Mülakattan önce "soru havuzu oluşturulmaması" iptal nedeni sayıldı

İlk derece mahkemesi: Sınav soruları kişiye özel hazırlandığı açıktır

Davacının yargı kararı doğrultusunda 18/07/2022 tarihinde yenilenen uzman yardımcısı komisyon mülakatı ile ilgili olarak idare tarafından, 14/07/2022 tarihli bir tutanak ile davacıya sorulmak üzere 3 adet sorunun belirlendiği, sorulacak sorulara ilişkin olarak önceden hazırlanmış soru havuzu oluşturulmadığı, mülakatta bu soruların davacıya sorulduğu ve mülakat değerlendirme formalarında soruların puan değerinin sırasıyla... olarak belirtildiği ve yeniden yapılan mülakatta soruların sınava yönelik olmayıp kişiye özgü olarak belirlendiği anlaşılmakla objektif bir belirleme ile sınav yapılmadığı görülmüştür.

Danıştay bunun yanında belirlenen kriterlerin not ağırlığının belirlenmemesini hukuka aykırı buldu

Davalı idare tarafından yürütmenin durdurulması kararının yerine getirilmesi amacıyla davacının 18/07/2022 tarihinde yeniden mülakata alındığı, "mesleğin gerektirdiği konulara hakimiyet" ve "güncel sosyal - ekonomik konulara hakimiyet" konularında idare tarafından 14/07/2022 tarihli bir tutanak ile sorulacak 3 sorunun önceden belirlendiği, ancak anılan tutanakta mülakat sınavında bu soruların yüz tam puan üzerinden yüzde kaç oranında toplam puana etkili olacağı hususunda herhangi belirleme yapılmadığı, mülakat değerlendirme formalarında 3 adet sorunun puan değerinin sırasıyla ... olarak belirtildiği görülmüştür.

Olayda, söz konusu mülakat sınavının, bilgi ölçme amacıyla yapılan, ayrıca adayın bilgi yanında mesleki ehliyete yönelik diğer özel niteliklere de sahip olup olmadığı yönünden değerlendirmeye de tabi tutulacağı bir sınav olduğu hususu dikkate alındığında, "mesleğin gerektirdiği konulara hakimiyet" ve "güncel sosyal - ekonomik konulara hakimiyet" olmak üzere değerlendirme kriteri olarak belirlenen iki kriterin, mülakat sınavındaki başarıya yüzdesel veya puansal etkisinin ne olacağı hususunun sınav öncesinde belirlenmesi hukuki açıdan bir gerekliliktir.

Davacının katıldığı mülakatta sorulacak soruların davalı idarece mülakat başlamadan önceden belirlendiği, ancak ilanda belirtilen yüz tam puan üzerinden soruların yüzde kaç oranında toplam puana etkili olacağı hususunun sınav öncesinde belirlenmediği ve Uzman Yardımcısı İşe Alım Komisyon Mülakatı Değerlendirme Formunda 3 adet soru için sırasıyla ... olarak belirtilen puan değerinin neye göre belirlendiği hususunun idarece açıklanamadığı anlaşıldığından, dava konusu mülakat sınavında bu yönden hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

T.C.
DANIŞTAY
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No: 2024/2048
Karar No: 2025/76

