4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN
Kanun Numarası : 4077
Kabul Numarası : 23/2/1995
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 8/3/1995 Sayı : 22221
Yayımlandığı Düstür : Tertip : 5 Cilt : 34 Sayfa :
BİRİNCİ KISIM
Amaç, Kapsam, Tanımlar
Amaç
Madde 1 - Bu Kanunun amacı, kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve
güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu,aydınlatıcı,eğitici,zararlarını
tazmin edici,çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı önlemleri almak ve
tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konudaki politikaların
oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2 - Bu Kanun,1 inci maddede belirtilen amaçlarla mal ve hizmet piyasa
larında tüketicinin taraflardan birini oluşturduğu her türlü tüketici işlemini
kapsar.
Tanımlar
Madde 3 - (Değişik: 6/3/2003-4822/3 md.)
Bu Kanunun uygulamasında;
a) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,
b) Bakan: Sanayi ve Ticaret Bakanını,
c) Mal: Alış-verişe konu olan taşınır eşyayı, konut ve tatil amaçlı taşınmaz
malları ve elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım, ses, görüntü
ve benzeri gayri maddi malları,
d) Hizmet: Bir ücret veya menfaat karşılığında yapılan mal sağlama dışındaki
her türlü faaliyeti,
e) Tüketici: Bir mal veya hizmeti ticari veya mesleki olmayan amaçlarla edinen,
kullanan veya yararlanan gerçek ya da tüzel kişiyi,
f) Satıcı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki faaliyetleri
kapsamında tüketiciye mal sunan gerçek veya tüzel kişileri,
g) Sağlayıcı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki faaliyetleri
kapsamında tüketiciye hizmet sunan gerçek veya tüzel kişileri,
h) Tüketici işlemi: Mal veya hizmet piyasalarında tüketici ile satıcı-sağlayıcı
arasında yapılan her türlü hukuki işlemi,
ı) İmalatçı-Üretici: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere tüketiciye sunulmuş
olan mal veya hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin hammaddelerini yahut
ara mallarını üretenler ile mal üzerine kendi ayırt edici işaretini, ticari
markasını veya unvanını koyarak satışa sunanları,
j) İthalatçı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere tüketiciye sunulmuş olan
mal veya hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin hammaddelerini yahut ara mallarını
yurt dışından getirerek satışa sunan gerçek veya tüzel kişiyi,
k) Kredi veren: Mevzuatları gereği tüketicilere nakit kredi vermeye yetkili
olan banka, özel finans kuruluşu ve finansman şirketlerini,
l) Reklam veren: Ürettiği ya da pazarladığı malın/hizmetin tanıtımını yaptırmak,
satışını artırmak veya imajını yaratıp güçlendirmek amacıyla hazırlattığı, içinde
firmasının ya da mal/hizmet markasının yer aldığı reklamları yayınlatan, dağıtan
ya da başka yollarla sergileyen gerçek ya da tüzel kişiyi,
m) Reklamcı: Ticari reklam ve ilânları reklam verenin duyduğu ihtiyaç doğrultusunda
hazırlayan ve reklam veren adına yayınlanmasına aracılık eden ticari iletişim
uzmanı gerçek ya da tüzel kişiyi,
n) Mecra kuruluşu: Ticari reklam veya ilânı hedef kitleye ulaştıran iletişim
kanallarının ya da her türlü aracın sahibi, işleticisi veya kiralayıcısı olan
gerçek veya tüzel kişiyi,
o ) Teknik düzenleme: Bir ürünün ve hizmetin, ilgili idari hükümler de dahil
olmak üzere, özellikleri, işleme ve üretim yöntemleri, bunlarla ilgili terminoloji,
sembol, ambalajlama, işaretleme, etiketleme ve uygunluk değerlendirilmesi işlemleri
hususlarından biri veya birkaçını belirten ilgili Bakanlık tarafından Resmi
Gazetede yayımlanarak mecburi uygulamaya konulan standartlar dahil olmak üzere
uyulması zorunlu olan her türlü düzenlemeyi,
p) Tüketici örgütleri: Tüketicinin korunması amacıyla kurulan dernek, vakıf
veya bunların üst kuruluşlarını,
İfade eder.
İKİNCİ KISIM
Tüketicinin Korunması ve aydınlatılması
Ayıplı Mal
Madde 4- (Değişik: 6/3/2003-4822/4 md.)
Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda ya da reklam ve ilânlarında
yer alan veya satıcı tarafından bildirilen veya standardında veya teknik düzenlemesinde
tespit edilen nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan ya da tahsis
veya kullanım amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları
azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren
mallar, ayıplı mal olarak kabul edilir.
Tüketici, malın teslimi tarihinden itibaren otuz gün içerisinde ayıbı satıcıya
bildirmekle yükümlüdür. Tüketici bu durumda, bedel iadesini de içeren sözleşmeden
dönme, malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi veya ayıp oranında bedel indirimi
ya da ücretsiz onarım isteme haklarına sahiptir. Satıcı, tüketicinin tercih
ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Tüketici bu seçimlik haklarından
biri ile birlikte ayıplı malın neden olduğu ölüm ve/veya yaralanmaya yol açan
ve/veya kullanımdaki diğer mallarda zarara neden olan hallerde imalatçı-üreticiden
tazminat isteme hakkına da sahiptir.
İmalatçı-üretici, satıcı, bayi, acente, ithalatçı ve 10 uncu maddenin beşinci
fıkrasına göre kredi veren ayıplı maldan ve tüketicinin bu maddede yer alan
seçimlik haklarından dolayı müteselsilen sorumludur. Ayıplı malın neden olduğu
zarardan dolayı birden fazla kimse sorumlu olduğu takdirde bunlar müteselsilen
sorumludurlar. Satılan malın ayıplı olduğunun bilinmemesi bu sorumluluğu ortadan
kaldırmaz.
Bu madde ile ayıba karşı sorumlu tutulanlar, ayıba karşı daha uzun bir süre
ile sorumluluk üstlenmemişlerse, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya
çıkmış olsa bile malın tüketiciye teslimi tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına
tabidir. Bu süre konut ve tatil amaçlı taşınmaz mallarda beş yıldır. Ayıplı
malın neden olduğu her türlü zararlardan dolayı yapılacak talepler ise üç yıllık
zamanaşımına tabidir. Bu talepler zarara sebep olan malın piyasaya sürüldüğü
günden başlayarak on yıl sonra ortadan kalkar. Ancak, satılan malın ayıbı, tüketiciden
satıcının ağır kusuru veya hile ile gizlenmişse zamanaşımı süresinden yararlanılamaz.
Ayıplı malın neden olduğu zararlardan sorumluluğa ilişkin hükümler dışında,
ayıplı olduğu bilinerek satın alınan mallar hakkında yukarıdaki hükümler uygulanmaz.
Satışa sunulacak ayıplı mal üzerine ya da ambalajına, imalatçı veya satıcı tarafından
tüketicinin kolaylıkla okuyabileceği şekilde "özürlüdür" ibaresini
içeren bir etiket konulması zorunludur. Yalnızca ayıplı mal satılan veya bir
kat ya da reyon gibi bir bölümü sürekli olarak ayıplı mal satışına, tüketicinin
bilebileceği şekilde tahsis edilmiş yerlerde bu etiketin konulma zorunluluğu
yoktur. Malın ayıplı olduğu hususu, tüketiciye verilen fatura, fiş veya satış
belgesi üzerinde gösterilir.
Güvenli olmayan mallar, piyasaya özürlüdür etiketiyle dahi arz edilemez. Bu
ürünlere, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına
Dair Kanun hükümleri uygulanır.
Bu hükümler, mal satışına ilişkin her türlü tüketici işleminde de uygulanır.
Ayıplı Hizmet
Madde 4/A- (Ek: 6/3/2003-4822/5 md.)
Sağlayıcı tarafından bildirilen reklam ve ilânlarında veya standardında veya
teknik kuralında tespit edilen nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı
olan ya da yararlanma amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği
faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler
içeren hizmetler, ayıplı hizmet olarak kabul edilir.
Tüketici, hizmetin ifa edildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde bu ayıbı
sağlayıcıya bildirmekle yükümlüdür. Tüketici bu durumda, sözleşmeden dönme,
hizmetin yeniden görülmesi veya ayıp oranında bedel indirimi haklarına sahiptir.
Tüketicinin sözleşmeyi sona erdirmesi, durumun gereği olarak haklı görülemiyorsa,
bedelden indirim ile yetinilir. Tüketici, bu seçimlik haklarından biri ile birlikte
4 üncü maddede belirtilen şartlar çerçevesinde tazminat da isteyebilir. Sağlayıcı,
tüketicinin seçtiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.
