İDDK'dan 09.07.2018 tarihinden önce il müdürü atananlara ilişkin önemli karar

Davacılar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin mülga ek 18. maddesi uyarınca araştırmacı olarak atanmalarına ilişkin işlemlerin, görevden alındıkları tarihte yürürlükte olan 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 6. maddesinin 4. fıkrasına aykırı olduğunu, anılan Kararname uyarınca Ticaret uzmanı ya da denetim elemanı olarak atanmaları gerektiğini ileri sürmüştür.

İDDK, aykırılığın giderilmesi istemine konu olaylarda 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi henüz yürürlükte değil iken 2017 yılında il müdürü kadrosuna atananların, bu görevden alınmaları durumunda, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin mülga ek 18. maddesi uyarınca işlem tesis edilmesi gerektiği sonucuna varmıştır.

Mahkemenin gerekçesi

Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi yürürlüğe girmeden önceki dönemde ise 15/04/2015 tarih ve 29327 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 09/07/2018 tarih ve 30473 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 177. maddesi ile yürürlükten kaldırılmakla birlikte yine aynı Kanun Hükmünde Kararname'nin geçici 1. maddesi uyarınca uygulanmasına devam olunan 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 18. maddesi uyarınca atamaların gerçekleştirildiği görülmektedir.

Aykırılığın giderilmesi istemine konu uyuşmazlıklarda, davacılar 2017 yılında İl Ticaret Müdürü kadrolarına atanmışlar, 2020 yılında -3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin yürürlükte olduğu dönemde- bu görevlerinden alınarak araştırmacı kadrosuna atanmışlardır. Bu atamaların yasal dayanağı ise 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin geçici 1. maddesi ile uygulanmaya devam edilen 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 18. maddesidir.

Ankara Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi kararında her ne kadar davacının 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin yürürlüğe girdiği tarihte Kararname'nin 6/4-b maddesi kapsamında Ek II sayılı cetvelde yer alan Bakanlık İl Müdürü kadrosunda üç yıldan fazla görev yaptığı, bu nedenle anılan Kararname uyarınca, denetim elemanı ya da uzman kadrosuna atanması gerektiği gerekçesine yer verilmiş ise de; her iki dosyada da davacılar 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin atanma şartlarını düzenleyen 3. maddesi uyarınca il müdürü kadrosuna atanmadıklarından, görevden alınmaları üzerine tesis edilen atama işlemi sırasında uygulanması gereken mevzuat hükmü, davacıların il müdürü kadrosuna atandıkları tarihte yürürlükte olan ve il müdürlüğü görevinden alındıkları tarihte de geçerliliğini sürdüren 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin mülga ek 18. maddesi hükmüdür. Bu nedenle davacılar hakkında, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin geçici 1. maddesi uyarınca görevden alındıkları tarihte geçerli olan, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 18. maddesi uyarınca işlem tesis edilmiştir.

T.C.

DANIŞTAY

İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU

Esas No:2025/14

Karar No:2025/14

II-İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY:

Aykırılık istemine konu uyuşmazlıkların davacıları, 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin yürürlükte olmadığı dönemde, il müdürü kadrosuna atanmışlar ve bu unvanda görev yapmakta iken görevlerinden alınarak 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin mülga ek 18. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinin 2 numaralı alt bendi uyarınca araştırmacı kadrosuna atanmışlardır.

Davacılar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin mülga ek 18. maddesi uyarınca araştırmacı olarak atanmalarına ilişkin işlemlerin, görevden alındıkları tarihte yürürlükte olan 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 6. maddesinin 4. fıkrasına aykırı olduğunu, anılan Kararname uyarınca Ticaret uzmanı ya da denetim elemanı olarak atanmaları gerektiğini ileri sürmektedirler.