İSTEMİN KONUSU:
... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ...4 tarih ve E:..., K:... sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Merkez Bankası uzman yardımcılığı alım sınavlarında başarılı olarak mülakata katılan davacının, yargı kararının uygulanması kapsamında 18/07/2022 tarihinde yapılan mülakat sınavında başarısız sayılmasına ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:
.... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; 14/02/2023 tarihli ara kararına cevaben davalı idarece sunulan bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda, davacının yargı kararı doğrultusunda 18/07/2022 tarihinde yenilenen uzman yardımcısı komisyon mülakatı ile ilgili olarak idare tarafından, 14/07/2022 tarihli bir tutanak ile davacıya sorulmak üzere 3 adet sorunun belirlendiği, sorulacak sorulara ilişkin olarak önceden hazırlanmış soru havuzu oluşturulmadığı, mülakatta bu soruların davacıya sorulduğu ve mülakat değerlendirme formalarında soruların puan değerinin sırasıyla... olarak belirtildiği ve yeniden yapılan mülakatta soruların sınava yönelik olmayıp kişiye özgü olarak belirlendiği anlaşılmakla objektif bir belirleme ile sınav yapılmadığı görüldüğünden, davacının 18/07/2022 tarihinde yapılan mülakatta başarısız sayılmasına ilişkin işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:
... Bölge İdare Mahkemesi... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:
Dava konusu işlemin ilgili mevzuata ve Danıştay içtihatlarında belirlenen usule uygun bir şekilde yürütüldüğü, dolayısıyla mevzuatta ve içtihatta yer almayan soru havuzu oluşturulma gibi bir kriterin aranmasının işlemin hukukilik denetiminden kaymasına sebebiyet verdiği, davacıya sorulan soruların kişiye mi sınava mı özgü olduğunun tespitinin sorulan soruların havuz oluşturularak belirlenmediğinden (usulden) ziyade ancak soruların içeriğinin değerlendirilmesiyle mümkün olacağı, sorulan soruların, Merkez Bankası birimleri olan Emisyon Genel Müdürlüğü, Finansal İnovasyon Genel Müdürlüğü, Ödeme Sistemleri ve Finansal Teknolojiler Genel Müdürlüğü, Piyasalar Genel Müdürlüğü ve Vergi Yönetişimi ve İstatistik Genel Müdürlüğünün görev ve faaliyet alanları ile uyumlu olduğu belirtilerek, kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ:
Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
... Bankası Uzman Yardımcısı yazılı meslek sınavında başarılı olan davacı tarafından, 09/07/2021 tarihinde yapılan mülakatta başarısız sayılmasına ilişkin işlemin iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:... sayılı yürütmenin durdurulması kararına vaki itirazın... Bölge İdare Mahkemesi... Dava Dairesinin ... tarih ve YD İtiraz No... sayılı kararı ile reddedilmesi üzerine, davalı idare tarafından yürütmenin durdurulması kararının yerine getirilmesi amacıyla davacının 18/07/2022 tarihinde yeniden mülakata alındığı ve başarısız sayılması üzerine temyizen incelenen davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu'nun "Personel Statüsü" başlıklı 32. maddesinde; " Banka personeli, Bankanın memurları ile Banknot Matbaası işçilerinden terekküp eder.
(Banka memuru) deyimi, Banka hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerde, devamlı vazife görmek üzere atanan kişileri ifade eder.
Banka memurlarının kurduğu ve kuracağı sendikalar hakkında 624 sayılı Devlet Personeli Sendikaları Kanunu hükümleri uygulanır. 15/7/1963 tarih ve 275 sayılı Kanunun 20 nci maddesindeki yasak, banka hizmetlerinde de uygulanır.
Banka personeli, bu kanun ile Banka Meclisince düzenlenecek statü hükümlerine tabidir.
Banka Meclisi kararı ile sözleşmeli olarak yerli ve yabancı uzman çalıştırılabilir" hükmüne yer verilmiştir.
... Bankası Çalışanları Atama İlkelerinin 8. maddesinde;
"(1) İşe alım sınavının açılması için Yönetim Komitesi kararı alınır. Söz konusu kararda adaylarda aranacak koşullar ve işe alım sınavı ile ilgili diğer hususlar belirlenir.
(2) İşe alım sürecinin tüm aşamaları İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğünce uygulanır.
(3) İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen iş gereklilikleri ve yetkinlikler ile başvuru kanallarını içeren işe alım ilanı unvan grubuna özel olarak hazırlanır ve İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen mecralarda duyurusu yapılır.
(4) Başvuran adaylardan belirlenen koşulları taşıyanlar, bir genel kültür ve/veya genel yetenek sınavına tabi tutulurlar. Söz konusu sınav Banka tarafından yapılabilir, ölçme değerlendirme konusunda uzman kurum, kuruluş veya firmalara yaptırılabilir veya bu sınav yerine ulusal/uluslararası sınavlar kullanılabilir. Bu sınavda belirlenen puan barajını aşan ve/veya belirlenen sayıdaki aday, başvuru aşamasını tamamlamış sayılır.