Sağlayıcı, bayi, acente ve 10 uncu maddenin beşinci fıkrasına göre kredi veren,
ayıplı hizmetten ve ayıplı hizmetin neden olduğu her türlü zarardan ve tüketicinin
bu maddede yer alan seçimlik haklarından dolayı müteselsilen sorumludur. Sunulan
hizmetin ayıplı olduğunun bilinmemesi bu sorumluluğu ortadan kaldırmaz.
Daha uzun bir süre için garanti verilmemiş ise, ayıp daha sonra ortaya çıkmış
olsa bile ayıplı hizmetten dolayı yapılacak talepler hizmetin ifasından itibaren
iki yıllık zamanaşımına tabidir. Ayıplı hizmetin neden olduğu her türlü zararlardan
dolayı yapılacak talepler ise üç yıllık zamanaşımına tabidir. Ancak, sunulan
hizmetin ayıbı, tüketiciden sağlayıcının ağır kusuru veya hile ile gizlenmişse
zamanaşımı süresinden yararlanılamaz.
Ayıplı hizmetin neden olduğu zararlardan sorumluluğa ilişkin hükümler dışında,
ayıplı olduğu bilinerek edinilen hizmetler hakkında yukarıdaki hükümler uygulanmaz.
Bu hükümler, hizmet sağlamaya ilişkin her türlü tüketici işleminde de uygulanır.
Madde 5- (Değişik: 6/3/2003-4822/6 md.)
Üzerinde "numunedir" veya "satılık değildir" ibaresi bulunmayan
bir malın; ticarî bir kuruluşun vitrininde, rafında veya açıkça görülebilir
herhangi bir yerinde teşhir edilmesi halinde satıcı bu malların satışından kaçınamaz.
Hizmet sağlamada da haklı bir sebep olmaksızın kaçınılamaz.
Aksine bir teamül, ticarî örf veya adet yoksa, satıcı bir mal veya hizmetin
satışını o mal veya hizmetin kendisi tarafından belirlenen miktar, sayı veya
ebat gibi koşullara ya da başka bir mal veya hizmetin satın alınmasına bağlı
kılamaz.
Diğer mal satışı ve hizmet sağlama sözleşmelerinde de bu hüküm uygulanır.
Sözleşmedeki Haksız Şartlar
Madde 6- (Değişik: 6/3/2003-4822/7 md.)
Satıcı veya sağlayıcının tüketiciyle müzakere etmeden, tek taraflı olarak sözleşmeye
koyduğu, tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde iyi niyet kuralına
aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme koşulları
haksız şarttır.
Taraflardan birini tüketicinin oluşturduğu her türlü sözleşmede yer alan haksız
şartlar tüketici için bağlayıcı değildir.
Eğer bir sözleşme şartı önceden hazırlanmışsa ve özellikle standart sözleşmede
yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o sözleşme şartının
tüketiciyle müzakere edilmediği kabul edilir.
Sözleşmenin bütün olarak değerlendirilmesinden, standart sözleşme olduğu sonucuna
varılırsa, bu sözleşmedeki bir şartın belirli unsurlarının veya münferit bir
hükmünün müzakere edilmiş olması, sözleşmenin kalan kısmına bu maddenin uygulanmasını
engellemez.
Bir satıcı veya sağlayıcı, bir standart şartın münferiden tartışıldığını ileri
sürüyorsa, bunu ispat yükü ona aittir.
6/A, 6/B, 6/C, 7, 9, 9/A, 10, 10/A ve 11/A maddelerinde yazılı olarak düzenlenmesi
öngörülen tüketici sözleşmeleri en az oniki punto ve koyu siyah harflerle düzenlenir
ve sözleşmede bulunması gereken şartlardan bir veya birkaçının bulunmaması durumunda
eksiklik sözleşmenin geçerliliğini etkilemez. Bu eksiklik satıcı veya sağlayıcı
tarafından derhal giderilir.
Bakanlık standart sözleşmelerde yer alan haksız şartların tespit edilmesine
ve bunların sözleşme metninden çıkartılmasının sağlanmasına ilişkin usul ve
esasları belirler.
Taksitle Satış
Madde 6/A- (Ek: 6/3/2003-4822/8 md.)
Taksitle satış, satım bedelinin en az iki taksitle ödendiği ve malın veya hizmetin
sözleşmenin düzenlendiği anda teslim veya ifa edildiği satım türüdür.
Taksitle satış sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması zorunludur. Sözleşmede
bulunması gereken asgari koşullar aşağıda gösterilmiştir:
a) Tüketicinin ve satıcı veya sağlayıcının isim, unvan, açık adresleri ve varsa
erişim bilgileri,
b) Malın veya hizmetin Türk Lirası olarak vergiler dahil peşin satış fiyatı,
c) Vadeye göre faiz ile birlikte ödenecek Türk Lirası olarak toplam satış fiyatı,
d) Faiz miktarı, faizin hesaplandığı yıllık oran ve sözleşmede belirlenen faiz
oranının yüzde otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faizi oranı,
e) Peşinat tutarı,
f) Ödeme planı,
g) Borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları.
Satıcı veya sağlayıcı, bu bilgilerin sözleşmede yer almasını sağlamak ve taraflar
arasında akdedilen sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye vermekle yükümlüdür.
Sözleşmeden ayrı olarak kıymetli evrak niteliğinde senet düzenlenecekse, bu
senet, her bir taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde ve sadece nama yazılı
olarak düzenlenir. Aksi takdirde, kambiyo senedi geçersizdir.
Taksitle satışlarda; tüketici, borçlandığı toplam miktarı önceden ödeme hakkına
sahiptir. Tüketici aynı zamanda, bir taksit miktarından az olmamak şartıyla
bir veya birden fazla taksit ödemesinde bulunabilir. Her iki durumda da satıcı,
ödenen miktara göre gerekli faiz indirimini yapmakla yükümlüdür.
Satıcı veya sağlayıcı, taksitlerden birinin veya birkaçının ödenmemesi halinde
kalan borcun tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak; ancak
satıcının veya sağlayıcının bütün edimlerini ifa etmiş olması durumunda ve tüketicinin
birbirini izleyen en az iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi ve ödenmeyen taksit
toplamının satış bedelinin en az onda biri olması halinde kullanılabilir. Ancak
satıcının veya sağlayıcının bu hakkını kullanabilmesi için en az bir hafta süre
vererek muacceliyet uyarısında bulunması gerekir.
Sözleşme şartları tüketici aleyhine hiçbir şekilde değiştirilemez.
Devre Tatil
Madde 6/B - (Ek: 6/3/2003-4822/9 md.)
Devre tatil sözleşmeleri, en az üç yıl süre için yapılan ve bu süre zarfında
yıl içinde, belirli veya belirlenebilecek ve bir haftadan az olmayacak bir dönem
için bir veya daha fazla sayıdaki taşınmazın kullanım hakkının devri ya da devri
taahhüdünü içeren ve bir nüshasının tüketiciye verilmesi zorunlu, yazılı sözleşme
ya da sözleşmeler grubudur.
Devre tatil sözleşmelerine ilişkin usul ve esasları Bakanlık belirler.
Paket Tur
Madde 6/C- (Ek: 6/3/2003-4822/10 md.)
Paket tur sözleşmeleri; ulaştırma, konaklama ve bunlara yardımcı sayılmayan
diğer turistik hizmetlerin en az ikisinin birlikte, her şeyin dahil olduğu fiyatla
satılan veya satış taahhüdü yapılan ve hizmeti yirmidört saatten uzun bir süreyi
kapsayan veya gecelik konaklamayı içeren ve bir nüshasının tüketiciye verilmesi
zorunlu, önceden düzenlenmiş yazılı sözleşmelerdir.
Paket tur sözleşmelerine ilişkin usul ve esasları Bakanlık belirler.
Kampanyalı Satışlar
Madde 7- (Değişik: 6/3/2003-4822/11 md.)
Kampanyalı satış, gazete, radyo, televizyon ilânı ve benzeri yollarla tüketiciye
duyurularak düzenlenen kampanyalara iştirakçi kabul edilmesi ve malın veya hizmetin
daha sonra teslim veya ifa edilmesi suretiyle yapılan satımdır.
Kampanyalı satışlar Bakanlığın izni ile yapılır. Bakanlık hangi tür satışların
izne tabi olacağını, ön ödeme, taksit miktarı, teslim süresi, üretici firma
garantisi, yatırılacak teminat ile kampanyalı satışlarda uyulması gereken usul
ve esasları tespit eder.