İLGİLİ MEVZUAT:

1-375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname:

15/04/2015 tarih ve 29327 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 6639 sayılı Kanun'un 23. maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye ek 18. madde eklenmiştir:

Ek Madde 18 - 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu ile 27/7/1967 tarihli ve 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu hariç olmak üzere, tabi oldukları personel kanununa bakılmaksızın Başbakanlık, bakanlıklar, bağlı ve ilgili kuruluşlar ile başkan ve üyeleri hariç olmak üzere 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (III) sayılı Cetvelde sayılan düzenleyici ve denetleyici kurumlar ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunda;

...

ç) Ek göstergesi 3600'den daha düşük tespit edilen yönetici kadro veya pozisyonlarında bulunanlar görevden alındıklarında veya görev süreleri sona erdiğinde;

1) Daha önce 657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin "Ortak Hükümler" bölümünün (A) fıkrasının (11) numaralı bendinde sayılan kadrolar ile mesleğe alınmaları, yetiştirilmeleri ve yeterlilikleri aynı veya benzer nitelik arz eden kadro veya pozisyonlarda bulunanlar daha önceki bu kadro veya pozisyonlarına,

2) Diğerleri, bu maddeye göre ihdas edilmiş sayılan merkez veya taşra teşkilatına ait araştırmacı kadro veya pozisyonlarına,

atanırlar. Bu şekilde atananlardan bir ay içinde talepte bulunanlar, atamaya yetkili amirler tarafından bu fıkra kapsamında yer alan yönetici kadro veya pozisyonları dışındaki daha önce bulundukları veya öğrenim durumları itibarıyla ihraz etmiş oldukları unvanlara ilişkin kadro veya pozisyonlara bir ay içinde atanırlar.

Birinci fıkra kapsamında atananlar ile anılan fıkranın son cümlesi uyarınca talep üzerine yapılacak atamalar için uygun boş kadro veya pozisyon bulunmaması halinde, bunlar için başka bir işleme gerek kalmaksızın, söz konusu kadro veya pozisyonlar ihdas edilmiş ve kurumların kadro veya pozisyon cetvellerinin ilgili bölümlerine eklenmiş sayılır. Bu şekilde ihdas edilmiş sayılan kadro ve pozisyonlar boşalması halinde, herhangi bir işleme gerek kalmaksızın iptal edilmiş sayılır. Anılan kadro ve pozisyonlara atananlar, atamaya yetkili amirleri tarafından belirlenen birimlerde istihdam edilir.

Birinci fıkra hükmü kapsamında atananlardan birinci fıkra kapsamında yer alan yönetici kadro veya pozisyonlarında kesintisiz olarak en az iki yıl fiilen görev yapmış olanların mali hakları, atandıkları söz konusu kadro veya pozisyonlarda bulunmaları kaydıyla, atandıkları tarihi takip eden ay başından itibaren ikinci yılın sonuna kadar fiili çalışmaya bağlı ödemeler hariç, önceki görevine ait ödeme unsurları esas alınarak verilmeye devam edilir.

2- 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname:

09/07/2018 tarih ve 30473 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak, 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yürürlüğe girmiştir. Bu Kanun Hükmünde Kararname'nin 177. maddesi ile, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 18. maddesi yürürlükten kaldırılmış, ancak geçici 1. maddesinin;

3. fıkrasında, çeşitli Bakanlıkların maddede sayılan kadrolarında veya görevlerinde bulunanların görevlerinin başka hiçbir işleme gerek kalmaksızın sona ereceği düzenlenerek,