(5) Başvuru aşamasını tamamlayan adaylar, detayları Yönetim Komitesince belirlenecek yazılı meslek sınavına tabi tutulabilirler. Bu sınav Bankaya özel tasarlanabileceği gibi ulusal veya uluslararası sınavlar da kullanılabilir. Sınav konularından alınan notların ortalamasının yüz üzerinden en az elli olması koşuluyla belirlenen sayıda aday yazılı meslek sınavında başarılı sayılır.
(6) Adaylara bedensel ve/veya mesleki yeterliliği ölçmek üzere uygulama sınavı yapılabilir. Bu sınav Banka tarafından yapılabileceği gibi ölçme değerlendirme konusunda uzman kurum, kuruluş veya firmalara da yaptırılabilir. Uygulama sınavından yüz üzerinden en az elli alması koşuluyla belirlenen sayıda aday uygulama sınavında başarılı sayılır.
(7) Adaylara kişilik, yetkinlik veya liderlik testleri uygulanabilir.
(8) Adaylar İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü yetkilileri ve/veya konusunda uzman danışmanlık firması yetkililerince yetkinlik bazlı mülakata tabi tutulabilirler. Bu mülakat sonucunda, belirlenen yetkinlikleri yeterli düzeyde taşıyan adaylar bir sonraki aşamaya geçer. Aday sayısının fazla olması durumunda söz konusu mülakattan önce grup mülakatı yapılabilir.
(9) Adaylara değerlendirme merkezi, görsel algı ve dikkat testleri ile vaka çalışması ve sunum gibi aşamalar uygulanabilir. Bu aşamalar Banka tarafından yapılabileceği gibi ölçme değerlendirme konusunda uzman kurum, kuruluş veya firmalara da yaptırılabilir.
(10) Önceki aşamalarda başarılı olan adaylar komisyon mülakatına tabi tutulur. Mülakat komisyonu en az üç değerlendiriciden oluşur. Değerlendiriciler yönetici kademelerinde görev yapan çalışanlar arasından ve en az biri İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğünden olmak koşuluyla Başkanlıkça belirlenir. Yönetim Komitesi üyeleri de komisyona katılabilirler.
(11) Mülakata girecek adaylar hakkındaki daha önce yapılan kişilik, yetkinlik veya liderlik potansiyeli gibi testlerin, yetkinlik bazlı mülakatın ve değerlendirme merkezinin sonuçları değerlendirilmek üzere komisyona iletilir.
(12) Komisyon, adayları güncel sosyo-ekonomik konular ile mesleğin gerektirdiği konulara hakimiyet yönünden ve varsa daha önce kendilerine iletilen vakalarla ilgili yapacakları sunumlar üzerinden değerlendirir. Değerlendirme, her bir komisyon üyesi tarafından yüz tam puan üzerinden yapılır ve verilen puanların ortalaması alınarak adayın mülakat puanı bulunur.
(13) Mülakat puanı yetmişin üstündeki her aday için yüz tam puan üzerinden verilen yazılı meslek sınavı veya uygulama sınavı puanı ile mülakat puanının ortalaması alınarak aday başarı puanı bulunur. Yazılı meslek sınavı veya uygulama sınavı yapılmamış olan adaylar için mülakat puanı adayın başarı puanı yerine geçer. Aday başarı puanı sıralamasına göre belirlenen sayıdaki aday başarılı olmuş sayılır. İşe alım sınavının açılmasına ilişkin Yönetim Komitesi kararında geçerlilik süresi belirtilmiş olmak ve alım yapılacak kadro sayısının dörtte birini geçmemek kaydıyla, mülakat puanı yetmişin üstündeki adaylardan aday başarı puanı sıralamasına göre yedek ayrılabilir. Asil olarak belirlenen adaylardan göreve başlamayanların veya herhangi bir sebeple Bankadaki görevlerinden ayrılanların olması ile ihtiyaç halinde, aday başarı puanı sıralamasına göre yedek listede yer alan adaylar arasından atama yapılabilir." hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Sözlü sınavda başarısız sayılma işleminin, yargısal denetiminin diğer tüm idari işlemlerin yargısal denetiminde olduğu gibi yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden yapılması esastır. İdari işlemin yetki, şekil gibi salt usule ilişkin unsurları ile sınırlı olarak yapılacak bir yargısal denetim, hukuk devleti ilkesinin sağladığı güvenceyi temin etmeyecektir.
Bu itibarla, davacının girdiği sözlü sınav öncesinde, sınav komisyonunca sınavda sorulacak soruların önceden hazırlanması ve tutanağa bağlanması, adaylara sorulacak soruların kişiye yönelik olarak değil, sınava yönelik olarak hazırlanması ve sınav anında objektif bir belirleme ile adaya soru sorulması ve her adaya sorulan soruların kayda geçirilmesi ve sorulan sorulara adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesi, böylece sözlü sınavın nesnel olarak yapılması ve yargısal denetimin tüm unsurlarıyla gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır.