İlan ve taahhüt edilen mal veya hizmetin teslimatının veya ifasının hiç ya da
gereği gibi yapılmaması durumunda, satıcı, sağlayıcı, bayi, acente, imalatçı-üretici,
ithalatçı ve 10 uncu maddenin beşinci fıkrasına göre kredi veren müteselsilen
sorumludur.
Tüketici kampanyadan ayrılmaya karar verdikten sonra kampanyayı düzenleyen,
mal veya hizmetin tüketiciye teslim tarihini geçmemek şartıyla tüketicinin o
ana kadar ödediği tüm bedeli ödemekle yükümlüdür.
Kampanyayı düzenleyen, kampanyalı satışlarda düzenlenecek yazılı sözleşmede,
6/A maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen bilgilere ek olarak "kampanya
bitiş tarihi" ve "mal veya hizmetin teslim veya yerine getirilme tarih
ve şekli"ne ilişkin bilgileri de içeren sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye
vermek zorundadır.
Sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça, ön ödeme tutarı, mal veya hizmetin satış
bedelinin yüzde kırkından fazla olamaz.
Kampanyalı satışlarda malın teslim ya da hizmetin ifa süresi on iki ayı aşamaz.
Konut ve tatil amaçlı taşınmaz mallar için bu süre otuz aydır.
Tüketicinin ödemeye ilişkin tüm edimlerini yerine getirmesi durumunda, malın
teslimi ya da hizmetin ifası, ödemenin bitimini takiben en geç bir ay içinde
yapılmak zorundadır.
Kampanyalı taksitle satışlarda 6/A maddesi hükümleri de uygulanır.
Kapıdan Satışlar
Madde 8- (Değişik: 6/3/2003-4822/12 md.)
Kapıdan satış; işyeri, fuar, panayır gibi satış mekanları dışında yapılan satımlardır.
Bakanlık, kapıdan satış yapacaklarda aranılacak nitelikleri, bu Kanuna tabi
olan ve olmayan kapıdan satışları ve kapıdan satışlara ilişkin uygulama usul
ve esaslarını belirler.
Bu tür satışlarda; tüketici, teslim aldığı tarihten itibaren yedi gün içinde
malı kabul etmekte veya hiçbir gerekçe göstermeden ve hiçbir yükümlülük altına
girmeden reddetmekte serbesttir. Hizmetlerin satımında ise bu süre, sözleşmenin
imzalandığı tarihten itibaren başlar. Bu süre dolmadan satıcı veya sağlayıcı,
kapıdan satış işlemine konu mal veya hizmet karşılığında tüketiciden herhangi
bir isim altında ödeme yapmasını veya borç altına sokan herhangi bir belge vermesini
isteyemez. Satıcı, cayma bildirimi kendisine ulaştığı andan itibaren yirmi gün
içerisinde malı geri almakla yükümlüdür.
Tüketici, malın mutat kullanımı sebebiyle meydana gelen değişiklik ve bozulmalarından
sorumlu değildir.
Taksitle yapılan kapıdan satışlarda 6/A maddesi, kampanyalı kapıdan satışlarda
7 nci madde hükümleri ayrıca uygulanır.
Kapıdan Satışlarda Satıcının ve Sağlayıcının Yükümlülüğü
Madde 9- (Değişik: 6/3/2003-4822/13 md.)
Kapıdan satış sözleşmelerinde, sözleşmede bulunması gereken diğer unsurlara
ilave olarak mal veya hizmetin nitelik ve niceliğine ilişkin açıklayıcı bilgiler,
cayma bildiriminin yapılacağı açık adres ve en az on altı punto ve koyu siyah
harflerle yazılmış aşağıdaki ibare yer almak zorundadır:
Tüketicinin hiçbir hukuki ve cezai sorumluluk üstlenmeksizin ve hiçbir gerekçe
göstermeksizin teslim aldığı veya sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren
yedi gün içerisinde malı veya hizmeti reddederek sözleşmeden cayma hakkının
var olduğunu ve cayma bildiriminin satıcı/sağlayıcıya ulaşması tarihinden itibaren
malı geri almayı taahhüt ederiz.
Tüketici, sahip olduğu haklarının da yazılı bulunduğu sözleşmeyi imzalar ve
kendi el yazısı ile tarihini yazar. Satıcı veya sağlayıcı, bu bilgilerin sözleşmede
yer almasını sağlamak ve taraflar arasında akdedilen sözleşmenin bir nüshasını
tüketiciye vermekle yükümlüdür.
Bu madde hükümlerine göre düzenlenmiş bir sözleşmenin ve malın tüketiciye teslim
edildiğini ispat satıcıya veya sağlayıcıya aittir. Aksi takdirde, tüketici cayma
hakkını kullanmak için yedi günlük süre ile bağlı değildir.
Mesafeli Sözleşmeler
Madde 9/A- (Ek: 6/3/2003-4822/14 md.)
Mesafeli sözleşmeler; yazılı, görsel, telefon ve elektronik ortamda veya diğer
iletişimaraçları kullanılarak ve tüketicilerle karşı karşıya gelinmeksizin yapılan
ve malın veya hizmetin tüketiciye anında veya sonradan teslimi veya ifası kararlaştırılan
sözleşmelerdir.
Mesafeli satış sözleşmesinin akdinden önce, ayrıntıları Bakanlıkça çıkarılacak
tebliğle belirlenecek bilgilerin tüketiciye verilmesi zorunludur. Tüketici,
bu bilgileri edindiğini yazılı olarak teyit etmedikçe sözleşme akdedilemez.
Elektronik ortamda yapılan sözleşmelerde teyid işlemi, yine elektronik ortamda
yapılır.
Satıcı ve sağlayıcı, tüketicinin siparişi kendisine ulaştığı andan itibaren
otuz gün içerisinde edimini yerine getirir. Bu süre, tüketiciye daha önceden
yazılı olarak bildirilmek koşuluyla en fazla on gün uzatılabilir.
Satıcı veya sağlayıcı elektronik ortamda tüketiciye teslim edilen gayri maddî
malların veya sunulan hizmetlerin teslimatının ayıpsız olarak yapıldığını ispatla
yükümlüdür.
Cayma hakkı süresince sözleşmeye konu olan mal veya hizmet karşılığında tüketiciden
herhangi bir isim altında ödeme yapmasının veya borç altına sokan herhangi bir
belge vermesinin istenemeyeceğine ilişkin hükümler dışında kapıdan satışlara
ilişkin hükümler mesafeli sözleşmelere de uygulanır.
Satıcı veya sağlayıcı cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren
on gün içinde almış olduğu bedeli, kıymetli evrakı ve tüketiciyi bu hukukî işlemden
dolayı borç altına sokan her türlü belgeyi iade etmek ve yirmi gün içerisinde
de malı geri almakla yükümlüdür.
Tüketici Kredisi
Madde 10- (Değişik: 6/3/2003-4822/15 md.)
Tüketici kredisi, tüketicilerin bir mal veya hizmet edinmek amacıyla kredi verenden
nakit olarak aldıkları kredidir. Tüketici kredisi sözleşmesinin yazılı olarak
yapılması ve bu sözleşmenin bir nüshasının tüketiciye verilmesi zorunludur.
Taraflar arasında akdedilen sözleşmede öngörülen kredi şartları, sözleşme süresi
içerisinde tüketici aleyhine değiştirilemez.
Sözleşmede;
a) Tüketici kredisi tutarı,
b) Faiz ve diğer unsurlarla birlikte toplam borç tutarı,
c) Faizin hesaplandığı yıllık oran,
d) Ödeme tarihleri, anapara, faiz, fon ve diğer masrafların ayrı ayrı belirtildiği
ödeme planı,
e) İstenecek teminatlar,
f) Akdi faiz oranının yüzde otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faizi oranı,
g) Borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları,
h) Kredinin vadesinden önce kapatılmasına ilişkin şartlar,
ı) Kredinin yabancı para birimi cinsinden kullandırılması durumunda, geri ödemeye
ilişkin taksitlerin ve toplam kredi tutarının hesaplanmasında, hangi tarihteki
kurun dikkate alınacağına ilişkin şartlar,
yer alır.