"Bu şekilde görevi sona erenlere 15/7/2018 tarihinde mali ve sosyal haklarına ilişkin olarak yapılacak ödemelerde bu maddenin yayımı tarihindeki kadro veya pozisyonları esas alınır. Bunlar, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla görev yapmakta oldukları birimlerin ve/veya bu birimlere verilmiş olan görevlerin ilgili Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümlerine göre bünyesinde düzenlendiği bakanlığın veya diğer kamu kurum ve kuruluşunun ilgili kadrolarına veyapozisyonlarına 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin mülga ek 18 inci maddesi hükümlerine göre atanır ve bunlar hakkında anılan madde hükümlerine göre işlem tesis edilir. Bunlardan birimleri ve/veya bu birimlere verilmiş olan görevleri, ilgili Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümlerine göre birden fazla bakanlığın veya diğer kamu kurum ve kuruluşunun uhdesine geçen bakanlıkların veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarının kadro veya pozisyonlarında bulunanlar, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenen bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşu kadro veya pozisyonlarına atanır. " kuralına, 4. fıkrasında, "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarında

yönetici kadro ve pozisyonlarında bulunup 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin mülga ek 18 inci maddesi hükümleri kapsamında olanlardan yukarıdaki fıkrada yer almayanlar, görevden alındıkları takdirde anılan madde hükümlerine göre işleme tabi tutulur." kuralına yer verilmiştir.

3- 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi:

10/07/2018 tarih ve 30474 sayılı Resmi Gazete'de, -Bakanlıklar, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşları ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan, ekli cetvellerdeki kadro, pozisyon ve görevlerde bulunan üst kademe kamu yöneticilerinin atama usül ve esaslarını belirlemek amacıyla- Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usüllerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur.

"Atama şartları" başlıklı 3. maddesinde,

(2) Bu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklarda aşağıdaki şartlar aranır:

a) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan genel şartları taşımak.

b) En az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olmak.

c) Kamuda en az 5 yıllık hizmeti bulunmak.

ç) İl ve bölge müdürü kadro, pozisyon ve görevleri ile kamu iktisadi teşebbüsleri yönetim kurulu üyeliklerine atanacaklar için kamuda ve/veya sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak, alanında en az beş yıl çalışmış ve temayüz etmiş olmak." kuralına,

Aykırılığa konu uyuşmazlıklara ilişkin dava konu işlemlerin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle "Görevleri sona erenler ve görevden alınanlar" başlıklı 6. maddesinin 4. fıkrasında ise;

"Bu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlerde bulunmakta iken görevden alınanlardan; daire başkanı kadro ve pozisyonunda bulananlar ile genel müdürden daha alt düzeydeki kadro, pozisyon veya görevlerde bulunanlar ve taşra teşkilatında il müdürü ve bölge müdürü kadro, pozisyon ve görevlerinde bulunanlardan;

a) Daha önce bulundukları 657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin "Ortak Hükümler" bölümünün (A) fıkrasının (11) numaralı bendinde sayılan denetim elemanı ya da uzman kadrolarına veya bunlara denk pozisyonlara,

b) (a) bendi kapsamına girmeyenlerden bu fıkranın birinci paragrafında sayılan kadro, pozisyon ve görevlerde toplam en az üç yıl görev yapmış olanlar, 657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin "Ortak Hükümler" bölümünün (A) fıkrasının (11) numaralı bendinde sayılan denetim elemanı ya da uzman kadrolarına veya bunlara denk pozisyonlara,

c) (a) bendi kapsamına girmeyenlerden bu fıkranın birinci paragrafında sayılan kadro, pozisyon veya görevlerde üç yıldan az süreyle görev yapmış olanlar, merkez veya taşra teşkilatında araştırmacı kadro veya pozisyonlarına, atanırlar." kuralına yer verilmiştir.

4-2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun:

Bölge idare mahkemesi başkanlar kurulu:

Madde 3/C- (Ek: 18/6/2014-6545/6 md.)

4. Bölge idare mahkemesi başkanlar kurulunun görevleri şunlardır: ...

c) Benzer olaylarda, bölge idare mahkemesi dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında veya farklı bölge idare mahkemeleri dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında aykırılık veya uyuşmazlık bulunması halinde; resen veya ilgili bölge idare mahkemesi dairelerinin ya da istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların bu aykırılığın veya uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, istemin uygun görülmesi halinde kendi görüşlerini de ekleyerek Danıştaydan bu konuda karar verilmesini istemek.

...