Uyuşmazlıkta, dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerden; davacının 09/07/2021 tarihinde yapılan mülakatta başarısız sayılmasına ilişkin işlemin iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:... sayılı yürütmenin durdurulması kararına vaki itirazın ... Bölge İdare Mahkemesi ... Dava Dairesinin ... tarih ve YD İtiraz No:... sayılı kararı ile reddedilmesi üzerine, davalı idare tarafından yürütmenin durdurulması kararının yerine getirilmesi amacıyla davacının 18/07/2022 tarihinde yeniden mülakata alındığı, "mesleğin gerektirdiği konulara hakimiyet" ve "güncel sosyal - ekonomik konulara hakimiyet" konularında idare tarafından 14/07/2022 tarihli bir tutanak ile sorulacak 3 sorunun önceden belirlendiği, ancak anılan tutanakta mülakat sınavında bu soruların yüz tam puan üzerinden yüzde kaç oranında toplam puana etkili olacağı hususunda herhangi belirleme yapılmadığı, mülakat değerlendirme formalarında 3 adet sorunun puan değerinin sırasıyla ... olarak belirtildiği görülmüştür.

Olayda, söz konusu mülakat sınavının, bilgi ölçme amacıyla yapılan, ayrıca adayın bilgi yanında mesleki ehliyete yönelik diğer özel niteliklere de sahip olup olmadığı yönünden değerlendirmeye de tabi tutulacağı bir sınav olduğu hususu dikkate alındığında, "mesleğin gerektirdiği konulara hakimiyet" ve "güncel sosyal - ekonomik konulara hakimiyet" olmak üzere değerlendirme kriteri olarak belirlenen iki kriterin, mülakat sınavındaki başarıya yüzdesel veya puansal etkisinin ne olacağı hususunun sınav öncesinde belirlenmesi hukuki açıdan bir gerekliliktir.

Davacının katıldığı mülakatta sorulacak soruların davalı idarece mülakat başlamadan önceden belirlendiği, ancak ilanda belirtilen yüz tam puan üzerinden soruların yüzde kaç oranında toplam puana etkili olacağı hususunun sınav öncesinde belirlenmediği ve Uzman Yardımcısı İşe Alım Komisyon Mülakatı Değerlendirme Formunda 3 adet soru için sırasıyla ... olarak belirtilen puan değerinin neye göre belirlendiği hususunun idarece açıklanamadığı anlaşıldığından, dava konusu mülakat sınavında bu yönden hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Bu durumda, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının belirtilen gerekçeyle onanması gerekmektedir.