Kredi veren, taksitlerden birinin veya birkaçının ödenmemesi halinde kalan borcun
tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak; ancak kredi verenin
bütün edimlerini ifa etmiş olması durumunda ve tüketicinin birbirini izleyen
en az iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi halinde kullanılabilir. Ancak kredi
verenin bu hakkını kullanabilmesi için en az bir hafta süre vererek muacceliyet
uyarısında bulunması gerekir. Tüketici kredisinin teminatı olarak şahsi teminat
verildiği hallerde, kredi veren, asıl borçluya başvurmadan, kefilden borcun
ifasını isteyemez.
Tüketici, kredi verene borçlandığı toplam miktarı önceden ödeyebileceği gibi
aynı zamanda vadesi gelmemiş bir ya da birden çok taksit ödemesinde de bulunabilir.
Her iki durumda da kredi veren, ödenen miktara göre gerekli faiz ve komisyon
indirimini yapmakla yükümlüdür. Bakanlık ödenen miktara göre gerekli faiz ve
komisyon indiriminin ne oranda yapılacağının usul ve esaslarını belirler.
Kredi verenin, tüketici kredisini, belirli marka bir mal veya hizmet satın alınması
ya da belirli bir satıcı veya sağlayıcı ile yapılacak satış sözleşmesi şartı
ile vermesi durumunda satılan malın veya hizmetin hiç ya da zamanında teslim
veya ifa edilmemesi halinde kredi veren tüketiciye karşı satıcı veya sağlayıcı
ile birlikte müteselsilen sorumlu olur.
Kredi verenin ödemeleri bir kıymetli evraka bağlaması ya da krediyi kıymetli
evrak kabul etmek suretiyle teminat altına alması yasaktır. Bu yasağa rağmen
tüketiciden bir kıymetli evrak alınacak olursa, tüketici bu kıymetli evrakı
kredi verenden geri istemek hakkına sahiptir. Ayrıca, kredi veren kıymetli evrakın
ciro edilmesi sebebiyle tüketicinin uğradığı zararı tazmin etmekle yükümlüdür.
Kredi Kartları
Madde 10/A- (Ek: 6/3/2003-4822/16 md.)
Kredi kartı ile mal veya hizmet alımı sonucu nakdi krediye dönüşen veya kredi
kartı ile nakit çekim suretiyle kullanılan krediler de 10 uncu madde hükümlerine
tabidir. Ancak, bu tür krediler hakkında 10 uncu maddenin ikinci fıkrasının
(a), (b), (h) ve (ı) bentleri ile dördüncü fıkra hükmü uygulanmaz.
Kredi veren tarafından tüketiciye gönderilen dönemsel hesap özetleri, 10 uncu
maddenin ikinci fıkrasının (d) bendinde öngörülen ödeme planı hükmündedir. Dönemsel
hesap özetinde yer alan asgari ödeme tutarının vadesinde ödenmemesi halinde;
tüketici, 10 uncu maddenin (f) bendinde yer alan gecikme faizi dışında herhangi
bir isim altında yükümlülük altına sokulamaz.
Kredi veren faiz artırımını otuz gün önceden tüketiciye bildirmek zorundadır.
Kredi veren tarafından artırılan faiz oranı geriye dönük olarak uygulanamaz.
Tüketici bildirim tarihinden itibaren en geç altmış gün içinde tüm borcu ödeyip
kredi kullanmaya son verdiği takdirde faiz artışından etkilenmez.
Mal veya hizmetin kredi kartı ile satın alındığı durumlarda, satıcı veya sağlayıcı,
tüketiciden komisyon veya benzeri bir isim altında ilave ödemede bulunmasını
isteyemez.
Madde 11- (Değişik: 6/3/2003-4822/17 md.)
Süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen ve her ne amaç ve şekilde olursa olsun,
bilet, kupon, iştirak numarası, oyun, çekiliş ve benzeri yollarla süreli yayın
dışında ikinci bir ürün ve/veya hizmetin verilmesinin taahhüt edildiği durumlarda;
kitap, dergi, ansiklopedi, afiş, bayrak, poster, sözlü veya görüntülü manyetik
bant veya optik disk gibi süreli yayıncılık amaçlarına aykırı olmayan kültürel
ürünler dışında hiçbir mal ya da hizmetin taahhüdü ve dağıtımı yapılamaz. Bu
amaçla kampanya düzenlenmesi halinde, kampanya süresi altmış günü geçemez.
Kampanya konusu mal veya hizmet bedelinin bir bölümünün tüketici tarafından
karşılanması istenemez.
Süreli yayın kuruluşu, kampanyaya ait reklam ve ilânlarında, kampanya konusu
mal veya hizmetin Türkiye genelinde teslim ve ifa tarihlerine ilişkin programını
ilân etmek ve kampanya konusu mal veya hizmetin teslim ve ifasını, kampanyanın
bitiminden itibaren otuz gün içinde yerine getirmek zorundadır.
Kampanya süresince, süreli yayının satış fiyatı, ikinci ürün olarak verilmesi
taahhüt edilen mal veya hizmetin yol açtığı maliyet artışı nedeniyle artırılamaz.
Kampanya konusu mal veya hizmet taahhüdü ve dağıtımı bölünerek yapılamayacağı
gibi, bu mal veya hizmetin ayrılmaz ya da tamamlayıcı parçaları da ayrı bir
kampanya konusu haline getirilemez. Bu Kanunun uygulamasında, ikinci ürün olarak
verilmesi taahhüt edilen her bir mal veya hizmete ilişkin işlemler bağımsız
bir kampanya olarak kabul edilir.
Süreli yayın kuruluşları tarafından düzenlenmeyen, ancak süreli yayınla doğrudan
veya dolaylı irtibatlandırılan kampanyalar da bu hükümlere tabidir.
Abonelik Sözleşmeleri
Madde 11/A- (Ek: 6/3/2003-4822/18 md.)
Her türlü abonelik sözleşmelerine taraf olan tüketiciler, isteklerini satıcıya
yazılı olarak bildirmek kaydıyla aboneliklerine tek taraflı son verebilirler.
Satıcı tüketicinin aboneliğe son verme isteğini, yazılı bildirimin kendisine
ulaştığı tarihten itibaren en geç yedi gün içinde yerine getirmekle yükümlüdür.
Süreli yayın aboneliğine son verme isteği ise; yazılı bildirimin satıcıya ulaştığı
tarihten itibaren günlük yayınlarda onbeş gün, haftalık yayınlarda bir ay, aylık
yayınlarda üç ay sonra yürürlüğe girer. Daha uzun süreli yayınlarda ise, bildirimden
sonraki ilk yayını müteakiben yürürlüğe konulur.
Satıcı, abone ücretinin geri kalan kısmını hiçbir kesinti yapmaksızın onbeş
gün içinde iade etmekle yükümlüdür.
Fiyat Etiketi
Madde 12- (Değişik: 6/3/2003-4822/19 md.)
Perakende satışa arz edilen malların veya ambalajlarının yahut kaplarının üzerine
kolaylıkla görülebilir, okunabilir şekilde o malla ilgili tüm vergiler dahil
fiyat, üretim yeri ve ayırıcı özelliklerini içeren etiket konulması, etiket
konulması mümkün olmayan hallerde aynı bilgileri kapsayan listelerin görülebilecek
şekilde uygun yerlere asılması zorunludur.
Hizmetlerin tarife ve fiyatlarını gösteren listeler de birinci fıkraya göre
düzenlenerek asılır.
Etiket, fiyat ve tarife listelerinde belirtilen fiyat ile kasa fiyatı arasında
fark olması durumunda tüketici lehine olan fiyat üzerinden satış yapılır.
Fiyatı; Bakanlar Kurulu, kamu kurum ve kuruluşları veya kamu kurumu niteliğinde
meslek kuruluşları tarafından belirlenen mal veya hizmetlerin, belirlenen bu
fiyatın üzerinde bir fiyatla satışa sunulması yasaktır.
Bakanlık, etiket ve tarife listelerinin şeklini, içeriğini, usul ve esaslarını
bir yönetmelikle düzenler. Bakanlık ve belediyeler, bu madde hükümlerinin uygulanması
ve izlenmesine ilişkin işleri yürütmekle ayrı ayrı görevlidirler.
Garanti Belgesi
Madde 13- (Değişik: 6/3/2003-4822/20 md.)
İmalatçı veya ithalatçılar ithal ettikleri veya ürettikleri sanayi malları için
Bakanlıkça onaylı garanti belgesi düzenlemek zorundadır. Mala ilişkin faturanın
tarih ve sayısını içeren garanti belgesinin tekemmül ettirilerek tüketiciye
verilmesi sorumluluğu satıcı, bayi veya acenteye aittir. Garanti süresi malın
teslim tarihinden itibaren başlar ve asgari iki yıldır. Ancak, özelliği nedeniyle
bazı malların garanti şartları, Bakanlıkça başka bir ölçü birimi ile belirlenebilir.
