Mevzuata Aykırı Aile Yardımı Ödeneği Verilmesinde Sorumlu Olanlar Kimlerdir?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Aile yardımı ödeneği" başlıklı 202'nci maddesinde, evli bulunan devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verileceği, bu yardımın, eşi her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan devlet memuruna 1.500 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpılması sonucu bulunacak miktar üzerinden ödeneceği düzenlenmektedir.

Bu mevzuat hükümleri doğrultusunda, evli olan devlet memurları ve işçilerin aile yardımı ödeneğinden yararlanabilmesi için eşlerinin her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmaması veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almaması gerekmektedir.

Sayıştaya intikal eden dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden, Belediye İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğünden 2021 yılında aile yardım ödeneği alan personele ilişkin bilgilerin temin edilmesini müteakip ... Sosyal Güvenlik İlçe Müdürlüğünden aile yardımı alan kişilerin eşlerine ait hizmet dökümlerinin (sigortalılık tescil ve hizmet kayıtları) talep edildiği, Sosyal Güvenlik İlçe Müdürlüğü tarafından gönderilen hizmet dökümlerinin incelenmesi sonucunda, 2021 yılında 1'i memur 6'sı işçi olmak üzere toplamda 7 personelin eşlerinin tüm yıl veya belli dönemlerde menfaat karşılığı çalıştığı veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık aldığı halde bu hususu Belediyeye bildirmedikleri ve mevzuata aykırı olarak aile yardımı aldığı ve bu kişilere hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulandığı anlaşılmaktadır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun "Kamu zararı" başlıklı 71 inci maddesinde; "Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır." hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla, eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçilere mevzuata aykırı olarak aile yardımı ödeneği verilmesi yolu ile kamu zararına sebebiyet verilmiştir.

Oluşan kamu zararından, ödeme emri belgesinde imzası bulunan Harcama Yetkilisi ve Gerçekleştirme Görevlisi ile gerçeğe aykırı aile yardımı bildirimi beyanında bulunan memur ve işçi personel Diğer Gerçekleştirme görevlisi sıfatıyla sorumlu tutulmuşlardır.

Temyiz talebinde bulunan Harcama Yetkilileri ... ve ... tarafından, rapor konusu ödemelerin ilgili personel tarafından verilen beyanlar üzerine gerçekleştirildiği ve 5018 sayılı Kanunun 8 inci maddesi kapsamında kamu kaynağını kullanma yetkisi bulunan kamu görevlilerinin de bu beyanları araştırma yükümlülüğü bulunmadığı, Kanunun 71 inci maddesinde de belirtildiği üzere, kamu zararının varlığı için, sadece kamu kaynağında bir azalmanın varlığı yeterli olmayıp, bu azalmanın kamu görevlisinin kasıt, kusur ve ihmalinden kaynaklanması gerektiği, nitekim, söz konusu ödemelerin, ilgili personelin beyanı doğrultusunda yapılmış olup, işbu işlemde kasıt, kusur ve ihmalden söz edilemeyeceği ve kamu zararına sebebiyet kapsamında ilişkilendirmelerinin uygun olmadığını denilerek sorumluluk itirazında bulunulmaktadır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 32 nci maddesinde harcama yetkililerinin, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumlu olduğu; 3 üncü maddesinde ise gerçekleştirme görevlilerinin harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanmasından sorumlu olduğu belirtilmiştir.

657 sayılı Kanunun 202 nci maddesi gereğince, aile yardımı ödeneğinden faydalanmak isteyen Belediye personelinin, 15.08.2007 tarihli ve 26614 sayılı Resmi Gazete 'de yayımlanan Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin "Sosyal yardımlar" başlıklı 11 inci maddesinde öngörülen Aile Yardımı Bildirimini vermesi gerekmektedir. Aile Yardımı Bildirimi, aile yardımının ödenmesine esas teşkil ettiğinden personel tarafından bu bildirimin verilmesi bir gerçekleştirme işlemi sayılmakta olup, bildirimde yer alan bilgilerin doğruluğundan bildirimi verenler sorumludurlar.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri çerçevesinde; oluşan kamu zararından harcama yetkilisinin, ödeme emrini düzenleyen gerçekleştirme görevlisinin ve gerçeğe aykırı aile yardımı bildirimi beyan eden memur ve işçi personelin diğer gerçekleştirme görevlisi sıfatıyla sorumluluğu bulunmaktadır.

Bu itibarla, 79 sayılı İlamın 10'uncu maddesiyle verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE (Üyeler ..., ... ve ...'un aşağıda yazılı karşı oy gerekçelerine karşı) oyçokluğuyla,

6085 sayılı Kanunun 57'nci maddesi gereği bu kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren on beş gün içerisinde Sayıştay'da karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,

Karar verilmiştir.

Sonuç olarak; bununla beraber karar karşı oy gerekçesinde de belirtildiği gibi harcama yetkilisi ile gerçekleştirme görevlisi, aile yardımı bildirimine göre ödeme yapmak zorundadırlar. Mevzuatta, harcama yetkilisi ile gerçekleştirme görevlisinin, aile bildiriminin doğruluğunu inceleme ya da ilgili kamu görevlilerinin aile durumlarındaki değişikliği takip etme görevi düzenlenmemiştir. Dolayısı ile kamu zararı sorumlularının tespitinde şeklen bir zarar sorumluluğundan ziyade harcamaya katılan kamu görevlilerin buna dair yetki, görev ve sorumlulukları da dikkate alınarak bir belirleme yapılması, hakka ve adalete daha uygun düşecektir.