında, mahrum kaldıkları maaş ödemelerine bağlı olarak hak kazanacak oldukları banka promosyon ödemeleri de yer almakta olup, mahrum kalınan bu promosyon ödemelerinin yasal faiziyle birlikte, idare tarafından tazmin edilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenle, Bölge İdare Mahkemesi kararları arasındaki aykırılığın, ilgililere promosyonların ödenmesi gerektiği doğrultusunda giderilmesi gerektiği görüşü ile karara katılmıyoruz.