Satıcı; garanti belgesi kapsamındaki malların, garanti süresi içerisinde arızalanması
halinde malı işçilik masrafı, değiştirilen parça bedeli ya da başka herhangi
bir ad altında hiçbir ücret talep etmeksizin tamir ile yükümlüdür.
Tüketici onarım hakkını kullanmışsa, garanti süresi içerisinde sık arızalanması
nedeniyle maldan yararlanamamanın süreklilik arz etmesi veya tamiri için gereken
azami sürenin aşılması veya tamirinin mümkün bulunmadığının anlaşılması hallerinde,
4 üncü maddede yer alan diğer seçimlik haklarını kullanabilir. Satıcı bu talebi
reddedemez. Tüketicinin bu talebinin yerine getirilmemesi durumunda satıcı,
bayi, acente, imalatçı-üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur.
Tüketicinin malı kullanım kılavuzunda yer alan hususlara aykırı kullanmasından
kaynaklanan arızalar, iki ve üçüncü fıkra hükümleri kapsamı dışındadır.
Bakanlık, hangi sanayi mallarının garanti belgesi ile satılmak zorunda bulunduğunu
ve bu malların arızalarının tamiri için gereken azami süreleri Türk Standartları
Enstitüsünün görüşünü alarak tespit ve ilânla görevlidir.
Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
Madde 14- (Değişik: 6/3/2003-4822/21 md.)
Yurt içinde üretilen veya ithal edilen sanayi mallarının tanıtım, kullanım,
bakım ve basit onarımına ilişkin Türkçe kılavuzla ve gerektiğinde uluslararası
sembol ve işaretleri kapsayan etiketle satılması zorunludur.
Bakanlık, sanayi mallarından hangilerinin tanıtma ve kullanım kılavuzu ve etiket
ile satılmak zorunda bulunduğunu ve bunlarda bulunması gereken asgari unsurları
Türk Standartları Enstitüsünün görüşünü alarak tespit ve ilânla görevlidir.
Satış Sonrası Hizmetler
Madde 15- (Değişik: 6/3/2003-4822/22 md.)
İmalatçı veya ithalatçılar, sattıkları, ürettikleri veya ithal ettikleri sanayi
malları için o malın Bakanlıkça tespit ve ilân edilen kullanım ömrü süresince,
yeterli teknik personel ve yedek parça stoku bulundurmak suretiyle bakım ve
onarım hizmetlerini sunmak zorundadırlar.
İmalatçı veya ithalatçıların bulundurmaları gereken yedek parça stok miktarı
Bakanlıkça belirlenir.
İthalatçının herhangi bir şekilde ticari faaliyetinin sona ermesi halinde, kullanım
ömrü süresince bakım ve onarım hizmetlerini, o malın yeni ithalatçısı sunmak
zorundadır.
Bakanlık, hangi mallar için servis istasyonları kurulmasının zorunlu olduğu
ile servis istasyonlarının kuruluş ve işleyişine dair usul ve esasları Türk
Standartları Enstitüsünün görüşünü alarak tespit ve ilânla görevlidir.
Garanti belgesiyle satılmak zorunda olan bir sanayi malının garanti süresi sonrasında
arızalanması durumunda, o malın Bakanlıkça belirlenen azami tamir süresi içerisinde
onarımı zorunludur.
Ticari Reklamlar ve İlanlar
Madde 16- (Değişik: 6/3/2003-4822/23 md.)
Ticari reklam ve ilânların kanunlara, Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere,
genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, dürüst ve doğru olmaları
esastır.
Tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar
edici, tüketicinin can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü, şiddet hareketlerini
ve suç işlemeyi özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları, yaşlıları, çocukları
ve özürlüleri istismar edici reklam ve ilânlar ve örtülü reklam yapılamaz.
Aynı ihtiyaçları karşılayan ya da aynı amaca yönelik rakip mal ve hizmetlerin
karşılaştırmalı reklamları yapılabilir.
Reklam veren, ticari reklam veya ilânda yer alan somut iddiaları ispatla yükümlüdür.
Reklam verenler, reklamcılar ve mecra kuruluşları bu madde hükümlerine uymakla
yükümlüdürler.
Reklam Kurulu
Madde 17- (Değişik: 6/3/2003-4822/24 md.)
Ticari reklam ve ilânlarda uyulması gereken ilkeleri belirlemek, bu ilkeler
çerçevesinde ticari reklam ve ilânları incelemek ve inceleme sonucuna göre,
16 ncı madde hükümlerine aykırı reklam ve ilânları üç aya kadar tedbiren durdurma
ve/veya durdurma ve/veya aynı yöntemle düzeltme ve/veya para cezası verme hususlarında
görevli bir Reklam Kurulu oluşturulur. Reklam Kurulu kararları Bakanlıkça uygulanır.
Reklam Kurulu, ticari reklam ve ilânlarda uyulması gereken ilkeleri belirlemede;
ülke koşullarının yanı sıra, reklamcılık alanında evrensel kabul görmüş tanım
ve kuralları da dikkate alır.
Başkanlığı, Bakanın görevlendireceği ilgili Genel Müdür tarafından yürütülen
Reklam Kurulu;
a) Bakanlıkça ilgili Genel Müdür Yardımcıları arasından görevlendirilecek bir
üye,
b) Adalet Bakanlığınca, bu Bakanlıkta idari görevlerde çalışan hakimler arasından
görevlendirilecek bir üye,
c) Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunca görevlendirilecek reklam konusunda uzman
bir üye,
d) Yükseköğretim Kurulunun reklamcılık alanında uzman üniversite öğretim elemanları
arasından seçeceği bir üye,
e) Türk Tabibleri Birliği Merkez Konseyinin görevlendireceği doktor bir üye,
f) Türkiye Barolar Birliğinin görevlendireceği avukat bir üye,
g) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin değişik sektörlerden görevlendireceği
dört üye,
h) Türkiye`deki tüm gazeteciler derneklerinin kendi aralarından seçeceği bir
üye,
i) Reklamcılar derneklerinin veya varsa üst kuruluşlarının seçeceği bir üye,
j) Tüketici Konseyinin Konseye katılan tüketici örgütü temsilcileri arasından
seçeceği veya üst örgütlerinin görevlendireceği bir üye,
k) Türkiye Ziraat Odaları Birliğinin görevlendireceği bir üye,
l) Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonunun görevlendireceği bir üye,
m) Türk Standartları Enstitüsünden bir üye,
n) Diyanet İşleri Başkanlığından bir üye,
o) Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinden bir üye,
p) İşçi sendikaları konfederasyonlarından bir üye,
r) Memur sendikaları konfederasyonlarından bir üye,
s) Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları
Birliğinin görevlendireceği bir üye,
t) Ankara, İstanbul ve İzmir Büyükşehir Belediyelerinin kendi aralarından seçeceği
bir üye,
u) Türk Eczacılar Birliğinden bir üye,
v) Türk Diş Hekimleri Birliğinden bir üye,
Olmak üzere yirmibeş üyeden oluşur.
Kurul üyelerinin görev süreleri üç yıldır. Süresi bitenler yeniden görevlendirilebilir
veya seçilebilir. Üyelikler herhangi bir sebeple boşaldığı takdirde boşalan
yerlere üçüncü fıkra esasları dahilinde bir ay içerisinde görevlendirme veya
seçim yapılır.
Kurul en az ayda bir defa veya ihtiyaç duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı
üzerine toplanır.
Kurul, Başkan dahil en az ondört üyenin hazır bulunması ile toplanır ve toplantıya
katılanların çoğunluğu ile karar verir.
Kurul, gerekli görülen hallerde sürekli ve geçici olarak görev yapmak üzere
özel ihtisas komisyonları kurabilir. Kurulun bu komisyonlarda görev yapmasını
uygun göreceği kamu personeli, ilgili kamu kuruluşlarınca görevlendirilir.
Kurul üyeleri ile özel ihtisas komisyonu üyelerinden kamu görevlisi olanlara
verilecek huzur hakkı ile kamu görevlisi olmayan kurul üyelerine ödenecek huzur
ücreti Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
Kurulun sekretarya hizmetleri Bakanlık tarafından yerine getirilir.
Reklam Kurulu kararları, tüketicilerin bilgilendirilmesi, aydınlatılması ve
ekonomik çıkarlarının korunması amacıyla Reklam Kurulu Başkanlığınca açıklanır.