5. (Değişik:17/10/2019-7188/7 md.) Dördüncü fıkranın (c) bendine göre yapılacak istemler, konusuna göre İdari veya Vergi Dava Daireleri Kuruluna iletilir. İlgili dava daireleri kurulunca üç ay içinde karar verilir. Aykırılık veya uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Başvuruya konu olan kararlar arasındaki aykırılığı, 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin yürürlükte olmadığı dönemde il müdürü kadrosuna atanan fakat anılan Kararname yürürlüğe girdikten sonra bu görevlerinden alınanlar hakkında, 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin uygulanıp uygulanamayacağı hususu oluşturmaktadır.

21 Ocak 2017 tarih ve 6771 sayılı Anayasa Değişikliği Kanunuyla getirilen Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin, 09/07/2018 tarihinde yürürlüğe girmesinin ardından, Bakanlıklar, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşları ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan üst kademe kamu yöneticilerinin atama usül ve esaslarını belirlemek amacıyla 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yürürlüğe konulmuştur. Kararname uyarınca, Kararname eki listelerde sayılan üst kademe yöneticilerini atama ve görevden alma yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.

Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi yürürlüğe girmeden önceki dönemde ise 15/04/2015 tarih ve 29327 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 09/07/2018 tarih ve 30473 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 177. maddesi ile yürürlükten kaldırılmakla birlikte yine aynı Kanun Hükmünde Kararname'nin geçici 1. maddesi uyarınca uygulanmasına devam olunan 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 18. maddesi uyarınca atamaların gerçekleştirildiği görülmektedir.

Aykırılığın giderilmesi istemine konu uyuşmazlıklarda, davacılar 2017 yılında İl Ticaret Müdürü kadrolarına atanmışlar, 2020 yılında -3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin yürürlükte olduğu dönemde- bu görevlerinden alınarak araştırmacı kadrosuna atanmışlardır. Bu atamaların yasal dayanağı ise 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin geçici 1. maddesi ile uygulanmaya devam edilen 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 18. maddesidir.

Ankara Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi kararında her ne kadar davacının 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin yürürlüğe girdiği tarihte Kararname'nin 6/4-b maddesi kapsamında Ek II sayılı cetvelde yer alan Bakanlık İl Müdürü kadrosunda üç yıldan fazla görev yaptığı, bu nedenle anılan Kararname uyarınca, denetim elemanı ya da uzman kadrosuna atanması gerektiği gerekçesine yer verilmiş ise de; her iki dosyada da davacılar 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin atanma şartlarını düzenleyen 3. maddesi uyarınca il müdürü kadrosuna atanmadıklarından, görevden alınmaları üzerine tesis edilen atama işlemi sırasında uygulanması gereken mevzuat hükmü, davacıların il müdürü kadrosuna atandıkları tarihte yürürlükte olan ve il müdürlüğü görevinden alındıkları tarihte de geçerliliğini sürdüren 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin mülga ek 18. maddesi hükmüdür. Bu nedenle davacılar hakkında, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin geçici 1. maddesi uyarınca görevden alındıkları tarihte geçerli olan, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 18. maddesi uyarınca işlem tesis edilmiştir.

Bu durumda, aykırılığın giderilmesi istemine konu olaylarda 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi henüz yürürlükte değil iken 2017 yılında il müdürü kadrosuna atananların, bu görevden alınmaları durumunda, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin mülga ek 18. maddesi uyarınca işlem tesis edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

III- SONUÇ:

Açıklanan nedenlerle; Bölge İdare Mahkemesi kararları arasındaki aykırılığın, "3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yürürlüğe girmeden önce il müdürü olarak atananların bu görevlerinden alınarak araştırmacı olarak atanmalarına ilişkin uyuşmazlığın 375 sayılı KHK'nın mülga ek 18. maddesi uyarınca çözümlenmesi gerektiği" doğrultusunda giderilmesine kesin olarak, 13/03/2025 tarihinde oybirliği ile karar verildi.