Öte yandan; bu karar davacının doğrudan atanması anlamına gelmeyip, yukarıda yer verilen gerekçe doğrultusunda yeniden yapılacak mülakat sınavı neticesinde davacının başarılı olup olmadığının yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2.Dava konusu işlemin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Kullanılmayan...TL yürütmenin durdurulması harcının davalı idareye iadesine,
5. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın .... İdare Mahkemesine gönderilmesine, kesin olarak, 14/01/2025 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

(X) KARŞI OY :
Dava; ... Merkez Bankası tarafından yapılan uzman yardımcılığı alım sınavlarında başarılı olarak mülakata katılmaya hak kazanan davacının, yargı kararı üzerine 18/07/2022 tarihinde yapılan mülakat sınavında başarısız sayılmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
Merkez Bankası Çalışanları Atama İlkelerinde yer alan bu düzenlemelerden de anlaşıldığı üzere, Merkez Bankasında işe alınacaklarda aranan genel koşulları taşıyan ve işe giriş başvurusunda bulunan kişilerin, komisyonca mülakata alınmadan önce, öncelikle genel kültür ve / veya genel yetenek sınavını ve yazılı meslek sınavını kazanması gerekmekte, ayrıca Yönetim Komitesi kararıyla, uygulama sınavı, kişilik, yetkinlik veya liderlik testleri, yetkinlik bazlı mülakat, görsel algı ve dikkat testleri ile vaka çalışması ve sunum gibi aşamalardan geçmesi aranabilmektedir.
Öte yandan; mülakata girecek adaylar hakkında daha önce yapılan kişilik, yetkinlik veya liderlik potansiyeli testleri ve yetkinlik bazlı mülakat ve değerlendirme merkezi sonuçları, varsa sunumları değerlendirilmek üzere komisyona iletilmekte ve Komisyonca adaylar; güncel sosyo - ekonomik konular ve mesleğin gerektirdiği konular hakimiyet ile komisyona iletilmiş olan hususlar yönünden değerlendirilerek mülakat puanı bulunmaktadır.
Dolayısıyla, davalı idarece yapılan mülakat; kamu görevine girişte bilgi ölçümünün yapıldığı sözlü sınavdan farklı olarak, adayda mülakat aşamasına kadar ölçülmüş olan mesleki bilginin, sorulan sorular bazında sosyo-ekonomik konular ile mesleğin gerektirdiği konulara hakimiyetinin değerlendirilmesine, çalışacağı alan ile ilgili konularda hızlı düşünme, ifade yeteneği ve genel hal-tavır gibi hususların gözlemlenmesine yöneliktir. Bu niteliği itibarıyla da, mülakat puanı hesaplanırken, güncel sosyo - ekonomik konular ile mesleğin gerektirdiği konulara hakimiyet kriterleri açısından mutlak olarak belli bir yüzde ağırlığı belirlenmesinin zorunlu olduğundan söz etmek mümkün değildir.
Kaldı ki dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesinden; davacıya mülakatta yöneltilecek sorular ve cevaplarının mülakattan önce hazırlanarak, soruların puan değerlerinin belirlendiği, komisyon üyelerince davacıya verilen puanların her bir komisyon üyesi tarafından ayrı ayrı tutanağa bağlandığı ve mülakat puanının komisyon üyelerince verilen puanların aritmetik ortalaması alınmak suretiyle tespit edildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda; mülakatın, ... Bankası Atama İlkelerinin yukarıda metnine yer verilen hükümlerine uygun olarak yapıldığı anlaşıldığından, dava konusu işlemin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği görüşüyle, Daire kararına katılmıyoruz.