Reklam Kurulunun görevleri, kuruluş, çalışma usul ve esasları ile sekretarya
hizmetlerinin ne suretle yerine getirileceği Bakanlık tarafından çıkarılacak
bir yönetmelikle belirlenir.
Zararlı ve Tehlikeli Mal ve Hizmetler
Madde 18- (Değişik: 6/3/2003-4822/25 md.)
Tüketicinin kullanımına sunulan mal ve hizmetlerin kişi beden ve ruh sağlığı
ile çevreye zararlı veya tehlikeli olabilmesi durumunda, bu malların emniyetle
kullanılabilmesi için üzerine veya ekli kullanım kılavuzlarına, bu durumla ilgili
açıklayıcı bilgi ve uyarılar, açıkça görülecek ve okunacak şekilde konulur veya
yazılır.
Bakanlık, hangi mal veya hizmetlerin açıklayıcı bilgi ve uyarıları taşıması
gerektiğini ve bu bilgi ve uyarıların şeklini ve yerini ilgili bakanlık ve diğer
kuruluşlarla birlikte tespit ve ilânla görevlidir.
Mal ve Hizmet Denetimi
Madde 19- (Değişik: 6/3/2003-4822/26 md.)
Tüketiciye sunulan mal ve hizmetler; ilgili bakanlıklar tarafından Resmi Gazetede
yayımlanarak mecburi uygulamaya konulan standartlar dahil olmak üzere uyulması
zorunlu olan teknik düzenlemeye uygun olmalıdır.
İlgili bakanlıklar, bu esaslara göre denetim yapmak veya yaptırmakla görevlidir.
Mal ve hizmet denetimine ilişkin usul ve esaslar her bir ilgili bakanlıkça ayrı
ayrı tespit ve ilân edilir.
Tüketicinin Eğitilmesi
Madde 20- (Değişik: 6/3/2003-4822/27 md.)
Tüketicinin eğitilmesi konusunda örgün ve yaygın eğitim kurumlarının ders programlarına,
Millî Eğitim Bakanlığınca gerekli ilaveler yapılır.
Tüketicinin eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi için radyo ve televizyonlarda programlar
düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar, Tüketici Konseyinin önerisi ile Bakanlıkça
tespit ve ilân olunur.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Tüketici Kuruluşları
Tüketici Konseyi
Madde 21 - (Değişik birinci fıkra: 6/3/2003-4822/28 md.) Tüketicinin sorunlarının,
ihtiyaçlarının ve çıkarlarının korunmasına ilişkin gerekli tedbirleri araştırmak,
sorunların evrensel tüketici hakları doğrultusunda çözülmesi için alınacak tedbirlerle,
bu Kanunun uygulanmasına yönelik tedbirlere dair görüşleri, ilgili mercilerce
öncelikle ele alınmak üzere iletmek amacıyla, Bakanlığın koordinatörlüğünde
bir "Tüketici Konseyi" kurulur.
(Değişik: 6/3/2003-4822/28 md.) Tüketici Konseyi, Bakanın veya görevlendireceği
bir Bakanlık görevlisinin başkanlığında, Adalet, İçişleri, Maliye, Milli Eğitim,
Sağlık, Ulaştırma, Tarım ve Köyişleri, Sanayi ve Ticaret, Turizm ve Çevre bakanlıkları
ile Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret
Müsteşarlığı, Türk Patent Enstitüsü Başkanlığı, Devlet İstatistik Enstitüsü
Başkanlığı, Türk Standartları Enstitüsü Başkanlığı, Rekabet Kurumu, Radyo ve
Televizyon Üst Kurulu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Telekomünikasyon Kurumu,
Türk Akreditasyon Kurumu, Milli Prodüktivite Merkezi, Diyanet İşleri Başkanlığı,
büyük şehir belediyeleri, il belediyelerini temsilen Türk Belediyeler Birliği,
işçi sendikaları konfederasyonları, memur sendikaları konfederasyonları,Türkiye
İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Türkiye Milli Kooperatifler Birliği, Yükseköğretim
Kurulu, Türkiye Barolar Birliği, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler
ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği,
Türk Eczacılar Birliği, Türk Tabipleri Birliği, Türk Dişhekimleri Birliği, Türk
Veteriner Hekimleri Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu, Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Bankalar Birliği, Türkiye Seyahat Acenteleri
Birliği, Türkiye Otelciler Birliği, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Tüketim
Kooperatifleri Merkez Birliği, Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı ve tüketici
örgütleri temsilcilerinden oluşur.
Tüketici Konseyini oluşturan kurum ve kuruluşların temsilcilerinin sayı ve nitelikleri
ile Tüketici Konseyine katılabilmek için tüketici örgütlerinin sahip olmaları
gereken asgari üye sayısı ve bu örgütlerin Tüketici Konseyine gönderecekleri
temsilci sayısı Bakanlıkça belirlenir. Ancak, kamu kurum ve kuruluşlarından
gelen temsilcilerin sayısı, hiçbir şekilde Tüketici Konseyinin toplam üye sayısının
%50`sinden fazla olamaz.Tüketici Konseyi yılda en az bir kez toplanır.
Tüketici Konseyinin çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak
bir yönetmelikle düzenlenir.
Tüketici Sorunları Hakem Heyeti
Madde 22- (Değişik: 6/3/2003-4822/29 md.)
Bakanlık, il ve ilçe merkezlerinde, bu Kanunun uygulamasından doğan uyuşmazlıklara
çözüm bulmak amacıyla en az bir tüketici sorunları hakem heyeti oluşturmakla
görevlidir.
Başkanlığı Sanayi ve Ticaret İl Müdürü veya görevlendireceği bir memur tarafından
yürütülen tüketici sorunları hakem heyeti; belediye başkanının konunun uzmanı
belediye personeli arasından görevlendireceği bir üye, baronun mensupları arasından
görevlendireceği bir üye, ticaret ve sanayi odası ile esnaf ve sanatkar odalarının
görevlendireceği bir üye ve tüketici örgütlerinin seçecekleri bir üye olmak
üzere başkan dahil beş üyeden oluşur. Ticaret ve sanayi odası ya da ayrı ayrı
kurulduğu yerlerde ticaret odası ile esnaf ve sanatkar odalarının görevlendireceği
üye, uyuşmazlığın satıcı tarafını oluşturan kişinin tacir veya esnaf ve sanatkar
olup olmamasına göre ilgili odaca görevlendirilir.
Bakanlık taşra teşkilatının bulunmadığı il ve ilçelerde tüketici sorunları hakem
heyetinin başkanlığı en büyük mülki amir ya da görevlendireceği bir memur tarafından
yürütülür. Tüketici örgütü olmayan yerlerde tüketiciler, tüketim kooperatifleri
tarafından temsil edilir. Tüketici sorunları hakem heyetinin oluşumunun sağlanamadığı
yerlerde noksan üyelikler, belediye meclislerince re`sen doldurulur.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinde heyetin çalışmalarına ve kararlarına esas
olacak dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlığa ilişkin raporu sunmak üzere en az
bir raportör görevlendirilir.
Değeri beşyüz milyon liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda tüketici sorunları
hakem heyetlerine başvuru zorunludur. Bu uyuşmazlıklarda heyetin vereceği kararlar
tarafları bağlar. Bu kararlar İcra ve İflas Kanununun ilamların yerine getirilmesi
hakkındaki hükümlerine göre yerine getirilir. Taraflar bu kararlara karşı onbeş
gün içinde tüketici mahkemesine itiraz edebilirler. İtiraz, tüketici sorunları
hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak, talep edilmesi şartıyla hakim,
tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir.
Tüketici sorunları hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici
mahkemesinin vereceği karar kesindir.
Değeri beşyüz milyon lira ve üstündeki uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem
heyetlerinin verecekleri kararlar, tüketici mahkemelerinde delil olarak ileri
sürülebilir. Kararların bağlayıcı veya delil olacağına ilişkin parasal sınırlar
her yılın Ekim ayı sonunda Devlet İstatistik Enstitüsünün Toptan Eşya Fiyatları
Endeksinde meydana gelen yıllık ortalama fiyat artışı oranında artar. Bu durum,
Bakanlıkça her yıl Aralık ayı içinde Resmi Gazetede ilân edilir.
25 inci maddede cezai yaptırıma bağlanmış hususlar dışındaki tüm uyuşmazlıklar,
tüketici sorunları hakem heyetlerinin görev ve yetkileri kapsamındadır.
Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri Başkan ve üyeleri ile raportörlere verilen
huzur hakkı veya huzur ücretinin ödenmesine ilişkin esas ve usuller, bir ayda
ödenecek tutar 2000 gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu
bulunacak miktarı geçmemek üzere Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça
belirlenir.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinin kurulması, çalışma usul ve esasları ile
diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikte düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Yargılamaya ve Cezaya İlişkin Hükümler
Tüketici Mahkemeleri
Madde 23- (Değişik: 6/3/2003-4822/30 md.)
Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak çıkacak her türlü ihtilaflara tüketici
mahkemelerinde bakılır. Tüketici mahkemelerinin yargı çevresi, Hakimler ve Savcılar
Yüksek Kurulunca belirlenir.
Tüketici mahkemeleri nezdinde tüketiciler, tüketici örgütleri ve Bakanlıkça
açılacak davalar her türlü resim ve harçtan muaftır. Tüketici örgütlerince açılacak
davalarda bilirkişi ücretleri, 29 uncu maddeye göre kaydedilen özel ödenekten
Bakanlıkça karşılanır. Davanın, davalı aleyhine sonuçlanması durumunda, bilirkişi
ücreti 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine
göre davalıdan tahsil olunarak 29 uncu maddede düzenlenen esaslara göre bütçeye
özel gelir kaydedilir. Tüketici mahkemelerinde görülecek davalar Hukuk Usulü
Muhakemeleri Kanununun Yedinci Babı, Dördüncü Faslı hükümlerine göre yürütülür.
Tüketici davaları tüketicinin ikametgahı mahkemesinde de açılabilir.
Bakanlık ve tüketici örgütleri münferit tüketici sorunu olmayan ve genel olarak
tüketicileri ilgilendiren hallerde bu Kanunun ihlali nedeniyle kanuna aykırı
durumun ortadan kaldırılması amacıyla tüketici mahkemelerinde dava açabilirler.
Gerekli hallerde tüketici mahkemeleri ihlalin tedbiren durdurulmasına karar
verebilir. Tüketici Mahkemesince uygun görülen tedbir kararları, masrafı daha
sonra haksız çıkan taraftan alınmak ve 29 uncu maddede düzenlenen esaslara göre
bütçeye özel gelir kaydedilmek üzere, ülke düzeyinde yayınlanan gazetelerden
birinde Basın İlan Kurumunca ve ayrıca varsa davanın açıldığı yerde yayınlanan
mahalli bir gazetede derhal ilân edilir.
Kanuna aykırı durumun ortadan kaldırılmasına yönelik Tüketici Mahkemesi kararları
ise masrafı davalıdan alınmak üzere aynı yöntemle derhal ilân edilir.
Üretimin, Satışın Durdurulması ve Malın Toplatılması
Madde 24- (Değişik: 6/3/2003-4822/31 md.)
Satışa sunulan bir seri malın ayıplı olması durumunda Bakanlık, tüketiciler
veya tüketici örgütleri, ayıplı seri malın üretiminin ve satışının durdurulması
ve satış amacıyla elinde bulunduranlardan toplatılması için dava açabilir.
Satışa sunulan bir seri malın ayıplı olduğunun mahkeme kararı ile tespit edilmesi
halinde, malın satışı geçici olarak durdurulur. Mahkeme kararının tebliğ tarihinden
itibaren en geç üç ay içinde malın ayıbının ortadan kaldırılması için üretici-imalatçı
ve/veya ithalatçı firma uyarılır. Malın ayıbının ortadan kalkmasının imkânsız
olması halinde mal, üretici-imalatçı ve/veya ithalatçı tarafından toplanır veya
toplattırılır. Toplatılan mallar taşıdıkları risklere göre kısmen veya tamamen
imha edilir veya ettirilir.
Satışa sunulan bir seri malın, tüketicinin güvenliğini tehlikeye sokan ayıp
taşıması durumunda, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması
ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri saklıdır.
Ayıplı malları satın alan tüketicilerin uğradıkları maddî ve manevî zararlar
nedeniyle dava açma hakları saklıdır.
4 üncü maddenin altıncı fıkrası hükümlerine tâbi bir seri ayıplı malın satışa
arz edilmesi durumunda bu madde hükümleri uygulanmaz.
Olduklarından Farklı Görünen Mallar
Madde 24/A- (Ek: 6/3/2003-4822/32 md.)
Gıda ürünü olmamalarına rağmen, sahip oldukları şekil, koku, görünüm, ambalaj,
etiket, hacim veya boyutları nedeniyle olduklarından farklı görünen ve bu sebeple
de tüketiciler tarafından gıda ürünleriyle karıştırılarak tüketicilerin sağlığını
ve güvenliğini tehlikeye atan malların üretilmesi, pazarlanması, ithalatı ve
ihracatı yasaktır.
Mal piyasaya sürülmüşse, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması
ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri uygulanır.
Olduğundan farklı görünen malı satın alan tüketicilerin uğradıkları maddi ve
manevi zararlar nedeniyle dava açma hakları saklıdır.
Ceza Hükümleri
Madde 25- (Değişik: 6/3/2003-4822/33 md.)
6 ncı maddenin yedinci fıkrası uyarınca, Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara
aykırılığı tespit edilen her bir sözleşme için 50.000.000 lira para cezası uygulanır.
4 üncü maddenin yedinci fıkrasında, 5 inci maddede, 6 ncı maddenin altıncı fıkrasında,
6/A maddesinde, 6/B, 6/C maddeleri uyarınca Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslarda,
7 nci maddenin beşinci fıkrasında, 9 uncu maddede, 9/A maddesinde, 10 uncu maddede,
10/A maddesinde, 11/A maddesinin ikinci ve dördüncü fıkralarına, 12, 13, 14,
15 ve 27 nci maddelerde belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında
100.000.000 lira para cezası uygulanır.
7 nci maddenin dördüncü ve altıncı fıkraları ile 8 inci maddede belirtilen yükümlülüklere
aykırı hareket edenler hakkında 250.000.000 lira para cezası uygulanır.
20 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca Bakanlıkça tespit ve ilân olunan usul
ve esaslara aykırılığa 500.000.000 lira para cezası uygulanır. Aykırılık ülke
düzeyinde yayın yapan radyo ve televizyonlarca gerçekleştirilmişse cezanın on
katı uygulanır.
18 inci maddeye aykırı hareket eden üretici-imalatçı ve ithalatçı hakkında 1.000.000.000
lira para cezası, satıcı-sağlayıcı hakkında ise bu cezanın beşte biri uygulanır.
19 uncu maddenin birinci fıkrasına aykırı hareket edenler hakkında 2.000.000.000
lira para cezası uygulanır.
11 inci maddeye aykırı hareket edenler hakkında 5.000.000.000 lira para cezası
uygulanır. Aykırılık ülke düzeyinde yayım yapan süreli yayın ile gerçekleşmişse
cezanın yirmi katı uygulanır. Bakanlık, ayrıca süreli yayın kuruluşundan kampanyanın
ve kampanyaya ilişkin her türlü reklam ve ilânın durdurulmasını ister. Bu isteğe
rağmen aykırılığın devamı halinde, reklam ve ilânın durdurma zorunluluğunun
doğduğu tarihten itibaren her sayı- gün için 100.000.000.000 lira para cezası
uygulanır. Bakanlık, kampanyanın ve kampanyaya ilişkin her türlü reklam ve ilânın
durdurulması talebi ile Tüketici Mahkemesine başvurur.
16 ncı maddeye aykırı hareket edenler hakkında üç aya kadar tedbiren durdurma
ve/veya durdurma ve/veya düzeltme ve/veya 3.500.000.000 lira para cezası uygulanır.
Reklam Kurulu, ihlalin niteliğine göre bu cezaları birlikte veya ayrı ayrı verebilir.
16 ncı maddeye aykırılık, ülke düzeyinde yayın yapan yazılı, sözlü, görsel ve
sair araçlar ile gerçekleşmiş ise, para cezası on katı olarak uygulanır.
7 nci maddenin yedinci ve sekizinci fıkralarına aykırı hareket edenlere, kampanya
konusu mal veya hizmetin fatura bedeli oranında para cezası uygulanır. Kampanyayı
düzenleyen, tüketici kampanyadan ayrıldığında, para iadesinde bulunursa bu ceza
uygulanmaz.
7 nci maddenin ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere, 7 nci madde hükümlerine
uygun kampanya düzenlemeleri için bir hafta süre tanınır. Bu sürenin bitiminde
aykırılığın devam ettiğinin tespiti halinde, bu hükme aykırı hareket edenlerle
24 ve 24/A maddelerinde belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edenlere 50.000.000.000
lira para cezası uygulanır.
Yukarıdaki fıkralarda belirtilen para cezaları, fiilin bir yıl içerisinde tekrarı
halinde iki misli olarak uygulanır. Para cezaları her yıl başında 765 sayılı
Türk Ceza Kanununun ek 2 nci madde hükümleri uyarınca artırılır.
Bu Kanunda yazılı fiiller hakkında diğer kanunlarda da para cezası öngörülmüşse
ağır olan ceza uygulanır.
Cezalarda Yetki, İtiraz ve Zamanaşımı
Madde 26 - (Değişik birinci fıkra : 6/3/2003-4822/34 md.) 25 inci maddenin bir,
dört, yedi, sekiz, dokuz ve onuncu fıkralarındaki cezalar Bakanlık tarafından,
diğer fıkralarındaki cezalar o yerin mülki amiri tarafından uygulanır.
Bu Kanunda düzenlenen her türlü para cezası, idari niteliktedir. Bu cezalara
karşı tebliğ tarihinten itibaren en geç yedi gün içerisinde yetkili idare mahkemesine
itiraz edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz
ve zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede
sonuçlandırılır. İtiraz üzerine idare mahkemesince verilen kararlar kesindir.
25 inci maddeye göre verilen para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
Bu Kanunda düzenlenen idari para cezalarının verilmesine ilişkin cezai zamanaşımısüresi
bir yıldır. Zamanaşımı süresi, bu Kanun hükümlerine aykırı fiilin işlendiği
tarihte başlar.
Sürekli veya tekrarlanan ihlaller sözkonusu ise süre, ihlalin sona erdiği ya
da en son tekrarlandığı günden itibaren başlar. Karar aleyhine yargı yoluna
başvurulmuş olması tahsil zamanaşımını keser.
Cezalar, cezayı vermeye yetkili merci tarafından yedi gün içerisinde ilgilinin
mensup olduğu meslek kuruluşuna bildirilir.
BEŞİNCİ KISIM
Çeşitli Hükümler
Denetim
Madde 27 - Bu Kanunun uygulamasında, Bakanlık müfettişleri ve kontrolörleri
ile Bakanlıkça ve belediyelerce görevlendirilecek personel; fabrika, mağaza,
dükkan, ticarethane, depo, ambar gibi her türlü mal konulan ve/veya satılan
veya hizmet sunulan yerlerde denetleme, inceleme ve araştırma yapmaya yetkilidirler.
Bu Kanunun kapsamına giren husularda yetkili ve görevli kişi ve kuruluşlara
her türlü bilgi ve belgelerin doğru olarak gösterilmesi ve asıl ve onaylı kopyalarının
verilmesi zorunludur.
Laboratuvar
Madde 28- (Değişik: 6/3/2003-4822/35 md.)
Bakanlık ilaç, müstahzar, kozmetik ve gıda maddeleri analizleri hariç olmak
üzere, bu Kanunun uygulanması için resmi ve özel kuruluşların kurulu bulunan
laboratuvarlarından yararlanabilir.
Bakanlıkça yapılan denetimler sırasında alınan numunelerin test ve muayeneleri
resmi veya özel kuruluş laboratuvarlarında yaptırılabilir. Test ve muayene ücretleri
29 uncu maddedeki özel ödenekten karşılanır. Test ve muayene sonuçlarının ilgili
standarda veya teknik düzenlemeye aykırı çıkması halinde buna ilişkin tüm giderler
üretici veya ithalatçı tarafından ödenir. Bu giderler, 6183 sayılı Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur. Tahsil olunan test
ve muayene ücretleri 29 uncu maddede düzenlenen esaslara göre bütçeye özel gelir
kaydedilir.
Ödenek
Madde 29- (Değişik: 6/3/2003-4822/36 md.)
Tüketici Konseyi, tüketici sorunları hakem heyetleri ve Reklam Kurulunun kuruluş
ve çalışmalarına ilişkin masraflar, tüketici dernekleri ve bunların üst kuruluşlarına
yapılacak maddi yardımlar, Bakanlığın tüketicinin korunması amacına yönelik
masrafları, sair harcamalar ve usul ve esasları Maliye Bakanlığının uygun görüşü
üzerine Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca tespit edilecek miktarlarda personele
yapılacak ek ödemede;
a) Bakanlık bütçesine konulacak ödenekten,
b) Yeni kurulacak olan anonim ve limited şirket statüsündeki tüm ortaklıkların
sermayelerinin ve sermaye artırımı halinde, artan kısmın binde biri nispetinde
yapılacak ödemelerden karşılanır.
(b) bendinde belirtilen gelirler Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası veya muhabiri
olan T.C. Ziraat Bankası nezdinde açılacak hesapta toplanır. Bu hesapta toplanan
tutarların yüzde altmışı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğü
hesabına, yüzde kırkı Rekabet Kurumu hesabına her ay sonunda aktarılır.
Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına aktarılan tutarlar bir yandan bütçeye özel
gelir, diğer yandan Maliye Bakanlığınca, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bütçesinde
mevcut veya yeni açılacak tertiplere özel ödenek kaydedilir.
Bakanlık bütçesine özel ödenek olarak kaydedilen tutarlardan bir kısmı; en az
beş yıldır faaliyette bulunan ticari, siyasi ve idari kuruluşlardan bağımsız
tüketici dernekleri ile bunların üst kuruluşlarının yapacağı faaliyetleri içeren
projelerin desteklenmesinde kullanılır. Bu hesaptan, tüketici dernekleri ve
bunların üst kuruluşlarının yönetim ve denetim kurullarında görev alanlara huzur
hakkı ve maaş adı altında herhangi bir ödeme yapılamaz. Bu hesaptan yararlanacak
tüketici dernekleri ve bunların üst kuruluşlarının taşıyacağı diğer kriterler,
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığının birlikte hazırlayacağı bir
yönetmelikle düzenlenir.
Bu suretle özel ödenek kaydedilen miktarlardan yılı içerisinde harcanmayan tutarları
ertesi yıl bütçesine devren özel gelir ve özel ödenek kaydetmeye Maliye Bakanı
yetkilidir.
Diğer Hükümler
Madde 30 - Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler uygulanır.
Yönetmelikler ve Düzenlemeler
Madde 31 - Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler, Kanunun yayımı tarihinden itibaren
bir yıl içerisinde ilgili kamu kuruluşları, mesleki üst kuruluşlar ve tüketici
örgütlerinin görüşleri alınarak Bakanlıkça çıkarılır. Bakanlık, bu Kanunun uygulanmasıyla
ilgili olarak mevzuat çerçevesinde gerekli tedbirleri almaya ve düzenlemeleri
yapmaya yetkilidir.
Kaldırılan Hükümler
Madde 32- (Değişik: 6/3/2003-4822/37 md.)
3489 sayılı Pazarlıksız Satış Mecburiyetine Dair Kanun, 632 sayılı İthal veya
Yurt İçinde İmal Edilen Taşıt Araçları, Motor, Makina Alet ve Cihazların Tanıtmalık
ile Birlikte Satışı Hakkında Kanun, 3003 sayılı Endüstriyel Mamulatın Maliyet
ve Satış Fiyatlarının Kontrolü ve Tespiti Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçici Madde 1 - Tüketici mahkemeleri kuruluncaya kadar bu mahkemelerde görülmesi
gereken davalara bakacak mahkemeleri, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu belirler.
Yürürlük
Madde 33 - Bu Kanun yayımı tarihinden 6 ay sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 34 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
23/2/1995 TARİHLİ VE 4077 SAYILI ANA KANUNA İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER
1 - 6/3/2003 tarihli ve 4822 sayılı Kanunun Geçici Maddesi :
Geçici Madde 1- Bu Kanunun yayımından önce borçlunun temerrüdü nedeniyle ödenmeyerek
icra takibi aşamasına gelen veya icra takibine konu edilen kredi kartı borçları,
temerrüt tarihindeki ana paraya, yıllık yüzde elliyi geçmemek üzere gecikme
faizi uygulanmak suretiyle oniki eşit taksitte ödenir.
Kredi kartı borçları nedeniyle gerçekleştirilen her türlü takip, yukarıda yer
alan hükme göre ilk taksidin ödenmesiyle durur ve son taksidin ödenmesiyle birlikte
tüm sonuçlarıyla ortadan kalkar.
Bu madde hükümleri, tüketicinin kredi verene, Kanunun yayımı tarihinden itibaren
otuz gün içinde yazılı müracaat etmesi halinde uygulanır.